DSİ'de Çin'in borusu öttü!

İbrahim EKİNCİ
 
TANAP’ta Türk firmaların dışlanması riskini son girişimlerle aşmayı başaran çelik boru üreticilerinin gündeminde şimdi de Elazığ içme suyu projesinde kullanılacak borular var.. Çelik Boru İmalatçıları Derneği (ÇEBİD) yönetimi, DSİ’ye gitmiş, Elazığ Belediyesi’ne gitmiş. Bakan Veysel Eroğlu’na ulaşmış. Ancak henüz sonuç yok. İhale şartnamesine göre projede duktil boru kullanılacak ve ÇEBİD’e göre bu borular “Çin’den ithal edilecek.”           

ÇEBİD’in girişimlerinden haberdar olduklarını belirten DSİ yetkilileri, “Haftalarca tartıştık. Fizibilitesi var. Malzeme dayanım ve toprağın cinsi önemli. Çelik boru üreticilerinden yazı geldi. Arkadaşlar bakıyorlar. Karar bu hafta verilir. Makam takdir edecek ancak değişmesi zor. Bu boru iyi, diğeri kötü denilemez" dediler.

Proje bir yıldır gündemde. Çelik boru üreticileri Çin borusu kullanılacağına ilişkin duyumlar üzerine DSİ’nin kapısını çalmışlar; “Elazığ Belediyesi duktil istiyor” cevabı almışlar. Elazığ Belediyesi’ne gidip çelik borunun avantajlarını anlatmışlar; “Bu borular Çin’den ithal edilecek. Hem daha fazla para ödenecek hem de dayanıksız. Duktil boru yer hareketinde kırılıyor. Kullanıldığı yerlerde bile sökülüp çelik boru ile değiştiriliyorken, bu projede neden duktil tercih edilsin?” demişler. Belediye ikna olmuş. Bir de yazı vermiş: “Projede çelik boru da olabilir.” ÇEBİD yazıyı DSİ’ye götürmüş. Ancak DSİ yetkilileri, “Biz duktil boru kullanacağız” demişler. Çelik borucular bu kez Bakan Veysel Eroğlu’na gitmişler, “İlgileneceğim” sözü almışlar. “Ancak ihalenin şartnamesi çıktı. Duktil boru isteniyor” dediler.

“Çelik boru olarak projelendirilmişti”

İhalesi 6 Mart’ta yapılacak proje ile ilgili olarak ÇEBİD Genel Sekreteri Mehmet Zeren, “Artık başvuracağımız bir yer kalmadı” dedi. Gönderdiği yazılı açıklama da durumu anlatıyor: “Hamzabey Barajı’ndan şehre içme suyu taşıyacak 83 km’lik isale hattı için ihaleye çıkıldı. Projede KKTC içme suyu projesinde Çin’den ithal edilen dökme demir (duktil) borularla aynı özellikteki borular kullanılması kararlaştırıldı. Yerli çelik boru yerine Çin menşeli dökme demir boruların kullanılmasının getireceği kayıp tahmini 24 milyon dolar. Türkiye’de yıllardır su projelerinde çelik boru kullanıyor. DSİ, Elazığ’da çelik boru üzerinden projelendirilmişken daha sonra dökme demir kullanılmasına karar verdi. Çelik borunun korozyona (paslanma) hassas olduğu savunuluyor. Korozyon Derneği’nin akademik çalışması tersini söylüyor, çelik 3 kat fazla dayanıklı diyor. Çelik hatlar 100 yıl sorunsuz çalışabiliyor. Teknik şartnamede Türkiye’den tedarik edilemeyeceği düşünülen 1.500 mm çapında dökme demir boru kullanılacağı, ithalat yoluyla karşılanacağı anlaşılıyor. Kamu alımlarında yerli ürün kullanılmasına ilişkin 2011/13 sayılı Başbakanlık Genelgesi’ne rağmen yerli ürünler ihale dışı bırakılıyor.”

Çin borusu yerli çelik borudan daha ucuz mu?

ÇEBİD’in açıklamasında fiyat kıyaslaması da var. Şöyle deniliyor:

“Duktil boru, maliyet açısından da yüzde 65 daha pahalı. Tercihi anlaşılır değil. Dökme demir boruya 61 milyon dolar ödenecek. Çelik boru maliyeti 37 milyon dolar! 24 milyon dolar kamu zararı olacak. 30’a yakın üreticimiz var. Dünyaya satıyor. Avrupa’da birinciyiz. Şimdiye kadar yurtiçinde ve dışında birçok hatta tedarik ettik. Çin borusu daha dayanıklı değil. Daha ucuz değil. Türkiye’de tek bir firma üretiyor. Onun da Çin’le fiyat rekabeti zor. Bu kadar yüksek bir cari açıkla uğraşılırken neden ille de ithal Çin borusu, anlayamadık. Elazığ’da çelik borunun ihale dışı bırakılmasının mantıklı bir izahını bulamıyoruz. Bu yanlıştan dönülmeli.”