Dr. Mahfi Eğilmez’den kriptoya tarihsel bir bakış: Trump Coin, yeni dönemin senyoraj modeli mi?

Hazine eski Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez, kendinsine ait blogta kaleme aldığı "Trump Coin ve Senyoraj Geliri" başlıklı yazısında, dün yemin ederek ABD Başkanlığı görevine başlayan Donald Trump'ın kendi adına çıkardığı Trump Coin ve bu bağlamda senyoraj kavramı üzerine önemli değerlendirmelerde bulundu.

Eğilmez, Trump ve eşi Melania Trump'ın kendi adlarına piyasaya sürdükleri kripto paraların, kısa sürede milyarlarca dolarlık bir değere ulaştığını belirtti. Bu gelir modelini tarihsel bir perspektifle inceleyen Eğilmez, senyoraj kavramını şu sözlerle açıkladı: “Para basma yetkisine senyoraj, paranın üzerindeki yazılı değerle üretim maliyeti arasındaki farka ise senyoraj geliri deniyor. Kripto paralar ise bu kazancı çıkaranlara bırakıyor.”

Trump başkan seçilmeseydi aynı kazancı sağlayabilir miydi?

Bir şeyin para olarak kabul edilmesi için 3 işlevi (1.Alış verişlere aracılık etmek, 2. Değer ölçüsü işlevi görmek ve 3. Değer saklama işlevi görmek) gerçekleştirmesi gerektiğini söyleyen Eğilmez, kripto paraların yalnızca “değer saklama” işlevi gördüğünü ve tam anlamıyla para olarak kabul edilemeyeceğini ifade etti. Buna rağmen, bu dijital varlıkların çıkarıcılarına sağladığı kazancın senyoraj gelirine benzediğini vurguladı.

Trump ve Melania Trump’ın kripto paralardan elde ettiği gelirin büyük ölçüde Trump’ın ABD Başkanı unvanından kaynaklandığını belirten Eğilmez, şu soruyu gündeme getirdi: “Eğer Trump, ABD Başkanı seçilmeseydi, bu kripto paralardan aynı düzeyde bir kazanç sağlayabilir miydi?” Eğilmez’e göre, başkanlık unvanı olmadan böylesine büyük bir gelirin elde edilmesi pek olası değil.

ABD'de yasal mı?

Trump’ın bu hamlesinin yasal bir zemine oturup oturmadığı konusunda belirsizliklerin bulunduğunu belirten Eğilmez, bu durumun etik açıdan sorgulanması gerektiğini ifade etti. Kamu görevlilerinin gelir yönetimine ilişkin düzenlemelerin önemine dikkat çeken Eğilmez, “Bulunduğu makamın verdiği özel durumu kullanarak çıkar elde etmek etik bir davranış olarak kabul edilmese gerek” dedi.

Değişen etik anlayışı ve küresel sistem

Eğilmez, etik ve piyasa tepkilerinin günümüzde zayıfladığını ve ahbap çavuş kapitalizminin küresel bir sorun haline geldiğini belirtti. Eğilmez “Yirmi birinci yüzyılda hukuk dışı ve ahlâka aykırı davranışlara tepki gösterme refleksi büyük ölçüde kayboldu. Artık bu tür ilkelerden söz edenler bile hoş karşılanmıyor” ifadelerini kullandı.

Eğilmez değerlendirmesine "Geriye baktığımda düşünüyorum da soğuk savaş falan vardı ama yirminci yüzyılın ikinci yarısı bayağı iyi bir dönemmiş" ifadeleriyle son verdi.