Dokuz proje ile 100 milyar sınırı aşıldı
Geçen yıl seçim gündemi ve siyasi gerginliklere karşın, yatırım iştahı devam etti. Büyük projeler rekor getirdi.
Merve Yiğitcan
Geçen yıl 103 milyarla yatırım teşviklerinde ilk kez 100 milyar lira sınırı aşıldı. Bu seviyenin yakalanmasında milyarlık 9 proje etkili oldu. TANAP Projesi (23.2 milyar TL) ve Tören Doğalgaz'ın aldığı (10.5 milyar TL) büyük teşvikler enerji yatırımlarını da rekor seviyeye taşıdı. 2015’te düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin 105’i 100 milyon TL ve üzerinde.
Aralık ayı teşvik rakamları açıklandı. Böylece siyasi ve ekonomik belirsizlikler nedeniyle zorlu geçen 2015’te yatırımların hız kesmediği, aksine ilk kez 100 milyar lira sınırı aşılarak rekor seviyelere çıkıldığı da anlaşıldı. Ekonomi Bakanlığı verilerine göre 2015 toplamında 103 milyarlık yatırım öngören 4 bin 607 yatırım teşvik belgesi düzenlendi. Bu belgelerin 3 bin 262’ini 80.5 milyar liralık yatırım öngören “komple yeni yatırımlar” oluşturuyor. 2015 yılının tamamında düğmeye basılan yatırımların 70 milyar TL’si yerli sermaye, 32.8 milyar TL’si yabancı sermaye ile gerçekleştirilmesi öngörülüyor. Yatırım teşvik belgesi düzenlenen projeler hayata geçirildiğinde toplam 149 bin 563 kişilik istihdam yaratılacak.
Enerjide iki dev proje rekor getirdi 2015’te 100 milyar lira sınırının aşılmasında enerji yatırımları etkili oldu. İki büyük enerji yatırımı (TANAP Projesi ve Tören Doğalgaz AŞ’nin Tarsus’taki 2 doğalgaz depolama yatırımı) için toplamda 33 milyarlık teşvik belgesi alındı. Türkiye ile Azerbaycan’ın birlikte yürüttüğü Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi (TANAP) için TANAP Doğalgaz İletişim AŞ’ye muhtelif illerde gerçekleştirilmek üzere 23.2 milyar TL’lik yatırım teşvik belgesi düzenlendi. Tören Doğalgaz AŞ’nin Tarsus’ta iki ayrı projesi için de toplamda 10.5 milyarlık yatırım teşvik belgesi verildi. Bu projeler enerji yatırımlarının 37.7 milyarla rekor rakama ulaşmasını sağladı. Doğalgaz depolama yatırımları özellikle Rusya ile yaşanan krizin ardından hızlanmıştı. 2015’te enerjide teşvik belgesi alınan 30 yatırımın değeri 100 milyon TL’nin üzerinde. Enerji alanında toplam 846 yatırım teşvik belgesi düzenlendi.
Hizmet sektörüne 37.6 milyar liralık yatırım
Hizmetler sektöründe yatırım öngören bin 569 proje için teşvik belgesi düzenlendi. Bu yatırım kararları 37 milyar 628 milyon TL’ye denk geliyor. En büyük ilk 5 yatırımın 2’si bu alanda.İmalat sektöründe 24.5 milyar TL’lik yatırım için teşvik belgesi düzenlendi. Bu sektörde belge sayısı bin 906. Madencilik sektöründe ise 2.4 milyar TL değerinde toplam 134 yatırım teşvik belgesi düzenlenirken, tarım sektöründe düzenlenen yatırım teşvik belgesi adedi 152, tutarı ise 737.7 milyon TL oldu.
Konya, Ankara ve İzmir’i Mersin de İstanbul’u geçti
2015’te düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin 105’i 100 milyon TL ve üzeri yatırımları kapsıyor. 100 milyon TL ve üzeri toplam yatırımların toplam tutarı da 68.05 milyar TL.
2015 yılının tamamında düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin 487’si İstanbul’da yapılacak yatırımlar için düzenlendi. Bu ili 252 belgeyle Konya, 208'le İzmir, 202 ile Ankara, 178'le de Bursa takip etti. Yatırım adedi açısından sıralama bu olsa da söz konusu yatırımların tutarı açısından liste biraz değişiyor. Tören AŞ’nin doğalgaz depolama yatırımları Mersin’i yatırımların değeri sıralamasında birinciliğe taşıdı. Bu özel durum hariç tutulduğunda 11 milyar TL tutarındaki yatırım teşvik belgesiyle İstanbul her zamanki gibi aslan payını aldı. İzmir için teşvik belgesi alınan yatırımların tutarı 3.1 milyar lira. Bu ili 2.6 miyar TL’lik yatırımlarla Manisa ve Hatay takip izliyor. Ankara’nın ilk 5 içinde yer almaması dikkat çekti.
Ardahan unutuldu, bir yılda sadece 2 küçük yatırım geldi
‘Yatırımda küme düşen iller’ listesinin başında 12 ayda sadece 2 yatırım için teşvik belgesi düzenlenen Ardahan var. Adet bazında en az yatırım kararı alınan illerin listesinde Bartın (7), Iğdır (7), Tunceli (8), Artvin (9) ve Hakkari de (9) bulunuyor. Yatırım belgelerinin tutarı açısından en zayıf il de 2.4 milyon TL ile Ardahan oldu. Ardahan’ı 20.6 milyon TL ile Tunceli, 28.7 milyon TL ile Iğdır, 38.9 milyon TL ile Siirt, 43.1 milyon TL ile de Gümüşhane illeri takip etti.
