Denizde navlun yükselişe geçti
Deniz navlun piyasası hareketlendi. Yüzde 40’lık düşüşle 1000 puanlara kadar gerileyen Baltık Kuruyük Endeksi, bu hafta 1400 puanı aştı. Yük artışının yanısıra aşırı gemi arzınının olmaması da bu canlanmada etkili oldu.
AYSEL YÜCEL
Avrupa’daki Noel tatilleri ardından Çin tatili derken düşüşe geçen deniz taşımacılığı navlun piyasası nisan ayıyla birlikte yeniden yükselişe geçti. Aralık ayında 1600 puanları aşan Baltık Kuruyük Endeksi (BDI), 1000 puanlara kadar gerilemişti. Bu hafta itibariyle BDI 1400 puanı aştı. Sektör temsilcileri, piyasalardaki yükselişin önümüzdeki aylarda devam etmesini beklediklerini söyledi. Yük trafiğinin artmasının yanı sıra aşırı gemi arzındaki yavaşlama da piyasaların canlanmasında etkili oldu.
Armatörler 2019’dan da umutlu
Uluslararası denizcilik piyasalarını değerlendiren Türk Armatörler Birliği Genel Sekreteri Hüseyin Çınar, şunları söyledi: “2017 içerisinde ortaya çıkan olumlu hava, piyasalara çok kısa sürede yansıdı ve navlunlar belli oranlarda artış gösterdi. Bu durum yeni gemi siparişlerini kısmen artırırken, hurdaya gidişleri de azaltmaya başladı. Ancak bu oranlar piyasanın arz talep dengesini negatif yönde değiştirecek kadar etkili olmadı. Özellikle gelişen ülkelerdeki olumlu ekonomik rakamlar navlun artışlarını sürdürmeye devam ettirdi. Ocak 2018’deki oranlar ile 2017’nin aynı ayına baktığımızda, navlunlarda yaklaşık yüzde 40 artış oldu. Tabi mevsimsel yük canlanmaları ve azalmalarını da göz ardı etmemeliyiz. Yılın ilk 4 ayında ise Aralık 2017’den yeni yıla geçişte navlunlar düşüşe geçmiş şubat ve mart aylarında da bu düşüş devam etmişti. Fakat nisan ayında tekrar bir toparlanma oldu. Aralık ayındaki rakamlara ulaşıldı.” Piyasadaki bu canlılığın 2018 yılı içerisinde de devam edeceğini belirten Çınar, “Hatta 2019’un da olumlu bir hava içinde geçeceğini düşünüyoruz. Fakat 2007-2008 yılında yakalanan rakamlara ulaşmanın bu vadede mümkün olmayacağını düşünmüyoruz” dedi. Piyasanın altın çağını yaşadığı 2017 yılında navlunlar 3 bin puanları aşmıştı.
“Piyasayı düşürecek bir neden yok”
Sektörün duayen isimlerinden TOBB Denizcilik Meclisi Eski Başkanı Erol Yücel de piyasalardaki canlanmaya dikkat çekerek, “Avrupa’da ve Amerika’da Noel tatilleri ardından Çin tatili derken yük hareketindeki azalmaya bağlı olarak, navlun düşüşe geçmişti. Ancak bu tatillerin bitmesi ile piyasa yeniden hareketlendi. Şu anda piyasanın düşmesini gerektirecek bir durum yok. Gemi arzından arz-talep dengesini olumsuz etkileyecek aşırı bir sipariş de yok. Tanker de de toparlanma bekliyorum” dedi.
Filosu eriyen 8 ülkeden biri
Türkiye Türk Ticaret filosunun 2017 yılında tonaj olarak yüzde 2,2’lik bir azalma gösterdiğini hatırlatan Hüseyin Çınar, geçtiğimiz yıl dünyadaki 30 ülke arasında 8 ülkenin filosunun azaldığını bunlardan bir tanesi de Türkiye olduğunu söyledi. Bu azalmada ekonomik bir krizin payının yanı sıra Türk rrmatörünün hem yurt içinde ve hem de yurtdışında finansmana ulaşım zorlukları yaşamasının da büyük etki ettiğini söyledi. Birlik olarak,bu konuda bir sektör raporu hazırladıklarını belirten Çınar, “Bu sektör raporumuzda Türk Ticaret filosunda bir yıllık süreçte ne kadar gemimizin el değiştirdiği bilgisini de sunacağız” diye konuştu. Her filoda gemi alışı ve satışı yönünde yoğun hareketlilikler yaşandığına dikkat çeken Hüseyin Çınar, “Örneğin Mart ayındaki sektör analiz raporumuza göre dünya genelinde ikinci el olarak el değiştiren aylık gemi sayısı 117, tonaj ise 5.2 milyon DWT’dir. Bu minvalde Türk filosunda da bu tip hareketlilikler yaşanıyor. Bu hareketliliği dikkate aldığımızda 2018 yılında şu anki tonajımız olan 28 bin 611 DWT’nin altına düşeceğimizi zannetmiyorum. Genel olarak bu seviyelerde kalacağız diye düşünüyorum. Çünkü yatırım olanaklarının ve fırsatlarının yaratılması gerektiğini düşünüyoruz. Eğer kısaca hurda teşvik olarak adlandırılan Türk Ticaret Filosu’nun yenilenmesi veya diğer adıyla koster projesi bu sene içinde realize edilir ise bu sektörümüze önemli bir canlılık kazandırır. Kısaca piyasalar için olumlu düşünüyoruz. Eğer bu olumlu hava yeni yatırım imkanlarıyla taçlandırılırsa bu durumda Türk ticaret filomuza çok daha olumlu şekilde yansır” diye konuştu.
‘Çıkarılan Dersler’ maliyeti düşürecek
Türk Armatörler Birliği, internet sitesi üzerinden ‘Çıkarılan Dersler’ uygulaması başlattı. Hüseyin Çınar, “Amacımız deniz ticareti yaparken, gemi işletirken yapmış olduğunuz hataları, çıkardığınız dersleri, karşılaşmış olduğunuz sorunları ve dünyanın birçok yerinde yapılan farklı uygulamaları bu sayfada paylaşarak bir başka armatörün bu hatayı yapmasını engellemek ve yüz binlerce lira maliyet oluşturan bu hataların önceden bilinmesini sağlayarak gemi işletme maliyetlerini düşürmek" dedi.
Koster taşımacılığında da artış bekleniyor
Koster piyasasını değerlendiren İstanbul Navlun Endeksi (ISTFIX) uzmanı Engin Koçak, şunları söyledi: “Piyasayı 3 farklı bölgede incelemek gerekir.
¦ Batı Avrupa: Yıla iyi girdi. Nisan başına kadar da dirençli devam etti. Bölgenin tamamında üretim arttığı için ham ve yarı mamül hareketlerinde artış bekleniyordu. Nisan ayından sonra ise havalar yumuşadığı için bölgeye gemiler geri döndüğünden düşüşler başladı. Mayıs ile beraber ise olumlu beklentiler geri döndü.
¦ Azak/Karadeniz nehir tipi: Nisan ayında Azak’tan tüm rotalara ciddi düşüşler görüldü. Bazı yerlerde yüzde 50 navlun düşüşü görüldü. Ağustos başına kadar bu durum sürebilir.
¦ Karadeniz-Akdeniz: Nehir ticaretinden dolaylı etkilenen Karadeniz ve Doğu Akdeniz ticaretinde de düşüşler görüldü. ISTFIX mart başında 850 puan civarından şimdi 760 puan seviyelerine geriledi. Ton başına bazı navlunlar 4-5 dolar birden düştü ki yüzde 25’e denk gelir. Bazı rotalar ise 1-2 dolar düşüşten sonra istikrar buldu. Genel olarak düşüş var, ama burada da bir dengeye gelme bekleniyor, en azından Ramazan dönemi stabil geçirilebilirse sonrası için görüşler olumlu. Ama jeopolitik/ekonomik durumları öngöremiyoruz. Dolar/TL yükselirse yeni tahıl sezonu kuvvetli bile açılsa ticaret zorlanabilir.“
Gemi ve yat ihracatı 4 ayda yüzde 40 düştü
Gemi ve yat ihracatında düşüş hız kesmiyor. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 40.3 gerileyen sektörde nisan ayında da yüzde 41.2’lik düşüş yaşandı. 2018’in nisan ayında 42 milyon dolarlık ihracat yapıldı. Tersaneciler yılın ilk 4 ayında ise yüzde 40.4 gerileme ile 220.8 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Gemi ve Yat İhracatçıları Birliği (GYİB) Başkan Yardımcısı Başaran Bayrak ülkede yaşanan siyasi gelişmelerin de yatırımcıyı etkilediğini, seçim süreci nedeniyle yabancı yatırımcının beklemede olduğunu ifade etti.