Denizciler yeni bir Şile faciası olmasın diye Ankara yolunda

AYSEL YÜCEL

Şile faciası denizlerimizde yüzen yaşlı, su alan gemilerin yarattığı tehlikeyi bir kez daha gündeme getirdi. Facia herkesi çok üzdü ancak denizcilik sektörü göz göre göre gelen bu kaza sonrası "yaşlı gemiler bir an önce yenilenmeli" diyerek hareket geçti. Sektör temsilcileri ile birlikte Ulaştırma Bakanlığı ile Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'ndan sonra Ekonomi Bakanlığı da yaşlı koster filosunun yenilenmesi için devreye girdi. Finansman ayağı eksik kaldığı için 3 yıl geçmesine rağmen tek bir gemi bile yenileyemeyen kosterciler, Ekonomi Bakanı Zeybekçi'nin isteği üzerine yeni bir raporla Ankara'nın yolunu tutmaya hazırlanıyor. Toplantının önümüzdeki hafta yapılacağını açıklayan KOSDER Yönetim Kurulu Üyesi Salih Zeki Çakır, "Projenin hayata geçmesi için düşük öz kaynaklı, uzun vadeli düşük maliyetli finansmana ihtiyacımız var" dedi.

Yaşlı Türk koster filosunun yenilenmesi uzun yıllardır sektörün gündeminde. Yaklaşık 2.5 yıl önce çıkarılan hurda teşviki sektörde büyük umut yaratmıştı.“Türk deniz ticaret filosu hurda desteği projesi” için çıkarılan mevzuat 15 Nisan 2015’te Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Her yıl 20 gemiye kadar yenileme öngören projede toplamda en az 100 eski geminin yenilenmesi amaçlanıyordu. Ancak, finansman ayağı eksik kaldığı için aradan geçen zamanda 1 tek gemi bile yenilenemedi. Başta Koster Armatörleri ve İşletmecileri Derneği (KOSDER) olmak üzere sektör temsilcileri uzun süredir teşvik kanunda sektörün ihtiyaçlarına yönelik yeni bir düzenleme yapılması için yoğun çaba harcıyor. Ulaştırma Bakanlığı ile Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nda bir süredir bu konuda çalışma yürütülüyor. İki bakanlığın ardından son olarak Ekonomi Bakanlığı da yaşlı filonun yenilenmesi için devreye girdi. Aynı zamanda KOSDER Eski başkanı olan Salih Zeki Çakır, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi'nin geçtiğimiz günlerde Tuzla'daki tersaneleri ziyaret ettiğini ve burada sektör temsilcileri ile yapılan toplantıda koster filosunun yenilenmesi için ekonomi Bakanlığı'nın da devreye gireceğini söyledi.

Salih Zeki Çakır, "Ekonomi Bakanımız Nihat Zeybekçi'nin Tuzla'daki ziyaretinde en çok üzerinde durulan konu koster filosunun yenilenmesi konusuydu. Çünkü denizciliğin önünde böyle somut, hemen hayata geçirilebilecek, her şeyi çalışılmış, doğru ve güvenilir verisi olan başka bir proje yok bu projenin dışında. Sayın Bakanımız bu konuyla çok ilgilendi. Hemen bir toplantı yapılması talebinde bulundu. Biz de onun hazırlığını yapıyoruz. Önümüzdeki hafta Ekonomi Bakanlığı'na konuyla ilgili hazırladığımız raporu bakanlığa sunacağız. Bunun dışında diğer iki bakanlığımızla zaten yürüttüğümüz bir çalışma var" dedi.

'Proje finansmanına ihtiyaç var!'

Çıkan kanunda finansman ayağının eksik kaldığını ve bu konuda destek talep edeceklerini belirten Çakır, şöyle konuştu: "Biz hem kamu hem özel sektörden kime bu projeyi anlatsak heyecanlanıyor. Ama burada bizim bir proje finansmanına ihtiyacımız var. Projenin hayata geçmesi için düşük öz kaynaklı, uzun vadeli, düşük maliyetli finansmana ihtiyacımız var. Başka türlü kimse bu teşvikten kendi imkanlarıyla yararlanamaz. 2017'de projeye başlamayı planlıyorduk. Yıl bitti hala bir gemi yenilenemedi."

30 yaşını geçmiş 200 gemi olan filoda, her yıl birkaç gemi batıyor

Koster filosu Akdeniz ve Karadeniz çanağındaki gemileri kapsıyor. Türk Armatörler, Akdeniz ve Karadeniz’de yüzde 21 pazar payı ile yıllık yaklaşık 1.6 milyar dolarlık navlun geliri sağlıyor. 12 bin DWT’nin altındaki gemileri kapsayan Türk koster filosunun toplam tonajı 2 milyon DWT. Filoda yaklaşık 700 gemi bulunuyor. Bu gemilerden 200'ünün 30 yaşının üzerinde olduğu belirtiliyor. Yaşlı filo bir yandan bölgede Türk armatörlerinin rekabet gücünü kaybetmesine neden oluyor, ancak sektör temsilcilerine göre filonun acilen yenilenmesini gerektiren konu can güvenliği ve çevresel etkenler. Geçtiğimiz hafta Şile'de batan ve 7 kişinin hayatını kaybetmesine neden olan "Bilal Bal" isimli yük gemisi de 43 yaşındaydı. Avrupa sularında bu yaşta bir geminin sefere çıkması yasak. Yaşanan bu acı olayın koster filosunun yenilenmesinin önemini bir kez daha ortaya koyduğunu ifade eden Salih Zeki Çakır, "Filo gerekçelerini anlatırken pek çok gerekçe sayıyoruz. Ancak burada en önemli konu can güvenliği. Çünkü bu yaşlı gemiler gemi personeli için hayati risk taşıyor. Filonun yaşlı olması nedeniyle her yıl birkaç gemi batıyor. Geçtiğimiz gün Şile'de yaşanan olay da bunun acı bir örneği. Ancak bunun gibi her yıl birçok gemi batma olayı yaşanıyor. Bu ciddi bir sorun ve aha da kronik bir hale geliyor. Mutlaka tedbir alınmalı. Filo yenilenmeli. Bu gemilerin can güvenliği olmadığı gibi çevreye de büyük zarar veriyor. Dolayısıyla acilen bu filonun son teknolojiye sahip, çevreci gemilerle yenilenmesi gerekiyor" dedi. GYİB Başkanı Başaran Bayrak da filodaki yaşlı gemilerin can güvenliği açısından büyük bir risk taşıdığını vurgulayarak, "Daha fazla insanın hayatını kaybetmemesi için bu gemiler mutlaka yenilenmeli" diye konuştu.

Gemi ihracatı 1.2 milyar dolara koşuyor
Ekim ayında gemi ve yat ihracatı yüzde 18.5 artışla 89 milyon dolar olarak gerçekleşti. Son aylarda üst üste ihracatını en fazla artıran sektörlerden biri olan gemi inşada 10 aylık ihracat artış oranı ise yüzde 21 oldu. Ocak-ekim döneminde sektör, 1 milyar 90 milyon dolarlık ihracat yaptı. GYİB Başkanı Başaran Bayrak, "Bu yıl iyi bir performans sergiliyoruz. Geçtiğimiz ay 1 milyar dolar barajını aşarak geçen yılın toplam ihracatını aşmış olduk. Sene sonunda 1 milyar 250 milyon dolarlık ihracat rakamına ulaşacağımızı öngörüyoruz. Bu da yüzde 35'lik bir büyüme anlamına geliyor" dedi. Bayrak, ayrıca önümüzdeki günlerde 10 kişilik bir heyetle Rusya'ya çıkartma yapacaklarını, bu pazardan yeni iş almak konusunda umutlu olduklarını söyledi.