Çocukların cebinden eksik etmeyin: Badem

Yavuz Dizdar

Badem bir kuru yemiş midir? 

Sanılanın aksine badem bir kuru yemiş değildir, aslında meyvenin çekirdek kısmını oluşturur. Bu nedenle de yeni gelişecek canlı için gereken bütün bileşenleri içerisinde barındırır. Bu bileşenlerin çoğu insan vücudunda yapılamayan değerli yağlardır. Söz konusu yağlar metabolizmanın işlemesi için gereklidir. Ama bademde bunun fazlası vardır, “kuru yemiş” kapsamında değerlendirilen diğer besinlere göre kan kötü kolesterol değerlerini düşürmekten tutun, enerji yaktırmaya kadar pek çok ek işlev üstlenirler. O halde badem besinin ötesinde sağlık verici özelliklere sahiptir… Verileri değerlendirdiğinizde bu sonuca varıyorsunuz, hatta tıbbi kullanımı da söz konusu. Genel olarak alerjik durumları önlediği kabul edilir, öksürüğün geçirilmesinde, göğsün yumuşatılmasında yaygın olarak kullanılmıştır. Bu nedenle okul çağı çocuklarında ve özellikle kış aylarında her gün bir kahve fincanı miktarında düzenli kullanılması önerilmektedir. Bu tavsiye elbette erişkinler için de geçerlidir. Biz bademi çerez niyetine tüketsek de, özellikle işlemden geçmemiş formunun düzenli günlük tüketimi bağırsaklar için gereken lifin de önemli bir kısmını sağlar.

Diyet yapanlara önerilmesinin nedeni nedir?

Bademin kilo vermeyi kolaylaştırdığı bilimsel araştırmalarla da gösterilmiştir. Bunun nedeni bilinmemektedir, olasılıkla metabolizmayı hızlandırmaktadır. Ama beri yandan bu çekirdeğin protein içeriği de fazladır, dolayısıyla badem tüketenler ayrıca tokluk hissi yaşarlar. Diyete eklenmesinin nedeni tokluk hissi oluşturmasıdır. Çekirdek zarı soyulmadan tüketilirse bu etkiler olasılıkla artar ve kolesterol düşürücü etki de ortaya çıkar. Aslında bu etki diğer bir çekirdek olan ceviz için de benzerdir. Bademin dış zarı üst sindirim sisteminden bir değişikliğe uğramadan geçer. Ancak alt sindirim sistemine, yani kalın bağırsaklara geldiğinde bir cins mayalanma ortaya çıkar. Zarın mayalanmasının kolesterol düşürücü etkiye katkıda bulunduğu kabul edilmektedir.

Badem yemenin sağladığı diğer avantajlar nelerdir?

Özellikle B vitaminlerden zengin olduğu bilinmektedir, ama mineral açısından zenginliği bunu gölgede bırakır. Yüz gram badem mangan gereksiniminin fazlasını, magnezyum ve fosfor gereksiniminin dörtte üçünü, demir ve çinko gereksiniminin ise üçte birini karşılar. Bu nedenle özellikle çocukların cebinden eksik olmaması önerilir. Elbette işin bir de insan vücudunda yapılamayan amino asitler kısmı var. Badem uyarıcı amino asitlerden de zengindir, bunun kilo vermeyi kolaylaştırıcı etkisinin bir bileşeni olup olmadığı bilinmez. Dolaşım sisteminin düzenlenmesine katkıda bulunan maddelerin öncülleri de bademde bol miktarda bulunur.

İşin antioksidan cephesi ne durumda?

Yüz gram badem E vitamini açısından da günlük ihtiyacın neredeyse iki katını verir, ancak C vitaminini nerdeyse hiç içermez. E vitamininin antioksidan sistemin korunmasındaki konumu açıktır, dolayısıyla bağışıklık sisteminin en üst düzeyde tutulmasına katkıda bulunur. Bu anlattıklarımız bademin olgunlaşmış çekirdek formu için geçerlidir, ama çağla denen taze meyve hali, badem sütü gibi farklı tüketim biçimleri olasılıkla bambaşka faydalar da sağlar. Aslında dünyanın en köklü ve geleneksel mutfaklarında, özellikle Akdeniz ve Orta Doğu coğrafyasında pilavdan, kurabiyeye geniş bir uygulama alanı bulur. Lakin iş badem ezmesine gelince besin olmanın da ötesine geçer, gerçekten vücuda kuvvet, zihne parlaklık veren en muhteşem halini alır.