Çinliler kömürden sonra krom için de Türkiye'de

İZMİR - Sanayi üretimini artıran Çin, ihtiyacı olan hammaddeyi bulmak için rotasını Türkiye'ye çevirdi. Manisa ve Karadeniz civarında yüksek kalorili kömür çıkartılması konusunda araştırma çalışmalarına destek olan ve ortaklıklar kuran Çinli yatırımcılar, şimdi de zengin krom yataklarına sahip olan Erdemli ile ilgileniyor. Ege Maden İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Arslan Erdinç, Çin firmalarının Türkiye'de doğaltaş ocakları alıp işletmeye başladığını dile getirirken, Çin'in kömür konusundaki en büyük kuruluşu Sinocoal Internatioanal Engineering Group'un Yönetim Kurulu Başkanı Tian Hui, yatırım için Türkiye'deki araştırmalarını sürdürdüklerini anlattı. Akdeniz İhracatçı Birlikleri (AKİB) Genel Sekreteri Selami Gedik ise, Erdemli'nin dağlarının krom bakımından oldukça zengin olduğunu kaydederek, "Şu anda Erdemli dağlarında sürekli Çinliler geziyor ve krom yataklarını görüp yerli firmalarla ortaklık kuruyor. Hedefimiz Çin'de yatırım yapan Türk firmalarını da bu zenginliğin içine çekebilmek" ifadelerini kullandı. 2006'da Türkiye'den 300 milyon dolar civarında ithalat yapan Çin'in 2007'deki maden ithalatı 630 milyon doları aştı. Bu yıl ise artışın daha büyük oranda hissedileceği söyleniyor. Demir, manganez, bakır, nikel, kurşun, çinko, krom gibi madenleri cevher, doğaltaşları ham olarak ithal eden Çin firmalarının işlenmiş maden ithalatı yok denecek kadar az. Ülke ithal ettiği madenleri, kendi topraklarında katma değere dönüştürüyor. Gönderilecek en sorunsuz maden Akdeniz İhracatçı Birlikleri (AKİB) Genel Sekreteri Selami Gedik, dünyada Türkiye, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Kazakistan olmak üzere 3 büyük krom üreticisi bulunduğuna işaret ederek, Çin'in sonsuz derecede hammadde ihtiyacı bulunduğunu, hammadde bulabileceği ülkelerin ise sınırlı olduğunu söyledi. Türkiye'den Çin'e gönderilebilecek en sorunsuz madenin krom olduğuna dikkat çeken Gedik, bunun gerekçelerini ise şöyle anlattı: "Türkiye'de Allah vergisi bir krom zenginliği var. Güney Toroslar ve Elazığ'dan başlayan dal ile Erbağ, Tokat Vadisi, Erzincan'a kadar giden Aras Vadisi tamamen krom kaplı. İki türlü madencilik vardır. Ya galeriye inip kömür çıkarır gibi krom çıkarırsın ya da açık sahada krom toparlarsın. Türkiye'de krom zenginliği nedeniyle açık yatak madenciliği yapıyoruz. Greyder gelip kepçeyi doldurduğunda içi krom doluyor. 1980'lerden beri bu çalışma bu şekilde yapılıyor." Zenginlikten Türk firmaları yararlanmalı Kromun tonunun 5 yıl önce 50 dolardan satıldığını kaydeden Gedik, bugün değerinin artarak 700 dolara yükseldiğini bildirdi. Türkiye'nin zenginliğini doğrudan Çinli firmaların tükettiğini vurgulayan Gedik, bunu Türk firmalarının yapması gerektiğine işaret etti. Nisan'da Çin'de düzenlenen 103. Guangzhou Fuarı'na ilk kez yurtdışından katılımcı da alınmasıyla birlikte Türk heyetinin Çin'e gittiğini anlatan Gedik, "Fuara katılım amacımız Çin'den ziyade, fuara katılan ülkelere ürün satabilmekti. Çünkü Türkiye'de üretilip de Çin'de bulunmayan hiçbir ürünümüzün olmadığını biliyorduk. Nitekim Türk firmaları Avustralya'ya, Yeni Zelanda'ya, Avrupa'ya satış yaptı. AKİB standından tanıtım yapan maden firmaları ise Çin'e satış yapabildi. Biz de gördük ki Çin'in hammadde ihtiyacı büyük ve Çin'de yatırım yapan yerli firmaları Çin'e Türkiye'den krom satmaları için özendirdik" ifadelerini kullandı. 4 Çinli firma Türkiye'ye geliyor Tekliflerinin Çin'de yaşayan Türk firmaları tarafından büyük ilgiyle karşılandığını kaydeden Selami Gedik, önümüzdeki aylarda Çin'de faaliyet gösteren M&G İnt'l Group Ltd, Amastrist International Trading Company, Steelimex, ve Delta Honest Ltd firmalarının Türkiye'ye geleceklerini bildirdi. Bu çalışmanın Türkiye'nin maden ihracatını da olumlu etkileyecek olması nedeniyle AKİB olarak bu çalışmayı desteklediklerini dile getiren Gedik, krom satışı yapanların 1-2 yıl sonra tatmin olmayarak ferrokrom satmaya başlayacağına inandığını söyledi. Ferrokrom satmanın bir sanayi ürünü satmak anlamına geleceğini vurgulayan Gedik, "Normal kromun tonu 500 dolarken ferrokrom 5 bin dolara hitap eder" ifadelerini kullandı. Kendi işçilerini getirirler endişesi Başta Çinliler olmak üzere son dönemde doğaltaş sektörüne yabancı sermayenin ilgisinin çok arttığını dile getiren Ege Maden İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Arslan Erdinç ise ocak işleten yabancı yatırımcıların ülkeye katma değer sağlamadığından yakındı. Doğaltaşı Türkiye'nin petrolü olarak nitelendiren Erdinç, "Türkiye, mermer cenneti. 14 milyar ton muhtemel rezervimiz var. Bunun parasal değeri 1.4 trilyon dolar. Doğal olarak Çinliler de bu potansiyeli değerlendirmek istiyorlar. Şu an ocakları almaya başlayan Çinliler, ileride kendi işçilerini de getirecekler. Çünkü mevzuat buna izin veriyor. Bu durumda Çin ile rekabet etmemiz mümkün olmayacak" diye konuştu. Dünyanın hiçbir yerinde yeraltı kaynaklarının yabancı yatırımcılar tarafından bu kadar kolay işlenmediğini vurgulayan Erdinç, "Bu konuda tedbir şart. Biz Çinliler'in ocak almasına karşı değiliz. Fakat her zaman sektörümüzün yarattığı istihdamla övünüyoruz. Sektörün yüksek yatırım ve istihdam gerektiren bölümü işleme tesisleri. Çinliler'e ya da diğer yabancı yatırımcılara çıkardıkları doğaltaşın en az yarısını işletme zorunluluğu getirilmeli. Yabancı sermaye ancak o zaman yatırım ve istihdam katkısı sağlar" dedi. Çinli kömür devi Sincoal araştırmalarını hızlandırdı Kömür konusunda dünyanın en büyük şirketlerinden biri olan Çin hükümetine bağlı Sinocoal da Türkiye pazarına yönelik araştırmalarını hızlandırdı. Geçtiğimiz mart ayında Türkiye'ye gelerek başta Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler olmak üzere ilgili kamu kuruluşları ve özel sektör temsilcileriyle görüşen Sinocoal yöneticileri, yaptıkları inceleme sonrası yatırım yapma kararı vererek Türkiye'den ayrıldılar. Halen Polat Madencilik'e Soma bölgesindeki kömür arama çalışmalarında teknik destek veren Sinocoal, başka bölgelerde de maden arama ve işleme tesisi kurma gibi konularla ilgileniyor. Türkiye'ye verdikleri önemden dolayı geçtiğimiz yıl Dempo Dış Ticaret Limited Şirketi'ni temsilci olarak belirlediklerini söyleyen Sinocoal Internatioanal Engineering Group Yönetim Kurulu Başkanı Tian Hui, "Son birkaç yıldır Türkiye enerji pazarındaki büyüme bizi heyecanlandırdı. Türkiye'de adım adım büyümek istiyoruz. İlk etapta mühendislik hizmetleri ve anahtar teslimi projeler konusunda çalışmayı planlıyoruz" dedi. Şu an Türkiye'de aracı kuruluşlarla birlikte bazı projeler yürüttüklerini anlatan Hui, bundan sonra projeleri kendi adlarına takip edeceklerini söyledi. 3-5 sene önce de Türkiye'den talep aldıklarını ama pek ilgilenmediklerini ifade eden Hui, hükümet ve özel sektör temsilcileriyle görüştükten sonra düşüncelerinin değiştiğini belirtti. Türkiye'deki kömür ve enerji piyasasının büyüme hızını daha önce tahmin edemediklerine dikkat çeken Hui, dünya emtia fiyatlarının arttığı bir ortamda Türk hükümetinin de Sinocoal'ın yeraltı üretim teknolojisinden yararlanmak istediğini vurguladı. Çin çok geniş bir coğrafyaya sahip olduğundan her şart ve durumda çok büyük miktarlı üretimler yapabildiklerini söyleyen Hui, "Dünyadaki en büyük yeraltı kömür işletmesi, en büyük açık işletme ve en büyük kömür yıkama tesisi Çin'de. Bunların hepsini Sinocoal olarak biz kurduk. Türkiye'de mevcut kanunlar ve işleyişin detaylarını bilmiyoruz. İlk izlenimimiz ciddi bir sistem olduğu ve işlerin bu sistem dahilinde yürüdüğü yönünde. Yani rahatlıkla iş ve yatırım yapılabilecek bir ortam var" dedi. Sinocoal olarak petrol fiyatlarındaki aşırı yükselme nedeniyle fuel-oil santralları için sulu kömür yakma sistemini geliştirdiklerini belirten Tian Hui, şu an dünyadaki tek uygulayıcısı oldukları bu teknoloji sayesinde enerji maliyetini ortalama yüzde 30 düşürdüklerini anlattı. Bu teknolojinin önce Japonlar tarafından ortaya atıldığını ama yarım bırakıldığını vurgulayan Hui, "Biz teoriyi geliştirerek uygulanabilir hale getirdik. Japon firması şimdi bu teknolojiyi dünyaya pazarlamak için bizden know-how istiyor. Sistem, santrallarda yakıt olarak fuel-oil yerine sulu kömürün kullanılmasına dayanıyor. Fuel-oilli santrallarda püskürtme, kömür santrallarına dökme yöntemi kullanılır. Bizim geliştirdiğimiz sistemde bir nevi kömür fuel-oile dönüştürülüyor. Bu da çevreye daha az etki yaparak yüzde 30 daha düşük maliyetle enerji üretimi sağlıyor. 20 senedir bu proje üzerinde çalışıyoruz" dedi. Çin'e Amerika üzerinden de mal gönderiyoruz Mersin'de son 1,5 yıldır maden işiyle uğraştıklarını anlatan Dağlı Grup İcra Kurulu Başkanı Mehmet Dağlı, krom madeni için Çin ve Amerikan firmalarından büyük talep geldiğini söyledi. Çinli firmalara doğrudan satış yaptıkları gibi Amerikan firmalarıyla çalıştıklarına da değinen Mehmet Dağlı, "Amerikan firmaları bizden krom alıp Çin'e satıyor. Ancak zenginliklerimizden Türk firmaları yeterince yararlanamıyor. Biz Erdemli'de Türk firmalarını da görmek istiyoruz" dedi. Dağlı Grup bünyesinde yaklaşık 1,5 yıl önce kurdukları Kromat-Serdar Madencilik Ltd. Şti ile çalışmalarını sürdürdüklerini kaydeden Dağlı, Erdemli'de bir krom zenginleştirme tesisi kurduklarını bildirdi. Çin'de büyük Ferro Krom tesisleri bulunduğunu açıklayan Dağlı, "Çin'de işçilik ucuz olması nedeniyle 5 adet ferro krom tesisi bulunmakta ve katma değeri yüksek bu ürün için ciddi hammadde ihtiyacı doğuyor. Bu ihtiyaç da Türkiye'den karşılanıyor" diye konuştu. Dağlı Grup olarak Erdemli'de çalışmalarına rağmen gelen talepler karşısında yeni tesis için yer araştırdıklarını da söyleyen Dağlı, Gaziantep ve Hatay bölgelerine baktıklarını, Dağlı Grubu'nun bu sektörde ağırlığını hissettirmek istediklerini söyledi. Çin'in belli başlı kalemlerde Türkiye'den maden ithalatı (*) 2006 2007 Maden Miktar Değer Miktar Değer Kükürt - - 6.619 1.185 Pomza 44.215 2.596 29.997 1.852 Tabii krolit ve siolit 144 23 - - Tabii boratlar ve konsantreleri 119.260 239.624 164.939 54.804 Seletsin 976 67 - - Demir cevherleri - - 167 34 Manganez cevherleri - - 5.065 590 Bakır cevherleri 16.061 18.394 110.709 122.665 Nikel cevherleri - - 5.047 100 Kurşun cevherleri 5.481 2.008 9.947 10.598 Çinko cevherleri 83.685 16.189 135.921 44.536 Krom cevherleri 839.237 84.539 1.128.191 181.250 Antimuan cevherleri - - 14 9 Mermer ham blok 503.401 78.140 642.322 102.998 Oniks ham blok 203 40 1.257 233 Traverten ham blok 31.005 3.886 80.079 11.058 İnşaata elverişli diğer taşlar 135.004 20.722 158.105 26.966 Mermer yarı işlenmiş 212.533 32.357 282.857 45.180 Oniks yarı işlenmiş - - 44 1 Traverten yarı işlenmiş 6.566 644 7.838 2.401 Diğer yarı işlenmiş 69.684 9.332 168.816 25.706 (*) Miktarlar ton, değerler bin dolar cinsinden ifade edilmiştir. Kaynak: İstanbul Maden İhracatçıları Birliği