Bill Gates mi yoksa Homer Simpson mısınız?

İSTANBUL - Size de oluyor mu? Yaklaşan bir toplantı nedeniyle soğuk terler içinde uyandığınız, arkadaşlarınızla eğlenmeniz gerekirken evde dizüstü bilgisayarınızla karşı karşıya kaldığınız.. Bu durumlar sık sık başınıza geliyor mu? Öyleyse, ‘workaholic’ yani ‘işkolik' olabilirsiniz. Özel hayat ve iş yaşamı arasındaki sınır, mobil internetin yaygınlaşması, iş yapma biçimlerinin değişmesi, evden ya da uzaktan çalışmanın yaygınlaşması gibi nedenlerle hızla siliniyor. Bilim insanlarına göre bu durum workaholic’lerin ya da iş bağımlılarının sayısının artmasına neden oluyor. İş bağımlığı uykusuzluk, sağlık problemleri, stres, iş ve aile yaşamı arasında denge kuramamaktan kaynaklanan problemleri de beraberinde getiriyor. Bu konuda Türkiye ile ilgili çarpıcı bir veri var. Esnek çalışma mekânları sağlayıcısı Regus’un 90’ın üzerinde ülkede toplam 24 bin iş insanıyla görüşerek gerçekleştirdiği ankete göre, Türkiye’deki çalışanların dörtte birinden fazlası, kişisel veya işle ilgili sorumluluklarını yerine getirebilmek için daha erken kalkarak ya da sabahlayarak uykularından feragat ediyor. Peki, nedir bu işkoliklik durumu? Kişinin sürekli çalışmak istemesi, zihninden sürekli işine dair konuların geçmesi, çalışmadığı zamanlarda rahatsızlık duyması ‘işkolik’lik olarak tanımlanıyor. (Bu arada itiraf ediyorum, sanırım ben de bir işkoliğim!) 

Yaşam Tasarım Merkezi Kurucusu Eğitmen Ebru Demirhan çok güzel açıklıyor: “Bedenin çalışmak için limitleri vardır, işkolikler bu limitleri dinlemezler. Bu kişiler için iş; özel yaşam, aile, sosyal hayat gibi kavramların önündedir. Kişi işinin gereği fazla çalışıyorsa sadece ‘fazla çalışmaktan’ bahsedebiliriz, bu işkoliklik değildir. Uzun süre nöbet tutan sağlık personeli gibi. Fakat zorunda olmadığı halde zorunluluk hissi ile çalışılıyorsa konumuz işkolikliktir.” Dahası da var.

Ebru Demirhan’ın aktardığına göre işkolikler sürekli gergindir ve çalışmadıkları zaman sinirli ve asık yüzlü olurlar, sohbetleri de hep iş üzerine olur... İş dışında konuşacak konu bulmakta ve sohbet yürütmekte zorlanırlar, pozitif ve yüksek duygular işle ilgili konularda ortaya çıkar, işkolik olmak için hep kendilerince geçerli ve önemli sebepleri vardır... Buraya kadar kendinizden birşeyler bulamadıysanız, devamını okumanızı tavsiye ederim. Bir işkolik kendisi olmadan işlerin yürüyeceğine inanmaz, ona göre herkes hata yapar ve işler berbat olur, işkolik olan kişi, izin günlerinde bile mesleğiyle ilgilenmeyi tercih eder, eğlenmek dinlenmek sosyalleşmek için vakit ayırmaz... Liste uzadıkça, durumun vahameti ortaya çıkıyor değil mi? Peki siz işkolik misiniz? Bill Gates gibi sabahlara kadar çalışıyor musunuz yoksa her işi yapmayı erteleyen Homer Simpson kadar tembel misiniz? Bunu öğrenmenin bilimsel bir yolu var. ‘Bergen İş Bağımlığı Ölçeği’. Bu test, 25 farklı sektörde çalışan 12 bin 135 Norveçli üzerinde denendikten sonra geliştirilen bir test. Bağımlıklıkla ilgili, duygudurum değişikliği, tolerans, geri çekilme, çatışma, nüks ve sorunlar, dikkat çekme gibi 7 farklı davranış türünü analiz ediyor ve bunları işyerinde uyguluyor. Buna göre işlerinize normalden daha fazla zaman ayırıyorsanız, workaholic olabilirsiniz. Önce problemleri belirleyin, fakat üzülmeyin işkolikliğin tedavisi de var.

Hobi edinin, hayal kurun

Demirhan’ın aktardığına göre işkolikler sürekli gergin oldukları için boyun ve omurga sorunları yaşarlar. Bunun dışında mide ve sindirim sorunları da zamanla bedensel bir ifade olarak kendini gösterir. Unutkanlık ve dalgınlık bir süre sonra ortaya çıkacak başlıca sorunlar arasında yer alıyor. Ayrıca, uyku sorunu, kronik yorgunluk, strese bağlı hastalıklar, tansiyon, kalp sorunları, sağlıksız beslenme de dikkate alınması gereken diğer sorunlar. En önemli sorun sosyal yaşamdan kopmak. Çünkü workaholic yani iş bağımlısı kişilerin hayat ile bağları zayıfl ıyor, kişiler mutsuzlaşmaya başlıyor. Bu kişilerde yalnızlık ve haksızlığa uğramış olmak en önemli duygusal sorunlar olarak beliriyor. İş ve hayat arasında denge kuramamak yalnızlığı besliyor.

Peki nasıl sağlayacağız iş ile özel yaşa arasındaki dengeyi? Yaşam Tasarım Merkezi Kurucusu Eğitmen Ebru Demirhan, “Hayal kurmak ve peşine düşmek harikadır. Hayaller kurup onları gerçekleştirmenin yollarını bulmaya çalışmak iyi bir yöntemdir” diyor. Demirhan, işkoliklerin sık yaşadığı bir duygu durumundan yola çıkarak basit hobiler edinmenin de işe yarayabileceğini söylüyor.

İşkolik misiniz? Test edin! 

Aşağıdaki durumların her biri için kendinize 1’den 5’e kadar puan verin.
1=Asla, 2=Seyrek, 3=Bazen, 4=Sık sık, 5=Her zaman’ı ifade ediyor. Eğer 7 cümlenin en az 4’ünün sağına 4 ya da 5 yazarsanız, siz 'İşkolik' olabilirsiniz. 

1- Daha fazla çalışmak için nasıl daha fazla zaman yaratabileceğinizi düşünüyorsunuz. 

2- Yapacağınız iş için başlangıçta planladığınızdan daha fazla zaman harcıyorsunuz. 

3- Suçluluk, despresyon, kaygı ve çaresizlik duygularını azaltmak için çalışıyorsunuz. 

4- İşinizi hızlıca bitirmek gerektiğini düşündüğünüz için kimseyi dinlemiyorsunuz. 

5- İş nedeniyle çok çabuk stres yapıyorsunuz. 

6- İş nedeniyle hobileriniz azaldı, eğlenmeye vakit ayırmıyorsunuz. 

7- Sağlığınızı olumsuz etkileme pahasına çok çalışıyorsunuz.

İş bağımlılığı hangi hastalıklara yol açar? 

• Kişiler genellikle haksızlığa uğradığını düşünür. 
• Sürekli gerginlik boyun ve omurga sorunları yaratır. 
• Mide ve sindirim sorunları yaşanabilir. 
• Unutkanlık ve dalgınlık çok sık karşılaşılan durumlardır. 
• Uyku sorunu bir işkolik için her zaman belirgindir.
• Kronik yorgunluk, strese bağlı hastalıklar . 
• Tansiyon, kalp sorunları ve beslenme bozukluğu ortaya çıkar.
• Sosyal yaşamdan kopmak da önemli bir sorundur. Kişi mutsuzlaşmaya başlar. 
• Yalnızlık ve haksızlığa uğramış olmak en önemli duygusal sorunlardır.

Nasıl tedavi edilir? 

• Mesleğinizin dışında, onu tamamlayacak özel yeteneklerinizi keşfedin. 
• Enstruman çalmak iyi gelebilir. 
• Yeni yerler görün, yeni insanlar tanıyın. 
• Kolayca ulaşabileceğiniz, malzemelerini rahatça temin edip taşıyabileceleceğiniz bir hobi edinebilirsiniz. Bulmaca çözmek gibi. 
• Hayal kurmak ve peşine düşmek harikadır. Hayaller kurup onları gerçekleştirmenin yollarını bulmaya çalışmak da iyi bir yöntemdir. 
• Bir sosyal sorumluluk aktivitesine katılabilirsiniz. Böylece sadece kurumunuza değil dünyaya da faydalı olabileceğinizi görün. 
• Hayatta her şey mükemmel olamaz. Hatta hiçbir şey mükemmel olamaz. Bunu kabullenme yoluna gidin. 
• Her bağımlılığın altında yatan gerçek ve çok ilginç sebepler vardır. Kendinize karşı dürüst olun. İşin içinden çıkılamıyorsınız mutlaka yardım alın!