Bankaların kredi iştahı azalabilir
Politika faizi ile kredi faizlerindeki makasın açılması üzerine Merkez Bankası harekete geçti. Daha önce ticari kredilerde piyasa faizi ile politika faizi arasındaki farkın giderilebilmesi adına gerçekleştirdiği menkul kıymet tutma yükümlülüğüne benzer bir hamle yapan Merkez Bankası, bu kez ihtiyaç kredilerine dönük yeni bir düzenleme yaptı.
Birol BOZKURT
Düzenleme kapsamında faiz sınırı getiren TCMB, örtülü bir üst limit belirledi. Buna göre bankalarca tüketiciye kullandırılan ihtiyaç kredileri faiz oranına göre menkul kıymet tesisi kapsamına alındı.
Bankalarca tüketicilere kullandırılacak ihtiyaç kredilerinden faiz/kâr payı oranı Merkez Bankasınca ilan edilen yıllık bileşik referans oranın 1,8 ile 2,0 (dâhil) katı arasında olanların birinci kademede, 2,0 katından yüksek olanların ise ikinci kademede menkul kıymet tesisine tabi olması kararlaştırıldı.
Faiz sınırı kârlılığa nasıl yansıyacak?
Bankalar eğer ihtiyaç kredisini yüzde 18,56 ile yüzde 20,62 arasında bir faizle kullandırırsa kredi tutarının yüzde 20’si, yüzde 20,62’nin üzerinde bir faizle kullandırırsa kredi tutarının yüzde 90’ı oranında menkul kıymet tutmak zorunda kalacak. Geçen hafta itibarıyla bankaların ortalama ihtiyaç kredisi faizi yüzde 25,47 seviyesinde bulunuyordu.
Kaynaklara göre, bu ortalama oranının sert şekilde gerilemesi bekleniyor ancak 3 ay vadeli ortalama mevduat faizi yüzde 27,68 seviyesinde iken bankaların yeni kredi vermekten uzak durmaları muhtemel görünüyor. Faiz sınırlamasının banka kârlarına nasıl yansıyacağı ise merak ediliyor.
BDDK tarafından açıklanan bankacılık sektörü 2023 Ocak ayı verileri bankaların kârlılık açısından geçen seneki başarılı performansının azalmaya başladığını gösteriyor.
Sektörün kâr rakamı 2021 yıl sonunda 93 milyar TL düzeyinde iken, 2022 yılında bu rakam %366 oranında artarak 433 milyar TL’ye ulaşmıştı. 2023 Ocak ayı açıklanan rakamlara göre ise bankacılık sektörünün kârı 2022 Ocak ayı ile karşılaştırıldığında 20 milyar 89 milyon TL’den 39 milyar 320 milyon TL’ye yükselerek %95,7 oranında bir artış gösterdi.
Kârlılığı sağlayan gelir gider kalemlerine baktığımızda ise sektörün kredilerden alınan faizleri %83,8 artarak 87 milyar 322 milyon TL’ye çıkarken, mevduata verilen faizler %162 oranında artarak 61 milyar 38 milyon TL’ye yükseldi. Bankaların toplam faiz gelirleri, Ocak 2023’de, geçen yıla göre %88,3 artarak 133,3 milyar TL oldu.
Faiz dışı gelirlerini artırma çabalarına ağırlık veren bankalar kredi faiz oranlarını çok yukarı çekemezken, kredilerden alınan ücret ve komisyonları yüksek tuttuğu görünüyor. Kredilerden alınan ücret ve komisyonlar 2023 Ocak ayında bir önceki yıl Ocak ayına göre %101,3 artarken bankacılık hizmet gelirleri de aynı dönemde %138,2 artış kaydetmişti. Bireysel kredilere getirilen faiz sınırının bankaları bireysel kredi verirken daha korumacı olmaya itebilir. Bu durum da banka kârlılıklarına negatif bir etki yapma olasılığını doğurabilir.