Bakliyat fiyatlarına kur ve vade şoku
Bakliyat fiyatları, döviz kuru yüksekliği, banka faizlerinin artması gibi etkenlerden dolayı geçen aya göre yüzde 10-15 civarında arttı. Tedarik sağlayan firmalar, vadeli satışlarda aylık yüzde 2-3 oranında faizle karşılaşırken, fiyat garantisi alamadıklarından şikayetçi.
İmam GÜNEŞ
Zam furyasına bakliyat ürünleri de katıldı. Dövizdeki artışın ardından ithal ürünlerde yaşanan fiyat artışına yerli üretici ‘dengeleme’ adına artış gerçekleştirdi. Ürünlerde geçen aya oranla fiyatlarda yüzde 10-15 bandında artış görülüyor. Kur kaygısı satışları azaltırken, banka faizlerinin yükselmesinin ardından vadeli alımlara da aylık yüzde 2-3 seviyesinde faiz uygulanıyor. Tedarik zincirinde yaşanan fiyat artışının ardından tedarik sağlayan firmalar yüksek maliyet baskısı altında kaldı.
“Enflasyonla mücadele ederken enflasyon artıyor”
Reis Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, banka faizlerinin yukarı çıkmasının ardından peşin ve vadeli alımlar arasında makasın giderek açıldığını söyledi. Vadeli satışlardaki yüksek faizden dolayı peşin alımın daha çok tercih edildiğini belirten Reis, sadece hammadde değil, ürün alımlarında da bu durumun yaşandığını aktardı. Kırmızı mercimeğin kilogramının peşin alımda 3.35 TL, vadeli alımda ise 3.60 TL olduğu bilgisini veren Reis, “Enflasyon rakamının yukarı doğru çıkmaması için mücadele ediyoruz ama bu durum enflasyonu daha da artırıyor” dedi.
İthal edilen ürünlerde fiyat artışı yokmuş gibi davranıldığını vurgulayan Reis, şöyle devam etti: “Döviz cinsinden ithal ettiğiniz ürünü, bugünün kurunda TL olarak satıyorsunuz. Tabii ki fiyat artışı olur. Bu durumdan kaynaklı yerli üretici de zam yapıyor. İthal ürün ile yerli ürün arasında korelasyon var. Ürün fiyatlarında 1-2 ay önceye göre ciddi bir fark var. Tedarikçiler, fiyat garantisi veremiyorlar, bu da bizleri zor durumda bırakıyor.”
“Vadeli alım vadeli satışı gerektiriyor”
Gaziantepli üretici bir firmanın yetkilisi de, fiyatların geçen aya göre yüzde 15-20 civarında arttığını vurguladı. Banka faizin yükselmesinin ardından maliyetlerin de arttığına değinen yetkili, şunları söyledi: “Bu durum vadeli satışlara da yansıyor. Vadeli alımlar vadeli satışları gerektiriyor. Aylık yüzde 1.5-2 civarında bir faiz uygulanıyor. Sözleşme yapıldığında fiyat garantisi veriliyor ancak sözleşme yoksa fiyatta değişim olabiliyor. Fiyatların yukarı çıkması sadece Türkiye’deki durumla alakalı değil, dünya gıda fiyatları da arttı. Yerli ürünlerde de artış var. İthal üründe zam olunca yerli ürünlere de yansıyor. Kur baskısından dolayı kimse satış yapamıyor. Fiyatların zamanla dengeleneceğini düşünüyorum.”
Bankalar kredi vermeye çekiniyor, faiz oranları vadeli satışa yansıtılıyor
Özsarı Gıda Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Özsarı, elektrik, akaryakıt, doğalgaz zamlarının ardından oluşan maliyetten kaynaklı fiyatlarda yüzde 10’luk bir zam olduğunu kaydetti. İthal ürünlerde döviz etkisiyle fiyat artışı olduğunun, yerli üründe ise dengeleme yapılmadığının altını çizen Özsarı, “Yerli ürün neredeyse yerinde sayıyor. Sadece elektriğe, benzine yapılan zamların maliyeti var. Fiyatlarında geçen yıla göre düşüş olan ürünler de var” diye konuştu. Peşin satış ile vadeli satış arasında uçurum olduğuna değinen Özsarı, şu açıklamalarda bulundu: “Makas giderek açıldı. Bankalar kredi vermeye çekiniyor. Piyasada nakit sıkıntısı var. Peşin satmak bizim için daha avantajlı. Vadeli satışlarda sadece bankanın bize uyguladığı faizi yansıtıyoruz. O da yüzde aylık yüzde 3 civarında. Satışlarda fiyat garantisi vermemiz pek mümkün değil. Çünkü TMO bile bize fiyat garantisi veremiyor. Her gün farklı olaylar oluyor. Yarın ne olacağı belli değil. Bu durumda biz vatandaşlar olarak nasıl fiyat garantisi verelim!”
