Arnavutluk'tan Türkiye'ye 'yatırım' çağrısı

DİDEM ATALAY

ANKARA - Arnavutluk Büyükelçisi Genci Muçaj, bugüne kadar Arnavutluk’a gelen küçük şirketlerin çok zengin olduğunu belirterek Türk şirketlerini de yatırıma beklediklerini söyledi. Arnavutluk’un çok büyük su kaynakları olduğunu ve bunların boşa aktığını belirten Muçaj, Türk girişimcilerin bu alana da yatırım yapabileceğini bildirdi. Muçaj, turist vizesi konusunda bir sorun olmadığını, kendisinin büyükelçi olarak da işadamlarına vize garantisi verdiğini bildirdi. Ankara Sohbetleri’ne konuk olan Muçaj, Ankara Temsilcimiz Ferit B. Parlak ve arkadaşımız Didem Atalay’ın sorularını cevaplandırdı. 

İstatistiklere göre, Türkiye Arnavutluk toplam ticaret hacmi 350 milyon dolar düzeyinde, sizce bu yeterli mi artırmak için neler yapılmalı? 

Bence hiç yeterli bir oran değil, hatta bizim düşüncemizden ve beklentilerimizden daha aşağıda. 2011’de ticaret hacmi 420 milyon dolar seviyesindeydi. Bunun 280 milyon doları Türkiye’den Arnavutluk’a olan ihracat, geri kalan kısmı da Arnavutluk’tan Türkiye’ye yapılan ihracattı. Ancak Avrupa’da yaşanan krizin de etkisiyle ticaret hacminde bir gerileme yaşandı. Arnavutluk’un en çok en çok ticaret yaptığı ülkeler AB üyesi ülkeler olduğu için krizden etkilenmemiz çok daha kolay oldu. 

Biz de Arnavutluk olarak ticaret hacmimizi yükseltmek için Türkiye’yi yeni ticaret partnerimiz olarak görmek istiyoruz. Karşılıklı ticaret hacmimizi daha çok yükseltmek istiyoruz. Ayrıca, kendi ticaret hacmimizin yükselmesi için de Türkiye gibi önemli bir partnere ihtiyacımız olduğunu düşünüyoruz.

 Yılda 1 milyar dolar ticaret hacmimiz olmalı, bunun potansiyelini çok net görebiliyorum. Arnavutluk’ta çok fazla büyük firmalar ve holdingler yok büyük firmaların Arnavutluk’a gelerek yatırım yapmalarını ve bizimle orada daha çok büyümelerini istiyoruz. Daha önce de Arnavutluk’a doğrudan yatırım yapan küçük ve orta ölçekli firmalar Arnavutluk’ta büyüdüler ve zengin oldular. Türkiye’den de daha büyük firmalar gelerek daha çok büyümelerini istiyoruz. Bu konuda sizin de yardımlarınız ve destekleriniz çok önemli. 

İşbirliğinin artırılması konusunda somut adımlar var mı? 

İzmir’de yakın zamanda çok güzel bir gıda fuarı gerçekleştirildi, bu forumda tarım konusunda birkaç tane sözleşme yapıldı. Sözleşmelerden biri İzmir Ticaret Borsası ile Arnavutluk’taki Tarım Bakanlığı arasında imzalandı. Bu sözleşme ile Arnavutluk’taki tarım ürünleri; elma patates, gibi ürünlerin İzmir’de satılmasına karar verildi. Bizim ürünlerimizin İzmir’de tanıtımı ve satışının yapılacak olması bizim için çok önemli bir adım. Böylelikle fazladan tarım ürünlerimiz Arnavutluk’ta çürümeyecek ve İzmir’de satılabilecek ve bu üretimimizin de artmasına olanak sağlayacak . Patates, elma, zeytin ve daha birçok ürün işbirliği kapsamında olacak. Bu çabamızın tek tarafl ı kalmasını istemiyoruz, Türk heyetlerinin de Arnavutluk’a giderek anlaşmalar yapmasını ve ticaret hacminin yükselmesine katkıda bulunmasını istiyoruz. 

Ülkenizde yatırım yapmak isteyen Türk işadamlarına ne gibi avantajlar sunulacak? 

Öncelikle Arnavutluk’un ticaret yapmak için çok güvenli bir yer olduğunu söyleyebilirim. Firmalar orada çok kolay kar edebilir. Arnavutluk’ta başka aracılara gerek olmadan bir hizmet sürecinin tek bir müessese tarafından üstlenilmesi söz konusu . Vergi konusu da son dönemlerde çok basitleştirildi. www.albinvest.com ‘dan vergi ve diğer yatırım konuları ile ilgili bütün merak ettiğiniz her şeyi bulabilirsiniz. Çok avantajlı olduğunu ve gelecek vadettiğini Almanya’nın ve Suudi Arabistan’ın Arnavutluk’taki yatırımlarından da görebiliyoruz. Türkiye iş adamlarına ve sanayicilerine de anlatmamız gerekiyor. 

Peki, nasıl bir anlatım öngörüyorsunuz? 

Benim amacım ve arzum da tanıtımın beraber yapılması yönünde. 1999’dan beri Türkiye’den Arnavutluk’a doğrudan yabancı yatırımlar 1 milyar dolar, bu hacim savunma, sağlık, eğitim ve diğer hizmetleri de kapsıyor ve toplam da karşılıklı yapılmış 165 sözleşmemiz var. Politik olarak da çok güzel ilişkilerimiz var, ticaret hacmini beraber yükseltmek istiyoruz. Son 20 yılda yapılmış olan 1 milyar dolar çok büyük bir hacim değil. Ama bu durum bize ne kadar büyük bir potansiyelimiz ve ne kadar iyi partner olabileceğimizin sinyallerini veriyor. Arnavutluk aynı zamanda NATO üyesi olmasıyla, demokratik rejimi ile de ne kadar güvenilir bir ticaret partneri olabileceğini gösteriyor. Aynı zamanda AB üyeliği için adaylığımız, güvenilir ticaret ortamı bütün bunlar da gösteriyor ki geçmişten gelen dostluğumuzu bugünde ticaret hacmi ile pekiştirebiliriz. Hiçbir ülke kaosun olduğu bir ülke de ticaret yapmak istemez. Türklerin Arnavutluk’u ve Arnavutları yakından tanıması gerekiyor. 75 milyon insan var Türkiye’de en azından sadece yüzde beşlik de olsa bir oranın bizi daha yakından tanımak için Arnavutluk’u gezip görmesini istiyoruz. Sadece bu kadar küçük bir oran bile Arnavutluk turizminin gelişmesi açısından çok büyük bir fırsat olacaktır. 

Türkler hangi sektörlere yatırım yapmalı? 

Öncelikle ve en önemli olan; turizm çünkü hiç gelişmemiş, Antalya Kemer bölgesi model alınarak Arnavutluk’taki sahil kesiminde de aynı şekilde tesis yatırımları yapılabilir. Diğer önemli sektörler ise tarım, enerji, rüzgar enerjisi ve HES’ler. Arnavutluk Avrupa’daki en büyük su kaynaklarına sahip fakat sularımızın yüzde 70’i denize akıyor çünkü hidro santral eksikliklerimiz ve yatırım eksikliklerimiz var. O kadar suyumuz var ki çoğu zaman seller meydana geliyor bizim ülkede toprağı kazsanız su çıkar. 

Bu konudaki santraller için ne kadar yatırım planlıyorsunuz? 

Hidro santraller konusunda 1.5 milyar dolarlık şu ana kadar firmalar tarafından sözleşmeler yapıldı. 

Türkiye’den firmalar proje olarak yatırıma talip olurlarsa daha sonrasında işletmelerine de izin veriliyor mu? 

Tabii ki daha sonrasında 25 sene işletme hakları var, su devlete ait devlet firmalara yatırım için 25 sene daha veriyor satamazsa dahi büyük kısmını da yine devlet almayı garanti ediyor. Sözleşmelerin en önemli kısmı da enerjiyi almayı garanti etmesi. Zaten sadece Arnavutluk pazarına ve devlete satmıyor aynı zamanda o bölgenin tamamına da satıyor, bu yatırım zaten yüzde yüz satılacağı garanti ediyor. Avrupa birliğinde temiz enerji şuan çok önemli Arnavutluk’ta da bu potansiyel mevcut. 

Turizm yatırımları konusunda arazi desteği sağlıyor musunuz? 

Yabancılar tek başlarına arazi satın alıp yatırım yapamazlar ya devlete ya da Arnavut vatandaşı olan birine ortak olmaları gerekir. Birçok arazi de Arnavutluk’taki vatandaşlara ait. Devlete ait arazilerde var ama çoğunluğu vatandaşlarda. 

Tarım bizim için çok önemli çok verimli bir toprağımız var; organik gıdalarımız mevcut. Benim fikrim çok alanda yatırıma odaklanmak ama tabi ki de kalite nicelikten daha önemli. Arnavutluk ürünlerinin çok kaliteli temiz ve organik ürünler olduğunun altını bu nedenle çiziyorum örneğin bizim karpuzumuz, İtalya’ya Norveç’e ve daha bir çok ülkeye ihraç ediliyor. 

Türkiye ile partner ülke olmanız konusunda somut girişimler var mı? 

Bizim Dışişleri Bakanımızın Türkiye’yi ziyaret etmesinin ardından mayıs ayında da Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Arnavutluk’a bir gezisi olacak ve bu ziyaretlerde çok fazla sözleşme imzalanacak en önemlisi de Türkiye ve Arnavutluk arasındaki stratejik ortaklık anlaşması da olacak şu anda hangi konuda olduğunu söyleyemiyorum ama şu kadarını söyleyebilirim ki bu sözleşme iki ülkeyi birbirine daha çok yakınlaştıracak ve büyük ihtimalle de ticaret hacmini 1 milyar dolara çıkartacak.

“İşadamlarına vize garantisi”

Vize konusunda işadamları için birtakım zorluklar olduğundan bahsediliyor bununla ilgili ne söylemek istersiniz? 

Öncelikle turist vizeleri için hiçbir zorluk yok, çalışma vizesi konusunda ise D vizesi adını verdiğimiz bir vize veriyoruz. Arnavutluk’ta enerji ve HES yatırımları olan 5 bin ve üzeri çalışanı olan firmalar için de özel bir vize veriyoruz. Örneğin Limak, Enerko gibi enerji yatırımı yapan ve 5 bin çalışanı olan firmalar var fakat bizim hükümet olarak koymuş olduğumuz bir de kural var. Doğrudan yabancı yatırımlar da çalışan sayısının yüzde 80’ninin Arnavut olması gerekiyor. Anlaşmamız da şu şekilde uzmanlar ve mühendisler Türkiye’den gelebilir fakat çalışanların yüzde 80’ninin Arnavutluk vatandaşı olması gerekiyor ülke politikası olarak. Vize konusundaki tek problemimiz de bazı çalışma vizeleri için alınan vizelerin süreleri bittiği halde geri dönmemelerinden kaynaklanıyor Bu da birtakım sorunlar teşkil ediyor ama Türkiye’de böyle bir şey gerçekleştiğinde Türkiye’nin daha ciddi yaptırımları var 5 bin euro ceza keserek pasaport yakmak gibi fakat Arnavutluk’ta kesinlikle bu tür yaptırımlar olmamasına rağmen yine de şikayet ediliyor. Oradaki Türkleri biz kendi vatandaşımız olarak görüyoruz ve o şekilde davranıyoruz. Büyükelçi olarak işadamlarına vize garantisi veriyorum.

Ferit B.Parlak:

'Genci Muçaj'

Avrupa Birliği üyeliği için gün sayan Arnavutluk’un Dışişleri Bakanı Bushati ile Bakan Ahmet Davutoğlu arasında geçtiğimiz hafta gerçekleştirilen görüşmede, başta iki ülke arasında “Stratejik Ortaklık ve Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi” kurulmasına yönelik çalışmalar olmak üzere, Türkiye ve Arnavutluk ikili ilişkilerine ilişkin hususlar ile uluslararası ve bölgesel konular ele alındı. Davutoğlu, görüşmenin ardından Türkiye ile Arnavutluk arasında yüksek düzeyli işbirliği mekanizması kurulması kararı aldıklarını ve toplantıların en kısa zamanda yapılacağını söylemiş, iki ülke arasındaki karşılıklı yatırımların 2 milyar dolara yükseldiğine işaret eden Dışişleri Bakanı Davutoğlu 400 milyon dolar olan dış ticaretin de 1 milyar dolara çıkarılmasının hedefl endiğini ifade etmişti. 1 milyar dolar hedefinin ve karşılıklı yatırımların artırılmasının hangi temele dayandırılacağını Arnavutluk Büyükelçisi Genci Muçaj’la konuştuk. Muçaj’ın, “Arnavutluk’ta büyüyen Türk şirketleri var. Sayısının artması için elimizden geleni yapacağız” şeklindeki açıklaması ve yatırım için nokta adresler vermesi 1 milyar dolar hedefinin kısa dönemde yakalanacağının sinyalini veriyor.