Anahtar teslim fabrika vaadi gerçek oluyor

Canan Sakarya

Girişimciye, yatırımcıya ‘anahtar teslimi fabrika’ vaadinin yasal zemini için önemli bir adım atıldı. Yatırımcıların, öteden beri şikayet konusu olan, “parayı arsaya, binaya veriyoruz, işletmeye sermaye kalmıyor” şikayetini çözecek, yatırımların önünü açacak bu önemli destek nihayet gerçekleşme yoluna giriyor. Konu uzun zamandan beri yatırımcının gündeminde olmakla birlikte, son birkaç yıldır ekonomi yönetiminde de yankısını bulmuş, ilgili bakanlar bu konuda adım atılacağını duyurmuş, konu, Hükümet Programı’na da girmişti. Bilindiği gibi Türkiye’de arsa fiyatlarına göre yatırım yeri ve binası maliyeti, genel yatırım maliyetinin yüzde 70’ine kadar ulaşabiliyor. 

Meclis’te Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşmeleri tamamlanan 2016 yılı Bütçe Kanunu Tasarısı’na eklenen bir madde ile emek yoğun sektörlerde yatırımcıların talebi halinde, sembolik kira bedeliyle, anahtar teslimi fabrika binası yapılması öngörüldü. Böylece yasal zemini 2016 Bütçe Kanun Tasarısı’na eklenen bir maddeyle oluşturulmuş oldu. 

Kabul edilen önergeye göre, verilecek desteğin kapsam ve şartları, fabrika binası yapılacak taşınmazların ne suretle temin edileceği, kiralama şartları ve süresi ile diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Yüksek Planlama Kurulu (YPK) kararıyla belirlenecek. Bu amaçla Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın bütçesine konulacak ödenek, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarına, İl Özel İdarelerine ve organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğine aktarılarak kullanılacak.

3 aylık vaatler arasında 

Eylem Planı’nda, emek yoğun sektörlerde yatırımcıların talebi halinde, sembolik bir kira bedeliyle, anahtar teslimi fabrika binası yapılması konusunda model geliştirilmesine ilişkin proje üç aylık vaatler arasında yer alıyordu. Yasal zeminin oluşturulmasının ardından şimdi projenin hayata geçirilmesi bekleniyor. Böylece yatırımcıyı durduran önemli bir engel aşılmış olacak. Bu konuda yasal zemin oluşturmak için Bütçe Kanunu’nun bazı ödeneklerin kullanımına ve harcamalara ilişkin esasları düzenleyen E-Cetveli’ne önergeyle eklenen madde şöyle: 

“Emek yoğun sektörlerde anahtar teslimi fabrika binası yapım projesi kapsamındaki giderlerin karşılanması amacıyla Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, büt çesinde yıl içerisinde açılacak tertiplerde yer alacak ödeneği (Yatırım Programı ile ilişkilendirmeksizin) İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunu kapsamında İçişleri Bakanlığı bütçesine aktarmaya veya İl Özel İdaresi Kanunu kapsamında İl Özel İdarelerine ve Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu kapsamında organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğine tahakkuk ettirilmek suretiyle kullandırmaya, tefrik edilen ödenek sınırlı olmak üzere Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yetkilidir. Söz konusu tertiplerde yer alacak ödeneklerin kullandırılması, verilecek desteğin kapsamı ve şartları, fabrika binası yapılacak taşınmazların ne suretle temin edileceği, kiralama şartları ve süresi ile diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Yüksek Planlama Kurulu kararıyla belirlenir.”

Bütçe 26 Şubat'ta Genel Kurul'a inecek

Görüşmeleri üç haftadır devam eden 2016 Bütçesi Meclis Plan Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. 

Genel Kurul'da görüşmelerine 26 Şubat Cuma günü başlanması ve 9 Mart'a kadar tamamlanması planlanıyor. 2016 Bütçesinde bütçe giderleri 570.5 milyar TL, gelirleri 540.8 milyar TL olarak öngörüldü. Bütçe açığı 2016'da 29.7 milyar TL, faiz dışı fazla 26.3 milyar TL olarak belirlendi. 

2016 Bütçesinde, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerine 560.7 milyar TL, özel bütçeli idarelere 68.9 milyar TL, düzenleyici ve denetleyici kurumlara 3.7 milyar TL ödenek ayrıldı. 

Tasarıya göre, 2016 yılı yatırım programına ek yatırım cetvellerinde yer alan projeler dışında herhangi bir projeye harcama yapılamayacak. 2016 yılı programında yer verilecek yatırımlara hız kazandırmak ve 2016'da işe başlanılabilmesini sağlamak amacıyla proje veya işin öngörülen ilk yıl yatırım ödeneği toplam proje bedelinin yüzde 10'undan az olamayacak. Kurumlara gerektiğinde projeleri için yatırım ödenekleri içinde kalmak kaydıyla revize imkanı tanınacak. Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanuna göre sağlanacak garantili imkan ve dış borcun ikraz limiti, 4 milyar dolar olarak belirlenirken, Hazine Müsteşarlığınca sağlanacak borç üstlenim taahhüdü 3 milyar doları geçemeyecek. 

Tasarıya göre, il özel idareleri, belediyeler, bunların bağlı kuruluşları ile sermayesinin yüzde 50'sinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin AB ile katılım öncesi mali işbirliği çerçevesinde desteklenen projelerinin finansmanı için yapılan borçlanmalar, çok tarafl ı yatırım ve kalkınma bankalarından doğrudan veya İller Bankası aracılığıyla yapılan borçlanmalar ve SUKAP kapsamında yapacakları borçlanmalarda borç stoğuna uyma şartı aranmayacak. 

Bütçe Kanun Tasarısı’na önergeyle eklenen diğer bir maddeye göre, gümrük idarelerince tahsil edilerek TRT'ye intikal ettirilen bandrol ücretlerinden Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla nakden aktarılan yüzde 2'lik kısım da bütçeyle ilişkilendirildi. Bir başka önergeyle Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın, sadece opera ve tiyatroyu değil, görsel ve işitsel sanatlar, sahne sanatları, geleneksel sanatlar, güzel sanatlar ile ilim ve edebiyat alanlarında yapılacak etkinlik ve projeleri de desteklemesi sağlandı.

Çalışmalar başladı

Emek yoğun sektörlerde anahtar teslimi fabrika yapılmasına ilişkin proje son yapılan Reformların Koordinasyonu ve İzlenmesi Kurulu'nda ele alındı. Tekstil, konfeksiyon gibi daha yoğun istihdam sağlayan sektörlerde anahtar teslimi fabrika modelinin uygulanması bekleniyor. Model üzerinde çalışmaların sürdürüldüğü öğrenilirken, anahtar teslimi fabrika projesinin daha çok Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde hayata geçirilmesi bekleniyor.