Akkuyu'da temel atıldı

ANKARA – Türkiye’nin ilk nükleer santral inşaatı başladı. İnşaatın temel atma töreni Ankara ve Mersin’de yapıldı. Ankara’da Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’ndeki törene Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin katıldı. Konuşmaların ardından videokonferans ile Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan ile Rus ve Türk teknik ekibine talimat vererek inşaatı başlattı. Santral inşaatının 6-8 milyar Dolar arasında Türkiye’ye ilave katma değer sağlayacağı belirtiliyor.

Rusya ile Türkiye arasında yapılan hükümetler arası anlaşmaya dayalı olarak Rus Rosatom şirketi tarafından Mersin’in Gülnar İlçesinde kurulacak Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) “Stratejik Yatırım” kapsamına alındı. Santralin 20-22 milyar dolar arasında yatırımla tamamlanması bekleniyor. Bu nedenle tek kalemde hayata geçirilen en büyük yatırım olarak dikkat çekiyor. Akkuyu NGS 4 reaktör ve toplamda 4800 MW kurulu güçle planlandı.

Erdoğan: Stratejik yatırımlardan biri

Cumhurbaşkanı Erdoğan, törende yaptığı konuşmada “tarihi an” olarak nitelediği temel atma töreninde, iki ülkenin “stratejik yatırımlar” yaptığını belirterek, S-400 hava savunma füzesi alımı ve Türk Akımı doğalgaz boru hattı projesinin adını saydı. Erdoğan, “2003-2017 yılları arasında ortalama yüzde 5,8 büyüdük. Cumhuriyetimizin 100. yıldönümü olan 2023’te Dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri olmayı hedefliyoruz. Bu enerji talebi artışı anlamına geliyor. Doğalgaz ve yenilenebilir alanlarda daha önce hayali kurulamaycak projeleri hayata geçirdik. Enerji güvenliği doğrultusunda, sektörümüzün her alanında yatırımlar devam ediyor. Güvenli sürdürülebilir enerji için yaptığımız planlamalar içinde nükleer enerji önemli yer tutuyor” dedi.

Erdoğan 31 ülkede 450 santralin faal olduğunu, 16 ülkede 55 santralin de inşa edildiğini hatırlatarak, “İlk reaktörün 2023 yılında devreye alınmasıyla, Türkiye de nükleer enerji kullanan ülkeler ailesine dahil olacak” dedi. Erdoğan, nükleer santrallerin karbon salımı yapmadığını da hatırlatarak çevreye katkı verdiğini vurguladı.

Putin: Türkiye’nin nükleer teknolojiye ilk adımı

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de konuşmasında, “Projenin başarılı şekilde gerçekleştirilmesi işbirliğinin dinamik gelişiminin ve Türk-Rus dostluğunun simgesi olacak” dedi. Putin projenin önemine vurgu yaparak, “Sadece ilk nükleer santralin temel atması değil, Türkiye’nin nükleer teknolojiye başlamasının da ilk aşaması. Bu proje Türkiye’ye büyük güç katacak. Türkiye ekonomisi için büyük ve yeni bir adım” dedi. Rusya’nın güçlü bir nükleer teknolojiye sahip olduğunu söyleyen Putin, Akkuyu NGS’nin son güvenlik standartları ve çevreci özelliklerde inşa edileceğini kaydetti. Putin, Türkiye’ye nükleer teknoloji transferi amacıyla öğrenci kabul ettiklerini de hatırlatarak, “Uzman yetiştirilmesinde de işbirliği konusunda istekliyiz. Rus üniversitelerinde Türk öğrenciler eğitim alıyor. Dünyanın önde gelen üniversitelerinden yararlanıyorlar” dedi.

"KOBİ iş payında istekliyiz"

Vladimir Putin, inşa aşamasında yerli tedarikçilerin faydalanması konusunda istekli olduklarını da belirterek, “İşletmeciler KOBİ’lerin katılımını destekrliyor. Siparişlerin büyük kısmı Türkiye’ye verilecek. Potansiyel olarak 350 şirket tedarikçi olarak başvurmuş durumda. Projeye stratejik yatırım statüsü verilmesinden dolayı teşekkür ediyoruz. Çeşitli imtiyazlar sağlayacak bir karar ve ekonomik olarak daha cazip olacak” diye konuştu.

Albayrak: Yerli katkı büyük olacak

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak da konuşmasında, “Malzeme ve ekipmanların büyük kısmı Türkiye’den alınacak. Teknoloji transferi ve kazanımı da olacak. Teknoloji transferine katkı sağlamak üzere Rusya’ya gönderilen 248 öğrenciden 35’i eğitimlerini tamamlayarak Türkiye’ye döndü. Türkiye’nin nükleer teknoloji geliştirmesine bu kişiler katkı sağlayacak. Yarım asrı geçen rüyanın gerçeğe dönüşmemsinde sahiplenmeniz ve liderliniz önemli rol oynadı. Liderliğiniz olmasaydı hayal olarak kalırdı” dedi.

Uluslararası anlaşmaya bağlı olarak inşa ediliyor

Akkuyu Nükleer Santrali, Rus Kamu Nükleer Santral işletmeci şirketi Rosatom şirketi tarafından inşa edilecek. Bu şirket, Türkiye’deki Akkuyu Nükleer Enerji Santrali şirketinin de sahibi durumunda. İnşaattan ve işletmeden de sorumlu bulunuyor. İlk ünitenin devreye alınmasından sonra, her bir ünitenin birer yıl arayla devreye girmesi planlanıyor.

Nükleer santralde “hafif zenginleştirilmiş uranyum dioksit”in yakıt olarak kullanılacak. Nükleer santraller soğutma suyu kullandığı için yeterli su kaynağı veya deniz kenarına kuruluyor.

Hisse satışı sözkonusu

Türkiye’de kurulu ve Rosatom’un çoğunluk hissesine sahip Akkuyu Nükleer A.Ş.’nin hisselerinin bir kısmının satışı da gündeme gelmiş, bu konuda görüşme yapan Cengiz-Kolin-Kalyon iş ortaklığı, görşümelerin başarısızlıkla sonuçlandığını açıklamıştı. Önceki gün bu konuda bir açıklama yapan Rosatom Başkanı Lihaçev, hisse satışından vazgeçmediklerinin ve yüzde 49 azınlık hissesini satabileceklerini ancak bunun için 2019 yılında gerçekleşebileceğini açıkladı. Liaçev Rus medya mensuplarına yaptığı açıklamada, 2018’de bir hisse satışını “düşük ihtimalli” olarak gördüğünü vurgulayarak, “Hisse satışıyla sadece Türkiye’den değil, farklı ülkelerden de yatırımcılar ilgileniyor. Santralin yüzde 49'luk hisse satışının yüksek ihtimalle 2019'da gerçekleşmesini bekliyoruz” dedi. Türkiye ile Rusya arasındaki anlaşmada, Rosatom’un yüzde 49’luk hissenin yabancı yatırımcılara satılabileceği hükmü bulunuyor.

Dünyada halen 61 nükleer santral inşaatı devam ediyor

Türkiye ve Dünyada çok sayıda karşı çıkan kişiler olsa da nükleer santraller enerji kaynağı yetersiz olan ülkeler için “enerji arzı istikrarını” sağlayacak ana unsur olarak görülüyor. Bu kapsamda, Japonya, Güney Kore gibi ülkeler stratejik olarak nükleer enerjiyi kullanıyor. Buna karşılık, Almanya nükleer enerjiden tamamen vazgeçeceğini açıklayan ülkeler arasında.

Dünya’da 1950’lerden bu yana nükleer santrallerle elektrik enerjisi elde ediliyor. Küresel enerjinin yüzde 11’i nükleere dayalı bulunuyor. Halen 32 ülkede 448 nükleer reaktör bulunuyor ve bunların toplam kurulu gücü 391 bin megavatt olarak belirlendi.

Öteyandan, Çin, Rusya, Hindistan başta olmak üzere 16 ülkede, 61 nükleer reaktörün daha inşaatı sürüyor. Nükleer santraller reaktör sayısıyla da sınıflanıyor. Örneğin Akkuyu NGS 4 reaktörü kapsayan bir santral olacak.

Kurulu kapasitelere göre en büyük nükleer enerji üreticileri yine gelişmiş ülkelerden oluşuyor. ABD 99 bin 869 megavat kurulu güce sahip 99 nükleer reaktörüyle açık ara ilk sırada yer alırken, bu ülkeyi 63 bin 130 megavatlık kapasiteli 58 reaktörle Fransa izliyor. Sıralamada 39 bin 752 megavatlık 43 reaktörle Japonya üçüncü olurken, ardından 31 bin 384 megavatlık 36 reaktörle Çin, 26 bin 111 megavatlık 35 nükleer reaktörle Rusya ve 23 bin 77 megavatlık reaktörle de Güney Kore geliyor.

Çin, Rusya, Hindistan başta olmak üzere dünyada 16 ülkede, yaklaşık 61 bin 264 megavatlık 61 nükleer reaktörün inşaatı devam ederken, Akkuyu NGS'nin ilk ünitesiyle bu rakam 62'ye ulaşacak. Türkiye dışında nükleer enerji reaktörü kurmakta olan ülkeler ve reaktör sayıları şöyle: Çin (21), Rusya (7) Hindistan (5), Birleşik Arap Emirlikleri (4), ABD (4), Pakistan (3) Güney Kore (3) Belarus, Japonya, Ukrayna, Slovakya, Tayvan (2’şer) Brezilya, Finlandiya, Fransa, Arjantin, (1’er)

Akkuyu Nükleer Santralinin temel atma töreni ile aynı günde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, “Türkiye Enerjide Nükleer Güç İstiyor” sloganıyla bir kamu spotu yayınladı. Kamu spotunda NOBEL ödüllü Bilim İnsanı Aziz Sancar ile UNESCO Ödüllü Bilge Demirköz rol aldı. Eric Will’in yönettiği filmin görüntü yönetmenliğini de Joel Cartier yaptı. Aziz Sancar’ın çekimleri Kuzey Carolina’nın Raleigh kentinde Dorton Arena ve James Hunt Kütüphanesinde gerçekleştirilirken, Melahat Bilge Demirköz’ün çekimleri Ankara TAEK’te ve İstanbul’da Beyazıt Kütüphanesi ile Cağaloğlu Lisesi’nde yapıldı. 

Birinci ünite 2023'te devreye girecek

Toplam 4 nükleer reaktörden oluşacak Akkuyu’de birinci ünite Cumhuriyetin kuruluşunun 100’üncü yılı olan 2023 yılında devreye alınacak. Takip eden yıllarda ise her yıl bir reaktör olmak üzere 2026’da santral tam kapasite ile üretime geçmiş olacak. Her reaktörün kapasitesi bin 200 MW olacak.

Türkiye’nin yıllar içinde artacak enerji talep miktarına bağlı olarak yapılan projeksiyonlara göre 2026 yılı itibarıyla Akkuyu Nükleer Santrali Türkiye’nin elektrik ihtiyacının yüzde 10'unu karşılayacak.

Yapılan anlaşma uyarınca Santralin 1 ve 2’nci ünitelerinde üretilecek elektriğin yüzde 70’ine, 3 ve 4’üncü ünitelerdeki elektriğin ise yüzde 30’una ilişkin alım garantisi verilmiş durumda. Alım garantisi kapsamında kilovatsaat için 12.35 dolar/cent ödeme yapılacak. Burada tavan fiyat ise 15.33 dolar/cent olarak belirlendi.