44 bin yabancı üniversiteliden 1.8 milyar dolar eğitim geliri

Türkiye’ye yabancı öğrenci akını yaşanıyor. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) istatistiklerine göre 2003-2013 yılları arasında yani son 10 yılda Türkiye’de uluslararası öğrenci sayısında yüzde 189 artış yaşandı. Dünyanın yaklaşık 150 farklı ülkesinden Türkiye’ye üniversite eğitimi için gelen yabancı öğrenci sayısı 44 bine dayandı. Bu rakam 2003 yılında 3 bin 401 kişiydi. 2010 yılında 25 bin 545 olan uluslararası öğrenci sayısı 2011 yılında 31 bin 170 olarak gerçekleşti. Aynı dönemde yeni kayıt yaptıran yabancı öğrencilerin sayısı ise 12 bin 903 kişiye yükseldi. Bu rakam 2003 yılındaki 3 bin 289 kişiden yüzde 292 daha fazla. Türkiye’de en fazla öğrenci gönderen ilk 5 ülke sıralamasında birinci sırayı ise Azerbaycan aldı. Geçen yıl Azerbaycan’dan Türkiye’ye 4 bin 747 öğrenci yüksek öğrenim görmek için geldi. Türkiye’ye en fazla öğrenci göneren ilk 5 ülke sıralamasında Azerbaycan’ı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Türkmenistan, İran ve Bulgaristan izledi. Nijerya ve Pakistan’dan da Türkiye’yi tercih eden öğrenci sayıları artışta.

Tıp, eczacılık, işletme ve mühendislik dalları Türkiye’de  uluslararası öğrencilerin en çok tercih ettiği alanlar. Küresel yüksek eğitim pazarı yıllık yaklaşık 100 milyar dolarlık bir hacim üretiyor. Dünyada üniversite eğitimi için kendi ülkesinin dışına giden 5 milyona yakın öğrenci var. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı’nın (UNESCO) verilerine göre bu rakamın 2020 yılında 7 milyona ulaşması bekleniyor.

İşte bu arz hareketliliğiyle uluslararası eğitime talep arttı. Eğitim destinasyonları çeşitlendi. Ülkeler ve üniversiteler öğrenci çekme yarışına girdi. Eğitim hizmetleri ülkelerin önemli gelir kalemleri arasına girdi.

Çin’le denklik için çalışma yapılacak

Dünyadaki öğrenci dolaşımının artışıyla Türk üniversiteleri de harekete geçti. Özellikle 2010 yılında Yüksek Öğretim Kurulu’nun (YÖK) yabancı öğrencilerin Türkiye’de eğitim görmesi için gerçekleştirdiği YÖS (Yabancı Öğrenci Sınavı) sınavını kaldırması Türkiye’de uluslararası öğrenci pazarını hareketlendirdi. Öğrenci alımı için her üniversite kendi sınavını yapmaya ve kendi öğrenci seçme kriterini belirlemeye başldı. Türk üniversiteleri daha çok uluslarası fuara katılarak pazardaki paylarını artırmaya başladı. 2010 yılı sonunda Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Eğitim Ekonomisi İş Konseye kuruldu. Bu konsey, uluslararası öğrenci pazarından Türkiye’nin daha fazla pay alması için yapılacak  çalışmalarısistematik hale getirdi. Çalıştaylar başlatıldı. Türkiye’ye gelen bir lisans öğrencisinin birinci yıldan sonra, yüksek lisans öğrencilerinin ise geldikleri yıl part-time işlerde çalışmalarının önü açıldı.

Her bir öğrence bulunduğu ülkeye yılda ortalama 40 bin dolar  para bırakıyor.  Bu hesapla Türkiye, yaklaşık 44 bin uluslararası üniversite öğrencisiden 1 milyar 760 milyon dolar gelir etti.

Diğer yandan kendi ülkesi dışında dışarıya eğitim için en fazla öğrenci gönderen ülke konumunda olan Çin ile denklik anlaşması yapılması için çalışma kararı alındı. Çin halihazırda dünyaya en fazla uluslar arası öğrenci gönderen ülke. Çin’den her yıl 697 bin öğrenci diğer ülkelere yüksek öğrenim görmeye gidiyor. Bu nedenle Türkiye’deki tüm üniversitelerin Çin tarafından tanınmasının Türkiye’ye Çin’den gelecek öğrenci sayısınıartıracagı ifade ediliyor.

İbre Asya’ya doğru kayıyor

Uluslararası öğrenci pazarında dünyanın önde gelen ev sahibi ülkeleri İngiltere, ABD, Avustralya ve Almanya gibi gelişmiş ülkeler. Bu ülkelere giden öğrencilerin geldikler ülkeler ise Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler. Bunun en önemli nedeni, gelişmekte olan ülkelerin en büyük eksiği olan yüksek nitelikli iş gücü eksiğini kapatmak istemeleri. Fakat gelişmiş ülkeler arasındaki ciddi rekabet sonucu gelişmekte olan ülkeler uluslar arası öğrenci sektörünün farkına vardı. Gelişmekte olan ülkeler yaptıkları yatırımlarla uluslararası öğrenci çekmeye başladı. Çin ve Malezya bu ülkeler arasında erken harekete geçerek ön sıralarda kendilerine yer buldu. DEİK Eğitim Ekonomisi İş Konseyi’nin mart ayında yayımladığı Uluslararası Yüksek Öğretim ve Türkiye’nin Konumu raporuna göre Malezya, 2002 yılında 28 bin uluslararası öğrencisi olan 30 milyonluk bir ülkeydi. Malezya’nın 2013 itibarıyla Ortadoğu, Afrika ve Asya’dan ülkesine kazandırdığı öğrenci sayısı 100 bine yaklaştı. Malezya Yükseköğretim Bakanlığı 2015’te 150 bin uluslararası öğrenci sayısına ulaşmayı hedefliyor. Çin’de 2005 yılında yaklaşık 140 bin uluslararası öğrenci varken 2012’de bu sayı 290 bin uluslararası öğrenciye çıktı. Japonya’da ise 2005’te 110 bin uluslararası öğrenci varken, bu rakam 2012’de yaklaşık 138 bin 75 oldu.  2000’den itibaren uluslararası eğitim pazarında Amerika Birleşik Devletleri’nin payı yüzde 23’ten yüzde 16.6’ya düştü. Bu paylar İngiltere, Almanya ve Çin’e gitti.

Akademisyenlerin Türkiye’deki uluslararası öğrenci artışına yorumları...

Kadir Has Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mustafa Aydın:

Destekte ayrım kaldırılmalı

“Yurtdışında yapılan tanıtımlarda devlet, devlet üniversitelerinin masraflarının tamamını, vakıf üniversitelerinin masraflarının ise bir bölümü karşılıyor. Bu ayrımın ortadan kaldırıması gerekiyor.”

İstanbul Bilgi Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Prof. Dr.  Rifat Sarıcaoğlu:

Altyapı ve dil eğitimi önemli

Türkiye’nin rakamları olumlu ancak yeterli değil. İngiltere de 500 bin yabancı öğrenci var. Bu yılların ortaya çıkardığı bir sonuç. Biz de bu nedenle hedef koymazsanız hedefe varamazsınız dedik. Türkiye için rakamsal hedefler koyduk. Öğrencilere kalacak yer, öğrenci hizmetleri ve iyi yabancıl dil eğitimin verilmesi gerekiyor.”

İstanbul Kültür Üniversitesi Mütevelli Heyet Bşk. Dr. Bahar Akıngüç Günver:

Ortak çalışma gerekiyor

“Ülkemizin ‘Uluslararası Öğrenci Merkezi’ olma potansiyeli biraz geç fark edildi ancak Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) ve üniversitelerin koordineli çalışmasıyla bu açık hızla kapatılıyor. Türkiye’nin 100 bin uluslararası öğrenci hedefi için devleti ve üniversiteler beraber çalışmalı.”

Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Yusuf Bayraktutan:

80 farklı ülkeden öğrencimiz var

“Türkiye’nin 2000’li yıllarda dünyada ve özellikle hinterlandında daha görünür ve etkili olmaya başlaması uluslararası öğrenci mobilizasyonunda sadece gönderen değil alan ülke olma vasfını da geliştirmiştir. Son bir-iki yılda hükümet bursu uygulaması ile bu hareketlilik desteklenmektedir. Kocaeli Üniversitesi’nde, 80’i aşkın ülkeden 1500’den fazla yabancı öğrenci eğitim görmektedir; bunlardan yaklaşık 200’ü yüksek lisans veya doktora öğrencisidir. Sosyal Bilimler Enstitüsü farklı anabilim dallarındaki 100 civarındaki öğrencisiyle lisansüstü eğitimde ilk sıradadır.”

DEİK Eğitim Ekonomisi İş Konseyi Başkanı Mustafa Aydın:

Eğitim ajansı kuracağız 

“100 bin öğrenciye ulaşmak için hiçbir engelimiz yok. Üniversitelerimizin eğitim kalitesi, ülkemizin sunduğu imkanlar, tarihi, kültürel zenginliğimiz, istikrarlı ekonomimiz bize bu hedefe ulaşacağımızı gösteriyor. Bu hedefe ulaşmak için Türk eğitim sistemini tanıtan bir ajans kurulması, dünya çapında düzenlenen NAFSA, EAIE ve benzeri fuarlara her yıl artan katılımcı sayılarıyla iştirak edilmesi ve yurtdışında görev yapan eğitim, kültür ve ekonomi alanındaki  kamusal paydaşlarımızla aktif olarak çalışmalar ve işbirlikleri yürütülmesi çalışmalarımız var.”

Öğrenciler ne diyor?

• Azerbaycan Türkiye’ye, daha kaliteli eğitim almak için geldim. Kocaeli Üniverstesi İktisat Bölümü’nde okuyorum. Ülkemden Türkiye’ye gelmek isteyen öğrencilerin sayısı artıyor.”

• “Türk hükümetinden burs kazandım. Endonezya’dan eğitim için Türkiye’ye geldim. Uluslararası İktisadi Gelişme Bölümünde okuyorum.  En büyük sorun çalışmalarımızı İngilizce yapamamak.”

Türkiye’de yükseköğretim pazarı

43.251

Türkiye’de eğitim alan uluslararası öğrenci sayısı

12.903

Üniversitelere 2012 yılında yeni kayıt yaptıran öğrenci sayısı

7 MİLYAR $

Türkiye’nin 2023 yılında gelecek olan öğrencilerden beklediği ekonomik gelir

Dünyada yükseköğretim pazarı

7 milyon kişi

UNESCO’ya göre 2020’de uluslararası öğrenci sayısının 7 milyonu aşması bekleniyor.

19.1 MİLYAR

Avustralya , 2010’da 19.1 milyar Avustralya Doları Eğitim Hizmetleri ihracatı geliri elde etti.

16.895 milyar £

Birleşik Krallık’ta 2025’te uluslararası öğrencilerin tahmini ekonomiye katkısı.

290 bin 

Çin’in 2012 yılı uluslararası öğrenci sayısı.

138 bin

Japonya’nın 2012’de ev sahipliği yaptığı öğrenci sayısı.