3 yılda 5.600 çalışan işsiz kaldı

Sabiha TOPRAK

KARADENİZ EREĞLİ - Karadeniz Ereğli'deki tersaneler son 3 yıldır ayakta kalma mücadelesi veriyor. İlçede 2005 yılında kurulan ve 2008 yılına kadar yoğun gemi siparişleri alan tersaneler küresel krizden en çok etkilenen sektörlerin başında yer almıştı. 4 yıl öncesinde toplam 5 bin 600 kişiye istihdam kapısı olan bölge tersanelerinde işçi sayısı 100'ün altına düştü. 2005-2006 yıllarında bölgede faaliyet gösteren 6 tersanenin tamamı 2009 yılından bu yana sipariş alamıyor.

Bu tersanelerden Madenci Gemi Sanayi Limited Şirketi faaliyetini tamamen durdururken, 6 tersanenin tamamında yaklaşık 5 bin 500 kişi işten çıkarıldı. Med-Yılmaz Gemi İnşa  AŞ, Usmed Gemi İnşa AŞ, Ustaoğlu Yat ve Gemi AŞ,  Ereğli Gemi İnşa AŞ ile Ustamehmetoğlu Gemi gibi tersaneleri ise ayakta kalmakta zorlanıyor. Bazı tersanelerin ise yaklaşık 3 yıldır hiçbir üretim yapamadıkları kaydedildi. Yeni teşvik paketinden de bekledikleri desteği bulamadıklarını vurgulayan tersaneciler, devletin gerekli girişimlerde bulunmaması durumunda 2013 yılına kadar birkaç tersanenin daha kapanabileceğini ifade etti. Uluslararası alanda iş ve ortak arayışlarını sürdürdüklerini vurgulayan firmalar, sektörde toparlanma yaşanana kadar SSK ve vergi ödemelerinden de muaf olmak isteyen sektör temsilcileri,  tersanelerin devlet tarafından kamulaştırılıp satılmasına da sıcak bakıyor.

Ustaoğlu Tersanesi Genel Koordinatörü Avni Biçer,kan kaybetmeye devam eden tersane sektörüyle ilgili devletin kalıcı teşhisi koyamadığını belirterek, "Ayakta kalmak için uluslararası pazarda iş arayışı içerisindeyiz. Teşvikten zaten büyük beklentimiz yoktu. Ama biraz da olsa hayal kırıklığı yaşadık. Bu sektör en parlak dönemini 2006-2008 yılları arasında yaşamıştı.

Yurt dışından özellikle Hollanda'danyoğun gemi siparişleri geliyordu. İşleri yetiştirmek için çift vardiya çalışarak şeklinde faaliyet gösterilerek yüzlerce kişiye istihdam sağlanıyordu. Ancak 4 yıl önce küresel çapta etkili olan ekonomik krizden en çok etkilenen sektörlerin başında tersaneler yer aldı. Önce 6 gemi siparişimiz iptal oldu. Bu gemiler büyük tanker siparişleriydi. Ardından hiç sipariş gelmedi. İşçilerin maaşlarında, tazminatlarında sıkıntılar yaşandı. İş durunca da istemeden de olsa bir çok kişi işten çıkartıldı.Ustaoğlu Tersanesinde yüzlerce kişi faaliyet gösteriyordu. Şimdilerde ise bu sayı 49'a kadar düştü. Diğer tersanelerde de benzer durumlar yaşandı. Onlarca gemi siparişleri durduruldu.

Devlet bir an önce tersanelere destek çıkmalı" açıklamasını yaptı. Bu işin çözümünün devlette olduğunu ifade eden Biçer, "Tersanecilikte birinci olan Çin'de sektör krizde devletin desteği ile ayakta kaldı. Gemi yapımında anlaşmalarda devlet yetkilisi de bulunuyor ve maliyet düşürülerek siparişlerde aksamalar yaşanmıyor. Bu Türkiye'de de uygulanabilir ancak konuyla ilgili de altyapının hazırlanması gerek. Biz tersanenin kapanmaması için farklı iş kollarına yöneldik. Çeşitli ülkelerle istişareler içerisindeyiz. Bu durum netlik kazanınca detaylı açıklamalar yapılacaktır" diye konuştu.

Toparlanana kadar SSK ve vergiden muaf tutulalım    

MED Yılmaz AŞ Tersanesi Müdürü Hamza Yılmaz, küresel krizden ilk önce tersanelerin etkilendiğini ve şuan ki görünüme göre de en son tersanelerin çıkacağını ifade etti. Son teşvik paketinin açıklanmasının ardından devletten beklentilerinin azaldığını ancak her zaman için umutlarını koruduklarını kaydeden Yılmaz; "2009'da 6 gemi siparişimiz iptal oldu. 110 kişinin çalıştığı tersanemizde şimdi 18 kişi kaldı. Onların bile maaşlarını zor ödüyoruz.

Çünkü son 3 yıldır küçük işler dışında büyük durgunluk yaşanıyor. Devlet teşviklerinde vergi ve sigorta ödemelerini taksitlere bölüyor. Biz en azından biraz toparlanma olana kadar sigorta prim ve vergi ödemelerinden muaf edilmek istiyoruz. Tazminat veremiyoruz, maaş ödemelerinde güçlük çekiyoruz. Bölge milletvekilleri tersanelerin eski günlerine dönmesi amacıyla yoğun şekilde çalışıyor. Bazen sipariş talebi oluyor. Ancak o zaman da yüzde 20'lik  vergi oranı sebebi ile maliyet yükseliyor.

Devlet geçici olarak bu vergiyi almasa sipariş alınacağını düşünüyorum" şeklinde konuştu.. Eğer bir önlem alınmaz ise bölgedeki bütün tersaneler bir sene içerisinde kapanabilir. Bir de şöyle bir durum var. Teşvikten yararlanacaklara vergi ve SSK borcu olmayacak şartı getiriliyor. Zaten borç olduğu için durumdan yararlanmak istiyoruz. Şuan kriz yok deniliyor. Ancak 3 sene önceki krizi darbesi çok ağır olduğu için tersane sektörü can çekişiyor. 2005-2008 yılları arasında yaşanan Lale Devri sebebiyle  kredi alarak yatırım yapan tersane sahipleri de büyük zarara girdi. Binlerce kişinin çalıştığı ve aileleriyle birlikte ortalama on bin kişinin istihdam edildiği bölgede şu an sadece onlarca kişi kaldı. Tersanelerin devlet tarafından kamulaştırma kapsamına alınıp satılmasına da sıcak bakıyoruz. Şahsi düşünceme göre bu tersane yetkililerini mutlu eder. Yabancı iş ve ortaklığa da her zaman için açığız" açıklamasını yaptı.

Tersane sektörü yakın gelecekte canlanmaz

*Karadeniz Ereğli Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Genç: Krizden belirgin derecede etkilenen tersane sektörünün hareketlenmesi için hükümet çeşitli çalışmalar yürütüyor.
Tersaneler özellikle son 3 yıl içerisinde büyük yara aldı. Birkaç yıl içerisinde de sektörde hareketlenme yaşanacağını düşünmüyorum. Tersanelerin kamulaştırılıp satılması talep edilirse de ilgili bakanlık bu durumu gündemine alabilir. Bununla ilgili çok yönlü prosedürler var. Ancak konuyla ilgili resmi talep de olması gerekiyor. Tersanecilerin bu süreçte kamulaştırma talepleri sözkonusu. Bu konuyla ilgili çeşitli prosedürler mevcut. Tersaneciler bu konuda ortak görüşe sahip ise gündeme getirilebilir. Ancak resmi talep olması gerekiyor. Konu gündeme getirilirse biz de oda olarak elimizden gelen istişareyi yapmaya hazırız.