100 milyar dolarlık Ay ekonomisi başlıyor

Emre ERGÜL

İnsanoğlu, yeni bir ekonomik terimle tanışıyor: Ay ekonomisi…Dünya’nın uydusu Ay’ın yeniden keşfiyle başlayacak olan bu ekonomi, şimdilik bir bilim kurgu filmi senaryosunu andırsa da aslında 100 milyar dolarlık ciddi bir ekonomi… Başını da hükümetler olarak Amerika, Rusya ve Çin’in çektiği dev bir ekonomi… ABD, 1972’deki Apollo 17 roketinden tam 50 yıl sonra geçen yıl, Artemis 1 adlı mürettebatsız bir Ay misyonu gerçekleştirdi.

Fırlatılıştan sonra 450 bin kilometre gidip, Dünya’nın 130 kilometre yukarısında Ay yörüngesine oturan Artemis 1, 25.5 günlük görevi sonrası Pasifik Okyanusu’na düşürülmüştü. Şimdi gözler ABD Uzay ve Havacılık Dairesi’nin (NASA) yeni projesi “Artemis 2”de… NASA astronotları 2024’te Ay’ın etrafında uçabilir hale gelecek, 2025’te de Ay’a iniş gerçekleştirilecek. “İnsanlık için büyük adım”lar aslında dev bir Ay ekonomisini de başlatmış olacak. Harvard Üniversitesi’nden Brendan Rosseau, “Ay ekonomisi eskiden bir teoriydi. Artık resmen başlıyor” diyor.

NSR analistlerinden Prachi Kawade de Ay’ın insanoğlunun yeni “iş merkezi” olacağına inananlardan… Neden? Çünkü, Rosseau’nun da altını çizdiği gibi, “Apollo görevlerinin amacı Ay’a ulaşmaktı. Artemis görevleri ise Ay’da yaşamak, inşa etmek ve çalışmayı hedefliyor.” Sadece ülkeler değil, özel sektör de Ay’da para kazanmak için kolları sıvamış durumda: SpaceX, Blue Origin, Nokia, Lockheed Martin, General Motors vb. MSN’nin haberine göre, NASA gözünü Ay’a adım atmaya değil, Ay’da üs kurmaya dikmiş durumda.

Artemis görevlerinde çalışan Steve Creech de bu adımı atmanın “Ay’da ticareti başlatacağı”na inandığını söylüyor. Çünkü, insanlık hemen Ay’da madenciliğe başlayıp Ay’ın üç büyük kaynağına ulaşmak isteyecek: Hem Ay’da inşaat yapımında hem de Dünya’da temiz enerji yaratmada kullanılacak regolit (Ay tozu), Ay’a çarpan meteorların bıraktığı ve elektronik sektöründe kullanılan maddeler ve Ay’ın kutuplarında keşfedilen su…

Kawade, “Ay, insanların Mars yolculuğundaki pit stopu olacak” diyor. Avustralya, Avrupa ve Güney Amerika'daki karasal madencilik endüstrileri daha şimdiden Ay madenciliği için çalışmalara başladı. Ay ekonomisinin bugünkü hacmi 100 milyar dolar civarında… 2040’a kadar da 160 milyar doları görmesi bekleniyor.

Ay’lılar 2024’te internetli olacak!

Ay’da şu an GPS ya da Wi-Fi yok. Ancak astronotların çalışması için internet şart. Bu noktada da Nokia devreye giriyor. NASA’yla 14 milyon dolarlık anlaşma yapan Nokia, Ay’a 2024’te 4G hattı taşıyacak.

İnşaat sektörünün potansiyeli 216 milyon dolar olacak

PWC’nin uzay raporuna göre, Ay’daki inşaat sektörünün potansiyeli 2040 yılı itibarıyla 216 milyon dolar olacak.

Rusya Ay'a araç indirmek için bir kasabayı boşaltacak

Rusya, neredeyse 50 yıl sonra ilk defa Ay'a uzay aracı gönderme görevi kapsamında 11 Ağustos'ta ülkenin uzakdoğusundaki bir kasabayı boşaltacak. Roscosmos uzay ajansının açıklamasına göre, 1976'dan beri ilk defa Ay'a uzay aracı gönderme görevi kapsamında, Luna-25 Ay'a iniş aracı Moskova'nın yaklaşık 5 bin 550 kilometre doğusundaki Vostochny Uzay Üssü'nden fırlatılacak. Roscosmos, Lunar-25'in Ay'ın güney kutbuna inen ilk araç olacağını belirtti. Aracın Ay'ın yüzeyinde bir yıl kalması bekleniyor. Görevin ana hedefleri arasında yumuşak iniş teknolojilerini geliştirmek, Ay'ın iç yapısını araştırmak ve su gibi kaynakları aramak var.

İlk önemli sektör: Uzay taşımacılığı

Elon Musk’un kurduğu SpaceX, uzay kargoculuğunun en ünlü şirketi… NASA’nın tüm Ay programlarında aktif olarak yer alacak. Ancak NASA’ya hizmet verecek tek özel şirket SpaceX değil.

Çin, Japonya ve AB ‘Ay kargocusu’ olacak

Amerikan Astrobotic Technology şirketi, 320 milyon dolarlık anlaşma sonucunda NASA için Ay’a 2024’te su arayacak bir cihaz taşıyacak. Intuitive Machines de 77 milyon dolarlık anlaşma sonucu NASA için Ay’a deney ekipmanı götürecek. Lockheed Martin, astronotların ihtiyacı olan elektriği sağlayacak reaktörleri inşa edecek, General Motors da Ay’da dolaşacak araçları tasarlayıp üretecek. Küresel Ay taşımacılığının pazarı 2020-2040 arasında 187 tona ulaşacak. Sektördeki talebi şu an ABD karşılıyor ancak zaman içinde talebin yüzde 24’ünü Çin ve Japonya, yüzde 5’ini de AB karşılayacak.

Ay yüzeyinde ne ararsan var

 Ay yüzeyinin ağırlıkça ortalama bileşimi kabaca yüzde 43 oksijen, yüzde 20 silikon, yüzde 19 magnezyum, yüzde 10 demir, yüzde 3 kalsiyum, yüzde 3 alüminyum, yüzde 0.42 krom, yüzde 0.18 titanyum ve yüzde 0.12 manganezdir.

İlk kez bir anne-kız birlikte uzaya gidecek

Uzay turizminde bir ilk daha yaşanacak. İskoçya’da bulunan Aberdeen Üniversitesi öğrencilerinden Anastatia Mayers ve annesi Keisha Schahaff uzaya gidecek ilk anne ve kız olacak. Mayers ve Schahaff, Virgin Galactic'in ikinci ticari uçuşuna katılmak için yapılan bir çekilişi kazandı.

Mayers uzaya gidecek en genç ikinci kişi olacak. Anne ve kız ayrıca uzaya gidecek ilk Karayipli kişiler olarak da tarihe geçecek. Amacının dünyanın belirlediği tüm engelleri kırmak olduğunu belirten Mayers, “Tesadüfen Aberdeen Üniversitesini seçmemiş olsaydım ve vizemi almak için uğraşmasaydım, uzaya gitme şansımız da olmazdı. Rüyanız sizin rüyanızdır ve kim ne derse desin bunu gerçekleştirebilirsiniz” diyor.

Hindistan'ın uzay aracı Ay'dan ilk görüntüyü attı

Hindistan Uzay Araştırmaları Kurumu, geçtiğimiz cumartesi günü Ay yörüngesine giren Chandarayaan-3 uzay aracının yolladığı ilk görüntüleri paylaştı. Fotoğraflarda araç yüzeye yaklaştıkça kraterlerin giderek büyüdüğü görünüyor. Uzay mekiği, iniş aracı ve bir de yüzeyde dolaşabilecek harici araçtan oluşan Chandrayaan-3'ün 23 Ağustos'ta Ay yüzeyine inmesi bekleniyor.

Başarılı olursa, Hindistan, Ay'ın şimdiye kadar çok az incelenmiş güney kutbuna araç indiren ilk ülke olacak. Hindistan bu misyonuyla aynı zamanda ABD, eski Sovyetler Birliği ve Çin'den sonra Ay'a yumuşak iniş yapmayı başaran dördüncü ülke ünvanını da alacak. 3 bin 900 kilo ağırlığındaki Chandrayaan-3 75 milyon dolara maloldu. Vikram adı verilen iniş kısmı 1500 kilo ağırlığında ve içerisinde 26 kiloluk Pragyaan adı verilen harici gezici cihaz var. Pragyaan Sanskritçe bilgelik anlamına geliyor.

Hedef 2040’ta Ay’da bin kişinin yaşaması

Mavi gezegen Dünya, insanoğlunun kainattaki tek evi olmayacak. NASA’nın hedefi, 2030’da Ay’da 40, 2035’te 200, 2040’ta da bin astronotun yaşamasını sağlamak.