'Yeni virüs' ithal ete fren yaptırdı

Hüseyin GÖKÇE

ANKARA - Türkiye 2010 yılında tekrar başladığı canlı hayvan ithalatında, Almanya'da ortaya çıkan Schmallenberg Virüsü yüzünden frene bastı. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bir süredir ithalat için kontrol belgesi düzenlemiyor.

Ancak elinde daha önceden düzenlenmiş kontrol belgesi bulunanların ithalatı engellenmiyor. Bakanlık virüsle ilgili bilimsel çalışmaları yerinde takip etmek üzere Almanya'ya heyet gönderip, oradan gelecek cevaba göre politika belirleyecek. Almanya'da çıkan Schmallenberg Virüsü Et ve Balık Kurumu'nu da (EBK) yerli hayvana yöneltti. EBK sözleşmeli besicilik yoluyla 100 bin baş hayvan alacak.

Türkiye 1990'lı yıllarda bırakıp, 2010'da yeniden başladığı Avrupa'dan canlı hayvan ithalatında, frene basıyor. Deli dana hastalığını gerekçe göstererek Avrupa ülkelerinden canlı hayvan ve et almayan Türkiye, arz eksikliği yüzünden iç fiyatlarda yaşanan aşırı yükselişin ardından 2010 yılından itibaren önce EBK'ya verdiği canlı hayvan ve karkas et ithalatı işini daha sonra özel sektöre de açmıştı. Ancak geçen yıl Almanya başta olmak üzere pek çok Avrupa ülkesinde görülen ve sivrisinekler aracılığıyla bulaşan Schmallenberg Virüsü, Türkiye'nin canlı hayvan ithalatında temkinli davranmasına yol açtı.

Bildirilmesi zorunlular listesinde

Uluslararası Hayvan Sağlığı Enstitüsü'nden yapılan açıklamaya göre, virüs 2011 yılında tüm Almanya'da 66 inek, 716 Koyun ve 38 keçide gözlemlendi. Yeni doğumlarla birlikte virüsün yayılmasından korkan Enstitü, kuzuların beyninde saptanan anomalilerin (normal olmayan oluşum) enfeksiyon sonrası erken gebelik döneminde geliştiğini tespit etti. Karşılaştırmalı analizler virüsün Simbu-Sero grubundan (Shamonda, Aino, AkabaneVirusları) olduğunu ortaya koyarken, belirlenen test metodları Belçika, İngiltere, Hollanda, İtalya ve İsviçreye'de bildirildi. Schmallenberg-Virus Almanya'da bildirilmesi zorunlu hastalık grubuna alındı.

Kesin yasaklama kararı yok

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı virüsün görülmeye başlanmasından itibaren konuyu inceleme altına aldı. Bu amaçla Avrupa'ya gönderilecek bir heyet yapılan bilimsel çalışmaları takip ederek bakanlığı bilgilendirecek.

Bu süreçte Türkiye Avrupa ülkelerinden canlı hayvan ithalatında da temkinli davranmaya başladı. Türkiye'ye canlı hayvan ve et ithalatı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın düzenlediği kontrol belgeleri karşılığında yapılabiliyor. Bakanlığın virüsün yayılmaya başlamasından sonra kontrol belgesi başvurularının değerlendirilmesinde daha dikkatli davrandığı ifade ediliyor. İthalat konusunda kesin bir yasak kararı alınmadığı için DÜNYA'nın edindiği bilgilere göre, daha önce kontrol belgesi alanlar, bu belge karşılığında hayvan ithalatını sürdürüyor.

EBK sözleşmeyle 100 bin baş canlı hayvan alacak

Doğrudan bir bağlantı bulunmasa da virüsün Avrupa'da hızla yayıldığı günlerde Et ve Balık Kurumu'nun yerli üretimi artırmak amacıyla besicilerle 100 bin başlık canlı hayvan ithalatı için sözleşme yapmaya hazırlanması dikkat çekti. Kurum, 28 Şubat'ta sözleşmeli besicilik yoluyla 100 bin baş hayvan alacağını duyurdu. Sözleşmede ithal ve yerli hayvanlar arasında ayrım yapılmayacağı ifade edilmiyor. Ancak kaynaklar, gerek bu virüs, gerekse Ziraat Bankası'nın finansman maliyetlerinin artması yüzünden ithal hayvanların tercih edilmeyeceğini bildirdiler.

Hayvan satmak üzere EBK ile sözleşme imzalayan çiftçilere teslim tarihindeki alım fiyatı uygulanacak. Kesim tarihindeki fiyat sözleşme tarihindeki fiyatın altındaysa sözleşme tarihindeki alım fiyatı geçerli olacak. Ancak her durumda çiftçiye kg başına en az 30 kuruş prim ödemesi yapılacak. Besiyi haziran-temmuz-ağustos ve eylül aylarında tamamlayarak hayvanını teslim eden çiftçilere ise ek olarak kilo başına 10 kuruşluk daha ödeme yapılacak.

Besiye alınacak tosunlar; yerli ırk, kültür ırkı ve kültür ırkı melezi büyükbaş sığır cinsi erkek hayvanlardan oluşacak. Hayvanlar en az 6 aylık, en çok ise 2 yaşında olacak. Ağırlıkları 150-350 kg arasında değişecek hayvanlar çiftçiler tarafından 4-12 ay arasında besiye tabi tutulacak.

Virüs ilk görüldüğü bölgenin ismini aldı

Virüs ilk olarak Almanya'da hayvan yetiştiriciliğiyle ön plana çıkan Kuzey Ren Vestfalya eyaletinin Schmallenberg bölgesinde görüldüğü için bu bölgenin ismini aldı.

Ulusal Hayvan Sağlığı Enstitüsü'nün resmi web sayfasında yer alan bilgilerden Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi'nin derlediği bilgilere göre; Sığır Orthobunya Virusu Avusturalya, Asya, Afrika'da yaygın olarak gözleniyor. Bu virus başlangıçta çok hafif klinik semptomlar oluşturuyor (40İC vücut ısısı). Gebe inekler enfekte olduklarından büyük ölçüde kongenital bozukluklar, erken doğumlar, infertilite olguları baş gösteriyor. Bu tür virüsler kan emen sivrisinekler tarafından bulaştırılıyor.

Virus koyunlarda 28-36 (56). günler, sığırda ise 75-110 (150) günler arasında fötusta enfeksiyona neden oluyor ve büyük ölçüde anomalilere/kayıplara yol açıyor.

Virüs hayvanların merkezi sinir sisteminde çok büyük ölçüde deformasyonlar oluşturuyor. Klinik semptomlar Akabane-Virus enfeksiyonlarına benzerlik gösteriyor.

Avrupa halen sivrisineklerle sürülerde mücadelenin dışında bir yöntem geliştiremedi. Aşı çalışmaları başlamış olmakla birlikte, aşının gebe ineklerdeki etkisi tam anlamıyla ortaya konulamadı.