'Eski teşvik bitiyor, 770 bin kişilik istihdam tehlikede'

Handan Sema CEYLAN

İSTANBUL - Eski teşvik yasasının son uygulaması olan 'istihdam desteği' 31 Aralık 2012'de sona erecek. 49 kentte uygulanan yasanın sona ermesi Türkiye çapında 31 bin işletmeyi etkiliyor.

Bu işletmelerde destekle istihdam edilen 770 bine yakın kişinin ilk etapta 400 bininin işsiz kalacağı, ardından karsız kalan işletmelerin ayakta kalamayacağı iddia ediliyor. Teşvikin 3 veya 5 yıl uzatılmasını talep eden Anadolu sanayicisi, bakanların kapısını çalmaya hazırlanıyor. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün'e mektup yollayan bazı sanayiciler bakanlarla yüzyüze görüşmek için çalışma başlattı. Sanayiciler ayrıca AK Parti Genel Başkan Danışmanı Akif Gülle, TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu ve OSBÜK Başkanı Nurettin Özdebir'e de hazırladıkları yazıları taktim ettiler.

Kamuoyunda 5084 olarak bilinen yasa 2004 yılında 36 kentte uygulanmış daha sonra 13 kentin girişimiyle genişletilerek, sanayi bakımından geri kalmış 49 ilde uygulanır hale gelmişti. Teşvik Kahramanmaraş, Adıyaman, Uşak ve Düzce gibi 'hızla sanayileşen yıldız kentler' de inşa etmişti. Enerji teşviki, vergi indirimi ve SSK prim desteği sağlayan bu yasa daha sonra yapılan değişiklerle vergi indirimi ve enerji desteği kesilerek 5615 Sayılı Kanun olarak 31 Aralık 2012'ye kadar sadece istihdam teşviki olarak uzatılmıştı. Üç destekten 2'sinin kesilmesine rağmen geçen iki yıldan sonra en son hazırlanan 30 Mart 2012 verilerine göre 31 bin 115 işletmede 766 bin 672 kişi kanun kapsamında istihdam ediliyor. Bu istihdamın 142 bin 401 kişilik kısmını ise kadın işgücü oluşturuyor. Kanun kapsımı genişletildiğinde çalışan sayısını 10'a tamamlayan işletmelere destek verilmişti. Anadolu'daki pek çok işletme bu barajı aşmak istin istihdamını artırdı. İş dünyasının şimdiki korkusu işsizliğin bu desteğin geri çekilmesiyle artacağı yönünde.

Bir işçinin devlete SGK maliyeti 200 TL

Asgari ücretli bir işçinin SGK primlerinin toplamı 360 lira. Eski teşvik yasası sayesinde bunun 200 lirasını devlet, 160 lirasını işveren üstleniyordu. Yani asgari ücretli bir işçinin SGK primlerini devlet ve işveren neredeyse yarı yarıya paylaşıyordu. Ancak yeni dönemde işverenin cebinden aylık 360 lira çıkacak. Bunun da istihdam üzerindeki olumlu havayı dağıtacağı düşünülüyor.

"Küçük işletmeler motivasyon kaybedecek"

Konuyla ilgili ayrıntılı bir rapor hazırlayan Trabzonlu sanayici Aydın Gündoğdu, 770 bine ulaşan çalışan sayısından ilk etapta 400 bininin işsiz kalacağını öngörüyor. Gündoğdu, özellikle tekstil, mobilya gibi emek yoğun sektörlerin başvurduğu bu teşvikin bitmesiyle devletin çok ağır bir işsizlik maaşı ve sağlık harcamaları ile karşı karşıya kalacağını söylüyor. Gündoğdu, "Bu durum ülkemizdeki işsizlik yönünden iyi gidişi menfi olarak etkileyecek ve oranların artmasına neden olacak. Kanun kapsamında çalışan kadın sayısı 142 bin 401 kişidir. Çalışan bu kadınlar başta Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da çalışma hayatına katıldılar. Çalışma hayatına katılmasına çok sıcak bakılmayan kadınlarımızın evlerine dönmesi de geriye doğru atılmış bir adım olacaktır. Küçük bir destekle devletinin yanında gören Anadolu'nun ücra köşelerindeki ufak işletmeler moral motivasyon kaybına uğrayacak, kanun sayesinde bir araya gelmiş olan 31 bini aşkın işletmenin çoğu ya kapanacak ya da ikiye bölünecek. Önerimiz uygulanmakta olan 5084'ün son desteğinin yılsonu itibariyle 5 yıl daha uzatılarak devam etmesi yönündedir" açıklamalarını yapıyor.

Merzifon OSB'den bakanlara mektup gitti

Merzifon OSB'den bakanlara mektup gitti

Ayrıca Mersin Organize Sanayi Bölgesi'nin iki yöneticisi olan Merzifon TSO Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Altınay ve Merzifon Kaymakamı Fatih Geyim ortak bir açıklama yaparak Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Sanayi Bakanı Nihat Ergün, AK Parti Genel Başkan Danışmanı Akif Gülle, 3 Amasya milletvekili, TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu ve OSBÜK Yönetim Kurulu Başkanı Nurettin Özdebir'e bir yazı gönderdiler. Gönderilen yazıda "Merzifon OSB 5084 Sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşvikine Yönelik Kanun sayesinde yatırımcıların ilgi odağı olmuş, kısa sürede parsellerin tamamına yakını tahsis edilerek, 3 bin kişinin istihdam edilmesine vesile olmuştur" denilerek, özetle şu ifadelere yer verildi: "5084 öncesinde aktif olan işletme sayısı 12 iken bu yıl rakam 35'e yükselmiştir. Çalışan sayısı 550'lerdeyken şu anda 3 bine yükselmiştir. 5084 sonrası yapılan yatırımlar neticesinde, ilk birkaç yıl, döviz kurumdaki düşüklük nedeniyle, firmalar yüksek değerdeki TL ile üretip, düşük kurdaki döviz ile satmak zorunda kalmış, beş yıllık sürenin 2008 ve 2009 yılları ekonomik krizle geçmiş, dolayısıyla firmalar bu yatırımlarının karşılığını alamadan, 31.12.2012 tarihinden itibaren yeni bir ek maliyet içine girmenin endişesini yaşarken, 'Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkındaki Karar' gereğince de sanayi bölgelerinde haksız bir rekabetle de karşı karşıya kalacaklar, yüzde 5-10 arasında bir kar ile ayakta durmaya çalışırken, yıl sonunda gelecek yüzde 15-20'lik ek maliyeti kaldıramayacaklardır. Bunun neticesinde, yeni yatırımlar ek yatırımlar gelsin derken, eldeki yatırım da yok olması kaçınılmaz olacaktır. Bu nedenle yatırımların sürekliliği, istihdam ve ihracatın artması, haksız rekabet ve kayıtdışının önlenmesi adına, yeni yasada da hiçbir değişiklik yapmaksızın sadece 5951 Sayılı Kanun'un 10. maddesindeki 31.12.2012 ibaresinin (örneğin 31.12.2015 olarak) değiştirilmesi ve bundan sonraki yıllarda da SGK işveren payının kademeli olarak indirilmesini öngören değişikliğin yapılmasının gerekli olduğu kanısındayız. Bu görüş, öneri ve taleplerimizin yatırım ve istihdamı daha da artıracağına inanmaktayız ve uygulamanın hayata geçirilmesi için desteklerinizi bekliyoruz."

Başkanlar ne dedi

Başkanlar ne dedi

Erzurum TSO Başkanı Lütfü Yücelik

Kayıtdışı istihdamın önüne geçilmişti

Eski teşvikin istihdama çok büyük faydası var, uzatılması gerekiyor. 5 yıl daha uzatılması sağlanmalı. Hem çalışana hem işverene hem de devletimize katkısı var. Kayıtdışı istihdamda bu yasadan sonra düşüş oldu. İşçiler resmi kayıt altına girdiler. Eski Teşvik Yasası'nın istihdam ayağı, ekonomiye ve ülkemiz ekonomisine hızlı bir dönüş sağladı. İstihdam edilen kişiler ile kentlerde işsizlik azaldı. Mevcut işletmelerimizi korumak zorundayız. Bu nedenle kalkınmada öncelikli bölgeler yeniden gözden geçirilmeli.

K.Maraş TSO Başkanı Kemal Karaküçük

Eski teşvikte uygulanan reçete doğruydu

Biz Kahramanmaraş olarak bu yasadan en olumlu etkilenen kentlerden biriyiz. 5084 Sayılı Teşvik Yasası'ndan önce kentimizde 46 bin olan istihdam, yasa ile birlikte 108 bine ulaştı. Cumhuriyet tarihinin kentimize en büyük teşviki bu oldu. Bilindiği gibi yasada enerji ve istihdam konuları önemli ölçüde destekleniyordu. En azından işçilik üzerindeki maliyetlerin düşürülmesi için istihdam desteğinin devam ettirilmesi lazım. Bilindiği gibi ülkemizde işsizlik yüzde 8'lere kadar geriledi. Demek ki uygulanan reçete doğruydu. Çıkan sonuç bunu gösteriyor. Bu yasa eğer uzatılmazsa Kahramanmaraş'ta özellikle tekstil ve mutfak eşyası sektöründe istihdam kaybı yaşanır. Bunun en azından 1 yıl uzatılması ve daha sonrası için kalkınmada öncelikli yöreler ile sanayileşmesi emek yoğun olan kentlere devlet politikası olarak uygulanması gerekiyor.

Adıyaman TSO Başkanı Mustafa Uslu

Adıyaman TSO Başkanı Mustafa Uslu

Yasaya son verilirse

çok ciddi sıkıntı olacak 5084'ün devamında alınan 5615 sayılı yasa bu Aralık ayında sona erecek. 5084 yöresel bir teşvikti ama en iyi teşviklerden bir tanesiydi. Çünkü yatırımcı en büyük girdi kalemi olan enerjide teşvik ediliyor, sigorta işveren payı konusunda destekleniyordu. Son teşvik yasası daha ayağı yere basan bir yasa. Ancak mevcut yatırımlar yararlanamadığı için bir tarafı eksik. Bu yılın sonunda 5084'ün devamında olan yasaya son verilirse çok ciddi sıkıntı olacak. Bu yasa dahilinde hala enerji desteği alan firmalar bile var. İster istemez yasa sona ererse istihdamda da düşüş olacak. Bildiğiniz gibi komşu ülkelerle ihracat düşüyor. Bu nedenle zaten sıkıntılı günler yaşıyoruz.

Kastamonu TSO Başkanı Halil Öztosun

Şu devirde bölgede yeni

yatırım yapacak kişi yok Teşvikin bitmesi istihdamı düşürecek. Kentimizde faaliyet gösteren ve 500 kişi istihdam eden bir tesisin sahibi daha bugün gelip teşvik sona erdiğinde zararına çalışacağını, bunu ne kadar devam ettirebileceğini bilmediğini söyledi. Yeni teşviklere çok rağbet yok, bunun etkisini kent olarak henüz göremedik. Şu devirde yeni yatırım yapacak kişi de yok. Dolayısı ile Yeni Teşvik Yasası bizi şu anda çok etkilemiş gözükmüyor. Eskilerin de ayakta durması gerekiyor. Bu nedenle 3 yıl daha bu yasanın uzatılarak, firmaların küresel kriz ortamında ayakta kalması sağlanmalı. OSB’mizde 5’inci bölge teşviklerinden faydalandırıyoruz. Ancak insanlar gidip yine de İstanbul’a yatırım yapıyor. Makinelerini tamir ettirme şansları, vasıflı eleman bulma şansları orada daha fazla.