Plajlarımızı denizanaları mı basacak?

FARUK ŞÜYÜN

Doğu Akdeniz sahillerinde görülen zehirli jelimsi organizmalarının (çoğunlukla denizanalarının) olası tehlikelerinin farkında olmak ve bu canlıların teması durumunda sağlığa etkilerini ve sonuçlarla baş etme yöntemlerini paylaşmak amacıyla Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) bir poster hazırladı. En zehirli on üç jelimsi deniz canlısının yer aldığı poster, Türkiye’nin bütün sahillerindeki turizm merkezleri, dalış merkezleri, balıkçı kooperatifleri ve marinalara dağıtılıyor. Amaç, son yıllarda plajlarımızda sıkça görülen yabancı zehirli deniz analarına karşı bu yaz daha hazırlıklı olmak... TÜDAV’dan yapılan açıklamada şöyle deniliyor:

Tropik türler denizlerimizde

“Son yıllarda Doğu Akdeniz'de biyolojik çeşitlilikte değişimler tahmin edilemeyecek bir şekilde gelişiyor. Özellikle Akdeniz'de iklim değişikliğinin etkileri sonucu suların ısınması, tropik türlerin Süveyş Kanalı yolu ile Kızıl Deniz’den Akdeniz'e geçişini ve yerleşimini hızlandırıyor. Bu poster, sularımızda görülen ve kökeni doğu Akdeniz olmayan bu zehirli türler hakkında ayrıntılı bilgi sağlamaktadır. 13 en zararlı denizanası fotoğrafının bulunduğu poster aynı zamanda halkımızın gördüğü canlının ne olduğunu anlamasını da son derece kolay hale getirmektedir.
Denizanalarının insanlar üzerindeki zararlı etkisi ve tedavi yöntemleri doğu Akdeniz ülkeleri için yeni bir konudur. Denizanası teması nedeniyle son yıllarda hem Avrupa'da hem de ülkemizde birçok kişinin hastanelere gittiğini bilinmektedir. ‘Doğu Akdeniz Jelimsi Organizmalarına Dikkat!’ posterinde denizanası ile temas halinde ilk müdahale bilgileri konunun uzmanlarınca poster üzerinde anlatılmaktadır.

Vatandaştan destek bekleniyor

TÜDAV, ülkemizin kıyılarındaki anormal denizanası patlamalarını, artışlarını, zarar verici etkilerini anlamak, öğrenmek, akademik olarak konuyu bilimsel bir düzleme taşımak ve karar vericilere yol göstermek amacıyla 2015 yılında ‘Yayakarsa’ adıyla bir çalışma başlatmıştır. Bu çalışma aynı zamanda denizanaları ve jelimsi türlerle ilgili bu önemli konuda halkın veri sağlaması amaçlanmıştır. Özelliklerde son yıllarda ‘citizen science’ yani popüler bilim ya da vatandaş bilimi olarak adlandırılan yöntem sayesinde, bilimsel çalışmalarda kilit rolü olan verilerin sağlanmasında artık sadece konunun uzmanları değil halk da söz sahibi olmaktadır. Henüz sularımızda yeni yeni görülen bu türlerin tespiti, hem bilimsel açıdan hem de halk sağlığı açısından önemlidir. Aynı zamanda denizanalarının dağılımlarını, yayılım yolunu, yeni türlerin varlıklarını bilmek veri bankası ve erken uyarı sistemini oluşturmak açısından önemlidir. Projenin websitesi www.yayakarsa.org üzerinden herkes denizanası gözlemlerini uzmanlara iletebilir.”