15 başlıklı eylem planı 4 yılda istihdamı ve niteliğini artıracak

Ferit PARLAK

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın işgücü pi­yasalarındaki yapısal so­runları çözerek istihdam oranını ve niteliğini yükseltmeyi amaçla­yan 2024-2028 Ulusal İstihdam Stratejisi’ne göre, eğitimde atıla­cak adımlar sonucunda işsizliğin 2028 yılında yüzde 7.5’e, kayıt dışı istihdamın ise yüzde 23.4’e düşü­rülmesi planlanıyor. Strateji ile is­tihdam oranının 2028 yılında yüz­de 52.5’e, işgücüne katılma oranı­nın, 56.7’ye, kadınlarda işgücüne katılma oranının ise yüzde 40.1’e yükseltilmesi de hedefleniyor.

Ey­lem planına göre: Mesleki ve tek­nik eğitim veren özel okullara ve­rilen teşvik artırılacak; meslek liseleri, yüksekokullar ve üniver­sitelerde, reel sektör talebine gö­re yeni bölümler açılacak; öğret­menler ve öğretim elemanlarına da eğitim verilecek ve ders kitap­ları günün mesleklerine göre gün­cellenecek. Ayrıca piyasa talebi ile uyumlu “yükseköğretim” için YÖK devreye girecek; yönetmelik­ler değiştirilecek; yeni iş olanakla­rı için “sektörel” ve “bölgesel” yol haritaları hazırlanacak; illere gö­re istihdam eylem planları hazır­lanacak; “beceri” ve “beceri açığı” envanterleri çıkarılacak ve okul­larda atölye ve laboratuvar yatı­rımları yapılacak.

Çıraklık ve staj alanlarında da reel sektörün uzun zamandır talep ettiği adımlar atı­lacak ve staj programları ve des­tekleri artırılacak, mezunlar için ortak veri tabanı oluşturulacak, öğrencilerin ve işgücünün ener­ji verimliliği ve döngüsel ekono­mi bilgisi artırılacak, turizm eği­timi güncellenecek ve çıraklık eğitiminde “dijital beceri” önce­liklendirilecek…

Reel sektör talebine göre yeni bölümler açılacak

İllerin dinamikleri dikkate alı­narak Mesleki ve Teknik Anado­lu Liseleri’nin bölgesel istihdam taleplerine göre bölüm açmala­rı sağlanacak. Mesleki ve teknik ortaöğretim programları; ulu­sal meslek standartları, ulusal ve uluslararası yeterlilikler, tekno­lojik gelişmeler ve ikiz dönüşüm doğrultusunda ilgili sektörlerle iş­birliği yapılarak hazırlanacak ve güncellenecek.

Eğitim hizmetleri beceriler ek­seninde düzenlenerek mesleki ve teknik ortaöğretim programları­nın esnekliği artırılacak. Bu çer­çevede programlar işgücü piyasa­sı ihtiyaçlarını karşılamak üzere güncellenecek.

Öğretmenler ve öğretim elemanlarına da eğitim verilecek

Mesleki ve Teknik Anadolu Li­sesi öğretmenlerinin ve Meslek Yüksekokulu öğretim elemanları­nın yeşil ve dijital dönüşüm gerek­liliklerine uyumu sağlanarak ilgi­li müfredat ve eğitim araçlarına hakimiyetleri artırılacak.Yükse­köğretim kurumlarından, öğretim elemanlarına konuya ilişkin eği­tim vermeleri talep edilecek.

Öğ­retmen ve öğrencilerin geleceğin mesleklerine ilişkin farkındalığı artırılacak. Geleceğin meslekleri temalı çalıştaylar bölgesel bazda düzenli olarak gerçekleştirilecek. Geleceğin mesleklerine yönelik hem gençlere hem öğretmenlere ne tür donanımlara sahip olunma­sı gerektiği ile ilgili bilgilendirme yapılacak ve oluşturulacak yeni­likçi modüller ile gençlerin gele­ceğe daha kolay hazırlanmaları sağlanacak.

Mesleki ve teknik eğitimi veren özel okullara teşvik…

Mesleki ve teknik eğitimde ka­mu-özel sektör iş birliği artırıla­cak. Mesleki ve teknik eğitim ve­ren özel okullara yönelik teşviklcr, sektörel ilıtiyaçlar doğrultusunda güncellenerek sürdürülecek. OS­B'ler ve teknoparklar içinde Mes­lekî ve Teknik Anadolu Liseleri ile meslekî eğitim merkezleri açıla­cak.

Danışma kurulları marifetiy­le özel sektörün, meslek yükseko­kullarına katkısının artırılması sağlanacak. OSB'lerde ve tekno­parklarda meslek yüksekokulu sa­yılarının artırılmasına ve meslek yüksekokullarında işletmelerde mesleki eğitim kapsamında eği­tim alan öğrenci sayısının artırıl­masına yönelik koordinasyon ça­lışmaları yürütülecek.

Ders kitapları güncellenecek

Yeşil ve dijital dönüşüm süre­cinde beceri uyumunun geliştiril­mesi için gereken bilginin uygun derslere ait ders kitaplarında yer alması sağlanacak.

Ders kitapları hazırlanırken ye­şil ve dijital becerilere yönelik içe­rikler sistematik ve bütüncül bir yaklaşımla dikkate alınacak. Be­lirlenen 1 ile 8. sınıflara ait ders kitapları, yeşil ve dijital dönüşüm sürecinde beceri uyumunun geliş­tirilmesi amacıyla güncellenecek.

Piyasa talebi ile uyumlu yükseköğretim

Yükseköğretim programlarının işgücü piyasası talepleri ile uyu­mu artırılacak, bu sayede yeşil ve dijital dönüşüme uyum kabiliyeti yüksek işgücünün yetiştirilmesi­ne katkı sağlanacak.

ÇSGB'nin ve MYK'nın ilgili ey­lem maddeleri çerçevesinde belir­leyeceği yeşil ve dijital dönüşüm gerekliliği olan alanlar ve ihtiyaç­lar dikkate alınarak gerekli düzen­lemeler yükseköğretim kurumları tarafından yapılacak.

Atölye ve laboratuvar yatırımları yapılacak

Mesleki ve teknik Anadolu lise­lerinin atölye, laboratuvar, derslik altyapıları ve donanımları, yeşil ve dijital becerilerin kazandırılabile­ceği biçimde modernize edilecek.

Yeşil dönüşüm kapsamında fir­maların ihtiyaç duyacağı nitelik­li işgücünün yetiştirilmesi adına atölyelerin teknolojik altyapıları iyileştirilecek ve daha donanımlı hâle getirilmesi sağlanacak.

Bu çerçevede söz konusu altyapı ve donanımlar için Standart Do­natım, Standart Mimari Yerleşim Planı ve İhtiyaç Analizi’ne ilişkin çalışmalar yapılacak. Üniversi­telerin örgün ve yaygın eğitim ka­nalları kullanılarak yeşil dönüşüm becerileri yaygınlaştırılacak.

ÇSGB'nin ve MYK'nın ilgili ey­lem maddeleri uyarınca belirlene­cek yeşil ve dijital dönüşüm bece­rileri ile konuya ilişkin sektör de­ğerlendirmeleri YÖK aracılığıyla yükseköğretim kurumlarıyla pay­laşılacak.

Mevcut ve potansiyel işgücü­nün, yeşil dönüşüm alanındaki ni­telikli bilgiye erişimi sağlanarak çevresel ve sosyal etki ölçme, yö­netme, raporlama ve risk yöneti­mi gibi alanlarda becerilerinin ge­liştirilmesine yönelik çalışma ya­pılacak.

Çıraklık eğitimine ilişkin iş ye­ri izleme ve değerlendirme mode­linin geliştirilmesi amacıyla Pra­tik Eğitimin Verileceği İşyerleri ve Bunların Denetimine İlişkin Yön­ctmelik ile MEB Ortaöğretim Ku­rumları Yönetmeliği'nin mesleki eğitim veren işyerlerinin denetimi ile ilgili maddeleri geliştirilecek.

Turizm eğitimi güncellenecek

Turizm sektörüne yönelik eği­tim programları, Türkiye Sürdü­rülebilir Turizm Programı’na ka­tılım kriterleri dikkate alınarak güncellenecek. Türkiye Sürdürü­lebilir Turizm Programı kriterle­rinin etkin biçimde uygulanması­nı sağlayabilmek için Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinin ilgi­li alanlarında eğitim programları sürdürülebilirlik ilkeleri çerçeve­sinde güncellenecek.

Hukukçuların niteliği artırılacak

Yıkıcı teknolojiler, hukuk ve etik konusunda uzmanlaşan hukukçu­lar yetiştirilecek, bu alanda işgücü kapasitesinin artırılmasına yöne­lik çalışmalar gerçekleştirilecek. Hukuk fakülteleri ve ilgili bölüm­lerde lisans, yüksek lisans ve dok­tora düzeylerinde, Türkiye Adalet Akademisi’ııde ise yapay zekâ ve ileri teknolojiler alanlarında ve­rilen dersler ve hazırlatılan tezler ile eylem hayata geçirilecek. Di­ğer hukukçular içinse başta yapay zekâ olmak üzere yıkıcı teknolo­jilere odaklanan eğitimler ile bu alanda işgücünün kapasitesi ve ni­teliği artırılacak.

MYK bünyesinde oluşturulan Yeşil Dönüşüm ve Akıllı Tarım ile Dijital Dönüşüm ve Yapay Zekâ Da­nışma Kurulları aracılığıyla yeşil ve dijital dönüşüm kapsamında öne çıkan meslekler belirlenecek, mes­lek standardı ve yeterlilik çalışma­ları bu çerçevede yürütülecek.

Yeni belirlenen ulusal yeterli­liklerde kalite güvencesine dayalı bir sistem dahilinde sınav ve bel­gelendirme yapmak üzere kuru­luşlar yetkilendirilerek bu mes­leklerde belgeli kişi sayısı artırı­lacak.

Sektörler ve bölgeler için yol haritaları hazırlanacak

Yeşil vc dijital dönüşüme bağ­lı olarak değişen beceri gereksi­nimleri ile iş kaybı riskini ve yeni iş olanaklarını ortaya koymaya yö­nelik sektörel ve bölgesel analizler yapılacak.

Sınırda Karbon Düzenleme Me­kanizması kapsamındaki sektör­ler öncelikli olmak üzere dönüşü­mün çalışma hayatına etkilerine ve bölgesel yansımalarına yönelik analizlcr yapılacak. Analiz bulgu­ları doğrultusunda öncelikli sek­törler veya bölgeler için adil geçiş yol haritaları hazırlanacak.

Adil geçiş stratejisi hazırlanacak

Sektörel ve bölgesel düzeyde yapılacak analiz bulguları dikkate alınacak; yeşil ve dijital dönüşümün işgücü piyasalarındaki eşitsizlikleri derinleştirme risklerini azaltmaya ve dönüşüm sürecinin beraberinde getireceği kazanımları azamileştirmeye yönelik bütünlüklü bir adil geçiş stratejisi hazırlanacak.

“Beceri” ve “beceri açığı” envanterleri çıkarılacak

 Yeşil ve dijital dönüşüme yönelik beceri envanterinin oluşturulması, beceri açığının belirlenmesi ve belirlenen beceri açığının giderilmesi için evrensel programlar hayata geçirilecek.Yeşil ve dijital dönüşüm kapsamında sektörel düzeyde işgücü ve beceri ihtiyaçlarının belirlenmesine yönelik olarak ÇSGB tarafından çalışma grupları oluşturulacak.

İŞKUR tarafından beceri envanteri hazırlanacak ve yükseköğretim kurumları da dâhil olmak üzere başta mesleki eğitim veren birimlerin katılımları ile dönüşüm sürecinde ihtiyaç duyulan ve duyulması muhtemel beceriler artırılacak.

Çıraklık eğitiminde “dijital beceri” önceliklendirilecek

Çıraklık eğitiminde dijital becerilerin geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılacak.

Mesleki eğitimin pratik kısmının verildiği işyerlerinde okul, çırak/kalma ve işyeri üçgeninde pilot uygulaması yapılan sistemin daha geniş kesimlere yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar yürütülecek, dijital dönüşümün çıraklık sistemine etkilerine yönelik çalışmalar yapılacak ve işbaşı eğitiminde dijitalleşmenin önemi konusunda farkındalık artırılacak.

Mesleki kurs sayısı ve niteliği artırılacak

 Sektörel ihtiyaçları karşılamaya yönelik işbaşı eğitim programları ve mesleki eğitim kursları artırılacak. Oluşturulacak sertifikasyon programları ile yeşil ve dijital dönüşüm alanında uzman profesyoneller ile akademisyenlerden oluşan kadrolar tarafından eğitim programları düzenlenecek. Dönüşüm süreçlerinden olumsuz etkilenerek işgücü piyasasından uzaklaşmaları ünlemeye yönelik olarak AİPP ve HBO programları kapsamında bu gruplara yeşil ve dijital beceriler kazandırmaya ve becerilerini geliştirmeye yönelik eğitimler verilecek.

Enerji verimliliği ve döngüsel ekonomi bilgisi artırılacak…

Çelik, alüminyum, elektrik, çimento, inşaat, otomotiv ve tekstil-hazır giyim sektörlerinde işgücünün dijitalleşme, döngüsel ekonomi ve enerji verimliliği gibi konularda bilgi ve becerileri geliştirilecek.ÇASGEM tarafından ilgili sektörlerin eğitim ihtiyaç analizi yapılacak.

Eğitim ihtiyaç analizinin sonuçlarına göre ÇASGEM tarafından sektörleri ilgilendiren ortak konularda eğitim modülleri oluşturulacak.

Staj programları artırılacak

Üniversiteden çalışma hayatına geçişi kolaylaştırmak üzere üniversite staj programları, iyi uygulama örneklerini de değerlendirerek yeniden düzenlenecek. Bu kapsamda işletmelerde mesleki eğitimler artırılacak. E-ticarete ilişkin işgücü ihtiyacının giderilmesine yönelik olarak dijital pazarlama ve yurt dişi pazaryeri hesap yönetimine ilişkin ders ve sertifikasyon eğitim sayısı ile bu konuda eğitimli personel sayısı artırılacak. İkiz dönüşüm kapsamında yeşil işler ve bilişim sektöründe faaliyet gösteren işletmelerle iş arayanları bir araya getirmek amacıyla sanal istihdam fuarları düzenlenecek.

İllere göre istihdam eylem planları hazırlanacak

İllerde öne çıkan beceri ge­reksinimlerini karşılamak üzere yerel işgücü piyasası dinamikleri dikkate alına­rak farklılaşan sorun ve ihti­yaçlara odaklı tedbirler ge­liştirilmesi için Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri ko­ordinasyonunda İİMEK'ler tarafından il istihdam ey­lem planları hazırlanacak ve uygulanacak. Eylem Planlarına ilişkin yıllık izle­me ve değerlendirme ra­porları İŞKUR ve ÇSGB'ye iletilerek ulusal düzeyde gerekli koordinasyon sağ­lanacak.

“Mezunlar ne yapıyor?” sorusu, veri tabanı ile takip edilecek…

 Lise veya üstü öğrenimden mezun olan gençlere ihtiyaç duyulan alan ve dallarda mes­leki beceri ve yetkinlik kazan­dırılması amacıyla bireylerin ilgi, istek ve yetenekleri doğ­rultusunda talep ettiği meslek alanında mesleki ve teknik eği­tim programları uygulanacak.

Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun olanla­rın, TÜİK, İŞKUR, SGK ve YÖK verilerinin birleştirilmesiyle oluşturulacak veri tabanı ara­cılığıyla istihdam süreçleri ta­kip edilecek.