Türkiye - Suriye dünya gündeminde
Dünya basını, Türkiye ve Suriye yakınlaşmasını konuşuyor. Son olarak AP, olası yakınlaşmanın bölgeye yansımasını kaleme aldı. Buna göre, ticaret resmileşmesiyle iki ülke kazanacak… Arabulucu ülke Irak da Türkiye ile ilişkileri artıracak.
Emre ERGÜL
Dünyaca ünlü haber ajansı Associated Press (AP), Türkiye ile Suriye arasında son aylarda esen barış rüzgarlarına dikkat çekti. “Masada Türkiye ile Suriye arasında bir yakınlaşma var.
Bu bölge için ne anlama geliyor?” başlıklı haber analizinde Amerika merkezli ajans, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın attığı adımları öne çıkardı. “Erdoğan, iki ülke ilişkilerinin bozulduğu 2011'den bu yana ilk kez Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile yakında görüşebileceğini belirtti” diye başlanan analizde karşılıklı uzatılan zeytin dallarının ardında iki etkin neden olduğuna dikkat çekildi: Irak ve ekonomi…
2011’den bu yana iki ülke arasında çeşitli adımlar atıldı ancak hiçbiri sonuç getirmedi. “Peki bugün faklı olan ne?” diyen soran AP, önce Rusya’yı işaret etti: “Esad hükümetinin sıkı destekçisi, ama aynı zamanda da Türkiye ile de yakın ilişkileri olan Rusya, iki ülke arasında yakınlaşma olması için bastırıyor.” Türk, Suriyeli ve Rus Dışişleri Bakanlarının Aralık 2022’de toplandığına dikkat çekilen analizde bu kez Rusya dışında bir ülkenin öne çıktığına işaret etti: “Rusya görüşmeleri desteklese de bu kez bir ülke, Irak, S. Arabistan’la İran arasındaki görüşmelerde olduğu gibi Türkiye-Suriye görüşmeleri için de arabuluculuk teklif etti.”
Askeri müdahale tehdidini saptırmak
AP’ye konuşan Century International adlı think tank kuruluşundan Aron Lund, bunun önemini şöyle anlattı: “Irak bu inisiyatifi, Türkiye’nin (Irak topraklarındaki) PKK’ya karşı baskısını engellemek için almış olabilir. Bağdat, Suriye ile yakınlaşmayı destekleyerek, Türklerle bir tür olumlu ilişkiler kurmak ve (askeri) müdahale tehdidini saptırmayı deniyor olabilir.”
Yakınlaşmanın ardındaki ekonomik neden iddiası da Floransa’daki Avrupa Üniversitesi Enstitüsü’nden Joseph Daher’den geldi. İsviçreli profesöre göre, iki ülke bu yakınlaşmadan “ekonomik kazanım” elde etmeyi hedefliyor. Daher, şöyle konuştu: “(2011’den bu yana) Ticaret hiçbir zaman tamamen durmadı. Aracılar aracılığıyla gerçekleşti. Ancak diplomatik ilişkilerin yeniden kurulması, resmi ticaretin yeniden başlamasına ve ticaretin daha akıcı hale getirilmesine olanak sağlayacak.”
Erdoğan ve Esad’ın da Amerika Başkanlık seçimlerini beklediklerini söyleyen Lund, ekonomik ve siyasi açıdan uzun vadede bir iş birliğin iki tarafın da yararına olduğunun altını çizdi: “Mantıken bir şekilde bir Türkiye-Suriye iş birliği gerekli. Onlar komşular. Birbirlerine sıkışıp kalmış durumdalar ve mevcut çıkmazın onlara hiçbir faydası yok.”
Haziran 2011’den itibaren ilişkiler baş aşağıya gitti
İki ülke ilişkileri, Mart 2011’de başlayan Suriye iç savaşı sonrası Şam yönetiminin Haziran 2011’de düzenlediği Cisr eş Şuğur operasyonu ile koptu. 3 bin Suriyelinin Türkiye sınırına sığınması üzerine Ankara olayı “Vahşet” olarak nitelendirdi. Aynı yılın ağustos ayında dönemin Dışişleri Bakanı Ahmet Davuoğlu, Suriye’ye gidip Beşar Esad’la 6 saat görüştü, bir sonuç çıkmadı. Suriye’den göç akınları ve 3 Ekim 2012’de Tel Abyad’dan ateşlenen iki top mermisinin Akçakale’ye düşmesi ilişkileri gerdi. 11 Mayıs 2013’teki Hatay’ın Reyhan ilçesinde bombalı saldırılar düzenlendi, 155 kişi öldü. Türkiye, Suriye istihbaratını suçladı.