Trump ekonomiyi önce büyütüp, sonra küçültecek

ABD'nin 45.Başkanı Donald Trump'ın seçim kampanyasında vaat ettiği vergi reformunun, ülke ekonomisine kısa vadede yarar, uzun vadede ise zarar getireceği öngörülüyor.

Trump'ın vergi oranlarının düşürülmesi ve sadeleştirilmesine yönelik planlarının, ABD ekonomisine potansiyel etkileri mercek altına alınmaya başlandı.

Vergilerin azaltılmasının ekonomiyi canlandıracağını savunan Trump, mevcut durumda yüzde 10’dan başlayarak yüzde 39,6’a kadar yükselen vergi oranlarına tabi tutulan yedi gelir dilimini üçe indirmek istiyor. Bu plan çerçevesinde uygulanacak gelir vergisi oranlarının ise yüzde 12, yüzde 25 ve yüzde 33 olması hedefleniyor.

Ayrıca, şu anda yüzde 35 olan kurumlar vergisinin yüzde 15’e çekilmesini, veraset vergisinin tamamen kaldırılmasını ve vergi kesintilerinin üst sınırının yükseltilmesini planlayan Trump, vergi reformunun ülke ekonomisinin yıllık yüzde 4 büyümesini sağlayacağını taahhüt ediyor.

Bağımsız kurumlar tarafından araştırmalar da Trump'ın vergi politikalarının kısa vadede üretimi ve yatırımları artıracağına işaret ediyor. Buna karşın, düşen kamu gelirlerinin uzun vadede büyümeyi sınırlayacağı tahmin ediliyor.

Cumhuriyetçilerin kontrolündeki Kongre'nin Trump'ın vergi reformunu olduğu gibi kabul edip etmeyeceği ise meçhul...

"Büyümeye önce katkı sonra zarar"

Trump ve iki çocuğunun mezun olduğu Pennsylvania Üniversitesi Wharton İşletme Okulu ve Washington merkezli Vergi Politikaları Merkezi işbirliğinde yapılan araştırmaya göre, Trump'ın vergi planı ABD ekonomisine 2017'de yüzde 1,7'den başlayarak, 2023'te yüzde 0,2'ye düşen oranlarda ek büyüme sağlayacak. Ortalamada yıllık yüzde 0,7 ek büyüme anlamına gelen bu katkının ekonomiye toplamda 1,7 milyon istihdam getireceği öngörülüyor.

Buna karşın, vergi reformunun pozitif etkisinin 2024'te sona ereceği ve 2025'ten itibaren ekonominin küçülmesine neden olacağı öngörülen araştırmada, 2016-2026 arasındaki net etkinin yüzde eksi 0,5 olacağı belirtildi. Bununla birlikte, 2027-2036 dönemindeki net etkinin ise yüzde eksi 4'e ulaşması bekleniyor.

Ayrıca, araştırmaya katkı sağlayan Pennsylvania Üniversitesi Öğretim Üyesi Kent Smetters, yeni başkanın vergi indirimlerinin yanı sıra planladığı harcamaları da hayata geçirmesi durumunda 2040 yılına kadar 11 milyon Amerikalının işini kaybedeceğini ifade etti.

"Kamu borcu yüzde 100'ü aşabilir"

Trump'ın vergi planlarının ekonomiyi ilk etapta canlandırdıktan sonra yavaşlatmasına yükselen bütçe açıklarının özel yatırımları baskılaması neden olacak.

Araştırmaya göre, Trump'ın vergi reformu federal kamu gelirinin 2016-2026 döneminde 6,2 trilyon dolar azalmasına neden olacak. Daha sonraki 10 yıldaki gelir kaybı ise yaklaşık 9 trilyon dolara ulaşacak.

Kamu gelirlerindeki bu gelir kaybının kamu borcunu ise ödenemeyen borçların faiziyle birlikte 2026 itibariyle 7,2 trilyon dolar ve 2036 itibariyle 20,9 trilyon dolar artırması bekleniyor.

Kamu borcunun gayrisafi yurt içi hasılaya oranının Trump'ın vergi planı nedeniyle artan borç yüzünden 2026 itibariyle yüzde 100'ü aşarak yüzde 103'e ve 2036 itibariyle yüzde 127'ye çıkacağı öngörülüyor.

"Trump'ın vergi planı Kongre'den geçmez"

Konuya ilişkin soruları yanıtlayan Washington merkezli Tax Foundation Uzmanı Scoot Greenberg, Trump'ın vergi planının mevcut haliyle yasalaşmasının mümkün olmadığını söyledi.

Cumhuriyetçi Kongre üyelerinin bütçe açığı açısından "nötr" bir vergi reformu arzuladıklarını vurgulayan Greenberg, "Trump'ın önerdiği vergi reformu realistik değil. Federal kamu gelirlerini yaklaşık 6 trilyon dolar azaltması beklenen bir planın Kongre'den geçmesi için hiç bir yol yok. İnsanların Trump'ın vergi politikalarına gerçek bir tasarı olarak değil, 'dilek listesi' diye bakması daha iyi olur" diye konuştu.

Greenberg, ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Ryan Paul ve Bütçe Komisyonu Başkanı Kevin Brady tarafından hazırlanan vergi reformunun ise Trump'ın planına kıyasla daha mantıklı olduğunu ve kamu gelirlerini en fazla 2,4 trilyon dolar düşürmesinin beklendiğini anlattı.

Buna rağmen yeni vergi düzenlemesinin gelecek yıl içinde yürürlüğe gireceği öngörüsünde bulunan Greenberg, bunun Trump, Cumhuriyetçiler ve Demokratların önerileri arasında bir uzlaşıyla ortaya çıkacağını sözlerine ekledi.

"Fed'in faizleri artırmasını istemez"

Peterson Uluslararası Ekonomi Enstitüsü Kıdemli Uzmanı Gary Hufbauer ise Cumhuriyetçi Kongre'nin, Trump'ın yanında olacağını ve yeni yönetimin ilk 6 ay içerisinde ciddi bir vergi reformunu hayata geçireceği öngörüsünde bulundu.

Hufbauer, ayrıca büyük vergi indirimleri getirecek yeni düzenlemenin vaat edilen altyapı yatırımlarıyla birleştiğinde önemli bir mali genişleme yaratacağını belirterek, "Trump'ın vergi indirimleri ve altyapı yatırımları ekonomiye birkaç yıl boyunca yüzde 1 ila 2 arasında ek büyüme sağlayabilir" dedi.

Trump'ın söz konusu mali genişlemenin etkisini sınırlayacak bir para politikasından hoşnut kalmayacağına işaret eden Hufbauer, sözlerini şöyle tamamladı:

"Trump, Fed'in faiz oranını artırarak mali genişlemenin etkisini bertaraf etmesini istemez. Durum şu ki Fed'in Yönetim Kurulu'nda gelecek yıllarda 5 kişilik boşluk olacak ve Trump bu boşluklara kendi görüşüne yakın isimleri atayacak. Bence bu şu anda uygulanan gevşek para politikasının daha uzun süre devam edeceği anlamına geliyor."