Suudi Arabistan'da neler değişecek?

Aydın ŞAHİNALP

Geçtiğimiz yıl 98 milyar dolarlık rekor bütçe açığı veren Suudi Arabistan rüzgarı tersine çevirmek için 2030 Vizyonu adlı reform paketini uygulamk için harekete geçti. Ancak kritik dönemde gelen reform süreci sancılı geçecek. 

Suudi Arabistan'da cumurtesi günü gerçekleştirilen hükümetteki kısmi revizyon 2030 Vizyonu'nun son adımı oldu.  

Krallık ekonomisini petrol bağımlılığından kurtarmayı hedefleyen 2030 Vizyonu'nun hayata geçirilmesi hiç de kolay olmayacak. 'Post-petrol' çağına giden yolda karar alıcıları ve halkı sancılı bir dönem bekliyor. 

1,5 milyar dolarlık varlığı yöneten Mashreq Capital'in CEO'su Abdul Kadir Hüseyin Suudi Arabistan'ın içinde bulunduğu süreci, " Hedef çekici görünür ama yolculuğun pürüzsüz olması mümkün değil" diye özetliyor. Ancak eylemsizliğin faturası ise çok daha ağır olabilir. 

Riyad merkezli Jadwa Investment'ın bu ay hazırladığı rapora göre  Brent petrolün varil fiyatının 102 dolara yükselmesi bile Krallığın mali tamponlarının hızla tükenemesini engelleyemeyecek. 

Bütçe açığı yüksek kalacak ve 2 trilyon riyal olan döviz rezervleri 375 milyon riyale (100 milyar dolar) kadar düşebilir. 

'Çok kritik bir anda geldi'

Jadwa Investment, 2030 vizyon hamlesi için "Krallığın geleceği adına çok kritik bir anda geldi" diye yazdı. 

Suudi Arabistan hükümetinin planladığı üzere orta vade hedeflerini tutturması çok zor görünüyor. 

Arabistan yönetimi bütçe açığını daraltmak için kamu harcamalarını kıstı. Buna karşın Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) hükümetin 2020 yılına kadar bütçe dengesini sağlamasının mümkün olmayacağını tahmin ediyor. 

Büyümede sert fren

Öte yandan Garbis İradian Ekonomisti Giyas Gökkent, Son 10 yılda ortalama yüzde 5.2 büyüme performansına sahip Suudi Arabistan ekonomisinin yüzde 1-2 aralığında büyüyeceğini öngörüyor. 

Üstelik piyasalarda hükümetteki değişikliklerin Suudi bürokrasini reforme etmek için yeterli olacağına dair şüpheler bulunuyor. 

'Bariyerleri kırmakta zorluklar yaşanacak'

Yatırım şirketi Franklin Templeton'ın Dubai merkezinden Baş Yatırımcı Muhiddin Kronfol, "Vizyon 2030'un belirlenen ajandaya göre hayata geçirilmesi çok zor olacak" diye uyardı. 

25 Nisan'da Krallığın 2030 Vizyonu'nu duyuran Veliaht Prens Muhammed Selman da , "İlk yıllarda bazı bariyerleri kırmakta zorluklar yaşanacak" diyerek ekonomik dönüşümün hiç de kolay olmayacağını kabul etmişti. 

Riyad'da incelemelerde bulunduktan sonra 3 Mayıs'ta bir rapor hazırlayan IIF, 2030 Vizyonu'nun karşılaşacağı engellerin, adımlar atılırken " Sosyal tansiyonu yükseltmekten kaçınarak" aşılabileceğini belirtmişti. 

Aramco kote olmayı planlıyor

Öte yandan İngiltere'de yayınlanan Telegraph gazetesinin haberine göre Suudi Arabistan devlet petrol şirketi Aramco'nun hisselerini New York'un yanı sıra Londra ve Hong Kong borsalarına da kote etmek istiyor.
     
Aramco, yüzde 5 hissesinin 2017 veya 2018'de halka arz etmeyi planlıyor. Yapılan hesaplamalara göre Aramco halka arzı bugüne kadar yapılmış en büyük halka arzın 5 katı büyüklüğünde olacak. 

Suudi Arabistan'da Vizyon 2030 ekonomik dönüşüm programı çerçevesinde Petrol Bakanı Ali al-Naimi'nin yerine Aramco'dan Halid al-Falih atandı

Enerjinin başında yeni isim

Suudi Arabistan’da süreklilik vaatlerine rağmen, petrol bakanın değiştirilmesi Riyad yönetiminin gelecekte izleyeceği yön hakkında soruları gündeme getirdi. 

Cumartesi günü 1995'ten bu yana Suudi Arabistan Petrol Bakanlığı koltuğunda oturan Ali al-Naimi görevden alınarak yerine yıllardır Aramco'nun başında bulunan Halid al-Falih  getirilmişti. 

Petrol endüstrisinin tarihini anlatan 'The Prize' adlı kitabın yazarı Daniel Yergin kritik görev değişikliği hakkında, " Bay Falih, Riyad'ın petrole bakışına gerçek stratejik anlayışı getirecek.Veliaht Prens  Selman'ın reform programı çerçevesinde kilit rol oynayarak Aramco'nun özelleştirme sürecini yönetip 2 trilyon dolarlık fonun oluşmasını büyük katkı sağlayacak" dedi. 

Volatilite uyarısı

Roula Khalaf da Financial Times'ta yer alan köşe yazısında "Bölgesel siyasi gelişmelerin Suudi petrol politikasında daha da büyük rol alması muhtemel" diye yazdı. 

Energy Aspects Baş Petrol Analisti Amrita Sen ise “Bu Suudi petrol politikası için yeni bir dönem ve yeni dönem belirsizliklerle dolu. Petrol piyasalarında daha fazla volatilite (oynaklık) olabilir” diye uyardı.