Suriye'de kimyasal silah tehlikesi sürüyor

ANKARA- Suriye yönetiminin Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'ne (KSYÖ) bildirdiği kimyasal silahların imha edilmesi uluslararası kamuoyu tarafından memnuniyetle karşılanırken giderek daha da artan klor gazı saldırıları, ülkedekimyasal silah defterinin henüz kapanmadığını gösteriyor.

Merkezi Lahey'de bulunan KSYÖ'nün Suriye yönetimi tarafından bildirilen kimyasal silahların tamamının ülke dışına çıkarıldığını duyurması, savaş suçu sayılan kimyasal silah kullanımının önlenmesinde olumlu bir adım olarak memnuniyetle karşılandı. Ancak Suriye'de rejim güçlerinin klor gazı kullanmaya devam ettiği yönündeki iddialar, bu olumlu gelişmeye gölgeledi.

Başta KSYÖ yetkilileri tarafından hazırlanan raporlar olmak üzere bölgeden gelen haberler, kimyasal silahların hala kullanılmaya devam edildiğini ortaya koyuyor.

KSYÖ ve BM Suriye Ortak Misyon Koordinatörü Sigrid Kaag, teknik uzmanların Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed yönetimi tarafından örgüte bildirilen kimyasal silah envanterinin tam olup olmadığını incelemeye devam edeceklerini dile getirirken ABD Dışişleri Bakanı John Kerry de muhaliflerin kontrolündeki bölgelerde klor gazının sistematik kullanımına dair haberlerden derin endişe duyduklarını açıkladı.

Almanya'daki Bilim ve Siyaset Vakfı'nın güvenlik politikası uzmanlarından Dr. Oliver Meier, kimyasal silahların ülke dışına çıkarılmasıyla rejimin kimyasal silah programının sona erdiğini, ancak Suriye yönetiminin kimyasal silahların bir kısmını saklamış olması ihtimalinin göz ardı edilemeyeceğine dikkati çekti. Meier, savaş ortamında çok zor olmasına rağmen KSYÖ'nün denetimlere devam etmesi gerektiğini vurguladı.

İç savaşın yaşandığı bir ülkede tüm kimyasal silahların imha edildiğine ya da yenilerinin üretilmediğine garanti verilemeyeceğine dikkati çeken Meier, ülkenin kimyasal silahlardan tamamen arındırılmış olup olmadığının ancak savaştan sonra yapılacak kapsamlı denetimlerle belirlenebileceğini söyledi.

Klor gazı BM raporunda

KSYÖ'ye bağlı Veri Toplama Misyonu'nun Suriye'de yaptığı çalışmalar sonrasında yayımladığı raporda da klor gazının sistematik olarak kullanıldığı yönünde tespitlere yer verildi. Raporda söz konusu iddiaların, doktor raporları, video görüntüleri, toprak örnekleri, mühimmat kalıntıları ve patlamamış mühimmatlarla doğrulandığı belirtildi.

İç savaşın yaşandığı ülkede hem rejim güçleri hem de muhalifler, klor gazı kullanıldığını kabul ediyor ancak sorumluluk üstlenmek yerine birbirlerini suçluyorlar.

Klor gazının varil bombaları içinde helikopterlerden atılmış olması ise saldırıların arkasında rejim güçlerinin olduğu iddialarını güçlendiriyor.

ABD Silah Kontrolü Merkezi uzmanlarından Daryl G. Kimball, kimyasal silah stoğunun ülke dışına çıkarılmasıyla geniş çaplı kimyasal silah kullanılması riskinin büyük oranda azaldığını, ancak KSYÖ'nun Suriye'deki işinin henüz bitmediğini düşünüyor.

Helikopterlerden varil bombaları içinde sivillerin yaşadığı bölgelere atılan klorun rejimin işi olduğuna işaret eden Kimball, sarin gazı kadar yıkıcı ve öldürücü olmamasına rağmen klor gazının da  kimyasal silah anlaşmasını ihlal ettiğini vurguluyor.

İnsan hakları örgütleri ve uzmanlar da klor gazı saldırılarından rejim güçlerini soruimlu tutarken BM Veri Toplama Misyonu uzmanlarının Suriye'deki çalışmaları sırasında saldırıya uğraması ve bazı bölgelerine girmelerinin engellenmesi, BM'nin taraf işaret etme konusunda çekimser kalmasına sebep oldu.

Envanterde yer almıyor

Günlük hayatta ve sanayide yaygın kullanılan klor gazı, Esed yönetimi tarafından KSYÖ'ye iletilen kimyasal stok envanterinde yer almıyor.

İlk kez I. Dünya  Savaşı sırasında kimyasal silah olarak kullanılan klor gazı, belirli bir oranın üzerine çıktığında solunum yetmezliğine sebep oluyor.

Rejim güçlerinin Ağustos 2013'te muhaliflerin yaşadığı bölgelere düzenlediği ve yaklaşık bin 500 kişinin ölümüne neden olan kimyasal saldırı sonrasında ABD'nin Suriye'ye askeri müdahalede bulunması gündeme gelmiş, ancak ABD ve Rusya arasında yapılan anlaşmayla Suriye yönetimi kimyasal silahlarını ülke dışına çıkarılarak imha edilmesini kabul etmişti.

Ekim 2013'te kimyasal silah envanterini KSYÖ'ye ileten Suriye yönetimi, bin 300 ton kimyasal silah ve 23 tesis bildiriminde bulunmuştu.