Rusya'daki yabancı şirketlerin huzuru kaçtı

EVRİM KÜÇÜK

İSTANBUL - Dev şirketlerin en hızlı büyüyen pazarları arasında yer alan Rusya'da son haftalarda Ukrayna ile yaşanan krizin etkileri hem ekonomide hem de finans piyasalarında hissediliyor. Kırım'ı tanıyarak Ukrayna'nın bağımsızlığını ihlal ettiği gerekçesiyle Rusya'nın Batı'nın yaptırımlarına maruz kalması ve Ukrayna'da yaşanan etnik çatışmaların doğurduğu gerginlik yabancı şirketler tarafından büyük bir dikkatle izleniyor. Avrupalı şirketler, Rusya'nın karşı karşıya kaldığı yaptırımların doğurduğu ekonomik sarsıntının etkilerini hissetmeye başladı bile. Özellikle finans kuruluşları ve bira üreticilerinin bilançolarına krizin etkileri yansıyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna'daki Rusya yanlısı ayrılıkçılara 11 Mayıs'ta düzenleyecekleri referandumu ertelemeleri çağrısında bulundu ve Rusya'nın Ukrayna sınırından askeri kuvvetlerini çektiğini açıkladı. Putin'in gerginliği azaltma çabalarına karşın, şu an yabancı yatırıma en çok ihtiyaç duyduğu dönemlerden birinden geçen Rusya'dan sermaye çıkışı sürüyor.

Uluslararası Para Fonu geçen hafta bu yıl ekonominin binde 2 büyüyeceği tahmininde bulundu ve ekonominin resesyondan geçtiğini söyledi. Daha önceki tahminler Rusya ekonomisinin bu yıl yüzde 1'in üzerinde büyüyeceği şeklindeydi. Ülkenin kredi notu da Standard and Poor's tarafından çöplük seviyesinin bir basamak üzerine çekildi. Ülkenin parası ruble yılbaşından bu yana yüzde 8 değer kaybı yaşarken, borsadaki düşüş yüzde 20 civarında. Yılın ilk çeyreğinde 64 milyar dolar olduğu tahmin edilen ülkeden sermaye çıkışının yıl sonunda 100 milyar doları bulması bekleniyor.

Ruble zayıflarsa bankacılık krizi çıkar

Ülkenin uzun zamandır fazla vermesinin yardımıyla döviz rezervi mart ayında 486 milyar dolardı. Bu rakam, ülkenin dış finansman ihtiyacının dört katına denk geliyor. Fakat rezervin hepsinin müdahale için kullanılması söz konusu değil, zira 175 milyar doları bütçe ile emeklilik harcamalarını desteklemek amaçlı iki servet fonuna bağlı. Sermaye çıkışı bu hızla sürürse merkez bankası zorlu bir kararla karşı karşıya kalacak; rublenin istikrarını sağlamak için rezervini artıracak ya da paranın değer kaybetmesine izin verecek. Bu seçenek uzmanlara göre enflasyonist baskıları artırabilir ve bir bankacılık krizine yol açabilir.

Ülkenin ekonomisinde meydana gelen bu baskılar yabancı şirketlerin faaliyetlerini etkilemeye başladı. Özellikle finans, alkollü içecek ve kozmetik sektörlerinde gelirlerler düşüşe geçti. Analistler, küresel emtia ve döviz piyasalarında büyük bir oyuncu olan Rusya'nın finans sektörünü hedef alan yaptırımların ciddi sonuçlar doğurabileceği uyarısında bulunuyor. Bu tip yaptırımların Rusya'nın petrol satışlarını etkileyebileceği de uyarılar arasında. Özellikle son olarak ABD'nin Rusya finans sektörüne yönelik yaptırımları gündeme getirmesi şirketleri daha da telaşlandırdı. Rusya'ya yaptırımların ülkeyi resesyona sürüklemesinden ve bunun Avrupa'nın canlanmasına darbe vurmasından endişe ediliyor. Avrupa bankalarının Rusya'da 187 milyar dolarlık riski bulunuyor.

Fransa'nın ülkedeki bankacılık riskleri 52.4 milyar dolar olarak hesaplanırken, İtalya'nın 30.5, Almanya'nın 23.5, İngiltere'nin 17.8 milyar dolarlık riski bulunuyor. Avrupa'nın Rusya'daki banka alacaklarının toplam içindeki payı yüzde 14 civarında. Batı'nın Rus finansal kuruluşlarına yaptırım uygulaması halinde Avrupa'nın bankacılık sektörünün euro krizinden çıkma çabalarının darbe alabileceği belirtiliyor. ABD'nin Rusya'daki riski ise çok daha küçük. ABD'nin toplam riski 31.1 milyar dolar iken, bunun toplam içindeki payı yüzde 0.5 ile sınırlı.

Rezervasyonlar iptal ediliyor

Kırım'dan kaynaklanan gerginlik Rusya'nın turizm sektörünü de etkisi altına aldı. Avrupa ve ABD'li pek çok turist Rusya planlarını gözden geçirmeye başladı. Rusya Seyehat Endüstrisi Birliği'nin verilerine göre mayıs başı itibariyle tur operatörlerinin yüzde 10-15'i rezervasyonlarının iptal edildiğini bildirdi.

Moskova Times'ın haberine göre iptallerin büyük bir kısmı Almanya ve İngiltere'de gerçekleşti. 2013'te Rusya'ya giden turist sayısı yüzde 4 artış göstermişti. Rusya'da rezervasyonların büyük bir kısmı Moskova ve St Petersburg'a yapılıyor. Her ne kadar Murmansk ve Arkhangelsk bölgelerindeki yetkililer sektörün hedefleri arasında olduklarını ifade etseler de, ülkenin kuzey kesimleri daha turizm destinasyonu olarak daha az gelişmiş durumda.

Krizin etkilerini hisseden şirketler

Carlsberg: Dünyanın dördüncü büyük bira üreticisi Danimarkalı Carlsberg, Rusya bira pazarına ilişkin beklentilerini düşürdü ve zayıf rublenin 2014 yılı gelirine olumsuz yansıyacağı uyarısında bulundu.

Heineken: Rusya'daki zorlu koşulların etkisiyle yılın ilk çeyreğinde net karında yüzde 37 düşüş yaşadı.

Anheuser-Busch InBev: Dünyanın en büyük bira üreticisi geçtiğimiz çeyrekte Rusya'da satış hacminin yüzde 10 gerilediğini açıkladı. Grubun tam satışlarında ise yüzde 4.5 artış meydana geldi.

Societe Generale: Fransız finans kuruluşu Rusya'nın Ukrayna ile bozulan ilişkilerinin yarattığı belirsizliğin, Rusya'daki iştiraki Rosbank'ın değerini aşağı çektiğini bildirdi. 2015 yılında yüzde 15 olan Rusya'daki hisse senedi gelir beklentisini düşüren banka, 2016 yılında ise çift haneli gelir beklediğini duyurdu. Societe Generale'nin yılın ilk çeyreğinde Rusya'daki işletme karı, geçen yılki 61 milyon euro seviyesinden 7 milyon euroya indi.

Imperial Tobacco: Rusya'da azalan satışları nedeniyle karının azaldığını ve zayıf rublenin yılın geri kalanında gelirini olumsuz etkileyeceğini duyurdu. Nüfusun yüzde 40'ı sigara içen Rusya, şirketin en hızlı büyüyen pazarlarından biri. Ancak kriz şirketin, yılın ilk yarısındaki gelirini aşağı çekti. Düşüşte, hükümetin kamuya açık yerlerde sigara içilmesini yasaklaması, sokak kiosklarına getirilen satış yasağı ve tütün ürünlerine uygulanan verginin artırılması gibi faktörler de etkili oldu.

Telenor: Norveç merkezli telekom şirketi Rusya'daki ve Ukrayna'daki faaliyetleri nedeniyle son zamanlarda yatırımcının soğuk yaklaştığı şirketler arasına girdi. CEO'su geçtiğimiz çerşamba günü yaptığı açıklamada, yüzde 43 hissesine sahip oldukları Rusya odaklı Vimpelcom'daki yatırımlarının süreceğini söyledi ancak Ukrayna nedeniyle Rusya konusundaki görüşlerinin değiştiğini yineledi.

Richter: İlaç üreticisi, en büyük iki pazarı olan söz konusu ülkelerdeki gerginlik nedeniyle 2014 işletme karı beklentisini düşürdü. Macar şirketin yılın ilk çeyreğindeki net karının yüzde 51 gerilemesinin ardından açıklama yapan CEO Erik Bogsch, “Hastaların daha az parası var, ilaç sektörü belirsiz bir hal aldı, herkes stoklarını azaltıyor” dedi.

E.ON: Alman enerji devi, şu anki olumsuz gelişmelere karşın Rusya'daki faaliyetlerinin süreceğini bildirdi. CEO Johannes Teyssen, “Uzun vadede Rusya elektrik pazarının istikrar kazanacağını öngörüyoruz ve kapasitenin yenilenmesi ihtiyacı yeni yatırım fırsatları yaratacak” ifadesini kullandı.

Erste Group: Avusturyalı finans kuruluşu, Orta ve Doğu Avrupa'da ekonomik görünüm iyileşmesine rağmen Rusya ve Ukrayna gerginliğinin kendilerini etkileyebileceği uyarısı yaptı. Banka bu yıl karında artış beklemiyor.

Visa: Önde gelen kredi kartı kuruluşlarından Visa, ABD'nin yaptırımlarının kart işlemleri hacmine zarar verdiğini ve gelir artışının içinde bulunduğumuz çeyrekte azalmaya devam edeceğini bildirdi. Kuruluşun CFO'su Byron Pollitt, “ABD ile Rusya'nın izlediği politikalar arasında sıkışıp kaldık” değerlendirmesinde bulundu. Visa ve bir diğer büyük kredi kartı kuruluşu Mastercard, iki Rus bankasına hizmet vermeyi durdurdu.

Unilever: Önde gelen tüketim malları şirketlerinden olan Unilever, 1992'de girdiği Rusya pazarında geçtiğimiz yılki gelir artışının bir kısmını rublenin zayıfl aması nedeniyle geri verdi. Unilever'in geçen çeyrek dönemdeki satışları yüzde 6.3 azaldı.

Nokian Tyres: Satışlarının üçte birini Rusya'da gerçekleştiren lastik üreticisi, bu ülkede büyük bir fabrika işletiyor. Ancak zayıf rublenin ülkedeki euro ağırlıklı satışlarını olumsuz etkilemesi sonrasında bir yıllık gelir tahminini düşürdü.

Oriflame: İsveç merkezli şirket, Rusya'da yerel para birimi cinsinden satışlarının yüzde 8 azaldığını bildirdi. Şirket, büyük pazarları arasında gösterdiği Rusya ve Ukrayna'da daha zor koşullarla karşı karşıya bulundukları değerlendirmesi yaptı. Şirket yetkilileri, gerginliğin tüketici güvenini sarstığını ve satışları olumsuz etkilediğini bildirdi.

Maxwell Technologies: Uydular için çip üreten şirket bu yıl Rusya kaynaklı sorunlar nedeniyle 2 milyon dolar kayba uğrayabileceğini bildirdi.

Coca Cola: ABD'li içecek devi Coca-Cola, Rusya'daki dört fabrikasından ikisini kapatma kararı aldı. Şirket, kararın talepteki düşüş nedeniyle alındığını açıkladı. Coca-Cola, Nidan birimi tarafından işletilen iki fabrikayı 1 Haziran itibarıyla kapatacak. Coca-Cola, kapatılan fabrikalardaki üretimin bir kısmını yıl sona ermeden Multon birimine kaydıracak. Kapatılan fabrika çalışanlarından sadece 1000'ine Multon'da çalışma fırsatı sunulacak.