"İran'la kapsamlı anlaşmayı denemeliyiz"

WASHINGTON – ABD Başkanı Barack Obama, İran ile anlaşmaya varma şansının "yüzde 50-yüzde 50'den fazla" olmadığını ama yine de diplomatik çözümleri denemeleri gerektiğini söyledi. Obama, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun İran'ın nükleerle alakalı herşeyinin ortadan kaldırılmasına yönelik anlayışını ise fazla “ideal" bulduğunu belirtti.

Obama, Brookings Enstitüsü’ne bağlı Saban Center’in düzenlediği, ABD-İsrail ilişkilerinin ele alındığı Saban Forumu’nda soruları yanıtladı. 

İran’ın nükleer silah edinmesinin önlenmesi kapsamında geçtiğimiz günlerde P5+1 ülkeleri ile İran arasında yapılan anlaşmayı savunan Obama, konuyla ilgili İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile bakış farklılıklarına da değindi. Netanyahu’nun İran’ın nükleerle alakalı herşeyinin ortadan kaldırılmasına yönelik anlayışının bir “ideali” yansıttığını, kendisinin de böyle bir şeyi “idealde” isteyebileceğini belirten Obama, ancak gerçekte bunun mümkün olmadığını ifade ederek, “Benim ideallerimden biri de Kongre’nin gönderdiğim her tasarıyı geçirmesi ama mümkün olmuyor” dedi.

Obama, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin de eski yönetim gibi ABD ve İsrail’e karşı düşmanca olmasına rağmen İran halkının değişime yönelik isteğini de yansıttığını kaydetti. İsrail ve ABD Kongre üyeleri dahil bazı kesimlerin istediği gibi İran’ın sadece daha fazla yaptırım ve daha fazla askeri tehditlerle köşeye sıkıştırılması halinde, İran halkı içindeki ılımlıların bile, “köşeye sıkıştık, İsrail ve ABD’nin istediklerini yapın” demeyeceğine dikkati çeken Obama, o nedenle varılacak bir anlaşmanın İran halkının da onuruna uygun olması gerektiğine işaret etti.

Obama,  İran ile yapılan son anlaşmanın, ülkenin nükleer kapasitesini geliştirmesini durdurduğuna işaret ederek, eğer "hep ya da hiç” anlayışından hareket edilseydi, bu ilk anlaşmaya da varılamayacağından İran’ın 6 ay içinde nükleer kapasitesini daha da geliştireceğine ve nükleer silaha daha da yaklaşacağına vurgu yaptı.

İran içinde kimseye güvenemeyeceklerini ve İran ile kapsamlı bir anlaşmaya varma şansının yüzde 50-50’den fazla olamayacağını ama yine de diplomatik çabaları test etmeleri gerektiğini belirten Obama, anlaşmanın da “güven” değil, “teyit edilebilirlik” üzerine kurulu olduğunu bildirdi. Obama, bu çabaların başarısız olması halinde de askeri seçenek dahil olmak üzere tüm alternatiflerin masada bulunduğunu bildirdi.

Obama, İran’ın hiçbir zaman değişmeyeceğine yönelik değerlendirmelerden de kaçınılması gerektiğini ifade etti.

"Ortadoğu barış sürecinde önümüzdeki süreçte bir çerçeve ortaya çıkabilir"

Obama, İsrail-Filistin barış süreciyle ilgili olarak da önümüzdeki dönemde her bir detayı içermese dahi iki tarafı ilerlemeye yöneltecek bir çerçeveye varılabileceğini söyledi.

İsrail ile Filistin arasında bir barış anlaşmasının mümkün olduğunu ve aşama aşama uygulanabileceğini belirten Obama, bir soru üzerine, İsrail ile Filistin arasında olası bir anlaşmanın ilk aşamada Batı Şeria ile sınırlı kalabileceğini, ancak Gazze’nin de Batı Şeria'daki dönüşümleri görererek bunu takip edebileceğini dile getirdi.