"Irak 20 yıl sonra S. Arabistan gibi olur"

İSTANBUL - Uluslararası Enerji Ajansı Başekonomisti Dr. Fatih Birol, "20 sene geçtiğinde Irak ekonomisi gayri safi yurt içi hasıla açısından bugünkü Suudi Arabistan'ın durumunda olacaktır. Türkiye açısından, ekonomik boyutlar açısından bu çok çok büyük bir fırsattır" dedi.

 

DEİK-Türk-Irak İş Konseyi ve Atlantic Council işbirliğinde düzenlenen "Irak'ta Enerji Geleceği" konulu konferansa katılan Fatih Birol, Irak'ın enerji alanında yaşayacağı büyümenin ülke ekonomisini ikiye hatta üçe katlayacağını söyledi. Birol, Irak'ta yaşanması beklenen gelişmelerin bölgede yeni bir güç doğuracağına işaret etti.

 

Uluslararası Enerji Ajansı tarafından hazırlanan Irak Enerji Outlook adlı raporun da tanıtımının yapıldığı konferansa Birol, Büyükelçi Mithat Rende, Büyükelçi Matt Brayza, DEİK/Türk-Irak İş Konseyi Başkanı Ercüment Aksoy katıldı.

Konferansta konuşan Birol, Irak'ın enerji, petrol ve doğalgaz geleceğinden bahsetti. Birol, Irak'taki petrol fiyatlarından bahsederken kıyaslama yaparak, "Irak'ta bir varil petrol Brezilya"da üretilenden 25-30 kat daha ucuz. Bu kadar bereketli yatırımın karşılığını almamak zor. Savaşlar da Irak'ta bu yüzden çıkıyor. Raporumuzda bununla ilgili pek çok rakam var" dedi.

 

Irak'ın petrol faaliyetleri açısından bölgedeki en yoğun bölge olduğuna dikkati çeken Birol, doğalgazda büyük potansiyel olduğuna işaret etti.

 

Birol, "Kullanıma girmemiş potansiyel bulunuyor. Ancak, Irak'taki gaz üretiminin yarısı havaya karışıyor. Irak'ın güneyinde yaşanan bu problemi düzeltmeye çalışıyorlar. Bunun çözülmesiyle birlikte hem güneyde hem de kuzeyde gaz potansiyelinin büyümesini bekliyoruz" şeklinde konuştu.

 

Birol, elektrik konusunda Irak'ta ciddi çıkıntılar yaşandığını dile getirerek, şöyle devam etti:

"Bir Irak vatandaşı günde sekiz saat elektrik kullanabiliyor. Hava 45 derece olunca yaşamak çok zor oluyor. Elektriğe çok ihtiyaç var. Irak'ta altyapıda hiç onarım olmadı. Burada bir konsensüs eksikliği var. Hidrokarbon nasıl yönetilir aynı fikirde değiller. Büyümedeki en önemli engel bu. Irak ekonomisi küçük bir ekonomi. Irak petrol ihracat gelirleri gayri safi hasılanın büyük bir yüzdesini oluşturuyor. Irak'ın aşması gereken iki büyük zorluk var. Biri gayri safi hasılayı yükseltmek. İkincisi petrolün ekonomideki payını azaltıp çeşitlilik yapmak. Başka sektörler de olmalı. Petrokimya mesela.

Petrol üretiminde Irak günde 3 milyon varil üretiyor. 2020'de 6, 2035'te daha çok 8-9 milyon varil üretilmesini bekliyoruz. Bu büyümenin büyük kesimi dört tane dev alandan geliyor. Güneyden, biraz orta ve biraz da kuzey var. Irak'ta çıkan petrolün yarısı Asya'ya diğer kısım Avrupa, Kuzey Amerika vs. Çok geçmeden yüzde 80'i Asya'ya diğer kısmı dünyanın geri kalanına gidiyor."

 

Birol, Çin'in, Irak'taki petrol kullanımında öne çıktığını ve Asya'nın da en önemli ihracatçıları olduğunu belirterek, "2020 yılında günde 2 milyon varil Çin'e gidecek. Çin aslında çok aktiftir Irak'ta. Bu artışın yüzde 30'unun çıktığı kuyular ya sadece Çin ya da ortağı olan Çinli. Afrika'da yaptığından çok da farklı değil Çin. Ama Irak'ta birlik olması lazım. Birlik olmadan büyüme olmaz. Irak'ta yapılacak bir siyasi birlikten herkes kazançlı çıkar. Irak'ın piyasaya ne kadar petrol süreceğini belirler. Altyapı gelişimi depolama tesisleri gibi yeni yapılanmalar da gelişmeye yardımcı olacaktır. Bu en çok inşaat firmalarının işine yarar. İnşaat firmaları orada çok saygın. Irak'ta suya da çok ihtiyaç var. Petrol çıkarmak için. Yeraltı suyu içmeye bile yetmiyor" diye konuştu.

 

 

Birol, Irak'taki büyümeye işaret ederek şunları aktardı:

"Önümüzdeki 20 yıl içinde petrol büyümesinin yüzde 45'i Irak'tan gelir. Kalanı diğer yerlerden. Irak'ta ne olup bittiğinin önemi büyük. Bugün Irak'ta aşağı yukarı 90 bcm (milyar metreküp) doğalgaz üretilebilir. Bu da yüzde 75 artış yaşanması demek. Herkes kendi fikrine sahip bu konuda. Irak en önce bu gazı yurt içinde kullanmalı ve elektrik talebini karşılamalı. Kalanı ihraç etmeli. Ama önce iç pazara vermeli. Gazı aktarırken de Kuzeyden, Türkiye'ye aktarmalılar. Bu maliyet avantajı sağlar. Basra'da mesela gaz şirketi oluşturulabilir. böylelikle gaz Güney bölgeden Asya ülkelerine gidebilir. Irak'ın büyük miktarda yeni jenerasyon kapasitesi yaratması lazım. Bunu düzeltmek için pek çok proje var. Türk şirketleri bu konuda çok iyi iş çıkarıyor."

 

 

2015 yılı civarında Irak'ın bütün vatandaşlarına verecek elektriği olacağını kaydeden Birol, "Elektrik üretiminde artık petrol yerine doğalgaz lazım. Gazla yaparsa daha fazla para kazanır. Gazını yurt içinde elektrik üretiminde kullanır. Türkiye olarak çok geçmeden zengin bir komşumuz daha olacak. Irak petrol satış gelirleri 100 milyar doların altında. Eğer, Irak hükümetinin belirttiği rakamlar tutturulursa Irak, her sene petrol gelirinden kazandığı parayı 2 milyar dolar artıracaktır. Bu da inşaat şirketlerinin yüzünü güldürür. Irak da bu sayede ekonomide ağır sıklet haline gelir. Petrol, gaz ve elektriğe yatırım 9 milyon dolar civarında, bunun 15 milyar dolara yükselmesi bekleniyor. Yatırımlara sunduğu koşullara dikkat etmesi lazım. Irak uygun ortamı sağlamalı ki bu yatırımlar gerçekleşsin" diye konuştu.

 

 

"Türkiye olarak çok geçmeden zengin bir komşuya sahip olacağız" diyen Birol, konuşmasını şöyle tamamladı:

"Bunun da farkında olmalıyız. Halihazırda Irak'ın petrol satış gelirleri 100 milyar doların altında. Bu performansını sürdürürse 20 sene geçtiğinde Irak ekonomisi gayri safi yurt içi hasıla açısından bugünkü Suudi Arabistan'ın durumunda olacaktır. Demek ki bitişiğimizde bir Suudi Arabistan daha olacak. Türkiye açısından, ekonomik boyutlar açısından bu çok, çok büyük bir fırsattır. Çünkü o kadar çok inşaat işleri olacak ki her şeyi bırakın inşaat işlerine bakın" dedi.