Pamuk ve kakaoya ebola darbesi

EVRİM KÜÇÜK

Afrika’nın batısında ortaya çıkan Ebola salgını Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre tahmin edilemeyen boyutlara ulaştı ve 20 Ağustos itibariyle bin 427 kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. En çok etkilediği Liberya, Sierra Leone ve Gine’nin ekonomisine büyük bir darbe vuran virüs, dünyanın önemli emtia üretim merkezlerinden Batı Afrika’nın tümü için önemli bir tehdit haline geldi. Kakao, petrol, demir cevheri, pamuk, bazı meyveler ve hatta elmas üretimi bile Ebola’nın etkisini hissetmeye başlarken, uzmanlar salgının derinleşmesi halinde Afrika’nın emtia üretiminin tehlike altına gireceği uyarısı yapıyor. 

Batı Afrika bazı önemli emtia ihracatçılarına ev sahipliği yapıyor. Ebola virüsün vurduğu ülkelerin komşuları Fidişi Sahilleri ve Gana dünyanın en büyük kakao ihracatçıları arasında bulunuyor. Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Birliği (ECOWAS) üyelerinde kakao ekonomisinin büyüklüğü milyarlarca dolar. 

Dünya kakao üssü tehdit altında 

Fildişi Sahilleri’nin yıllık üretimi 1.6 milyon ton iken, Nijerya, Gana, Kamerun’un üretimleri sırasıyla 400 bin, 700 bin ve 272 bin ton civarında bulunuyor. Bu dört ülke 2.9 milyon ton kakao üretimi gerçekleştiriyor. Kakao fiyatlarının ICE’de 3.2895 dolar/tonla son 3 yılın en yüksek seviyelerine çıkması bölgenin kakao üretiminin büyüklüğünün 9.6 milyar dolar olduğu anlamına geliyor. Her ne kadar Sierra Leone ve Liberya kakao üreticileri olmasa da, kakao ticaret yolu üzerinde bulunuyorlar. Dünyanın önde gelen çikolata üreticilerinden Barry Callebaut, geçtiğimiz günlerde Fildişi Sahilleri’ndeki yıllık toplantısını Ebola nedeniyle iptal etmişti. Toplantılar, Ebola yüzünden Davos’a taşındı. Diğer kakao alımcılarının da benzer hamlelerde bulunması bekleniyor. 

Tarımsal emtialardan pamuk ve bazı meyvelerde tehlike altında. Batı Afrika, çok büyük olmamakla birlikte aynı zamanda pamuk üretimi yapıyor. Mango, ananas, yer fıstığı da bölgenin tarımsal ürünleri arasında. 

Petrol, Ebola’nın rotası üzerinde 

Petrol, Ebola’nın rotası üzerindeki bir diğer emtia. Şimdiye kadar iki kişinin Ebola virisü nedeniyle hayatını kaybettiği Nijerya, OPEC’in önemli petrol üreticilerinden. ABD’de Dış İlişkiler Konseyi’nin Afrika Çalışmaları analisti John Campbell, Nijerya’nın başkenti Lagos’ta ölümlerin artmasının petrol endüstrisi için ciddi sıkıntılar doğurabileceğini söyledi. Campbell, ülkede üretim yapan yabancı petrol ve gaz şirketlerinin personelini ülkeden tahliye edebileceğini ve yerli çalışanları zorunlu izne çıkarabileceğini belirtti. Bunun olması halinde Nijerya’nın üretiminin azalması ve bunun petrol fiyatlarına olumsuz yansıması bekleniyor. 

Demir cevheri üreticileri baskı altında kaldı 

Maden sektörü de virüse yakalandı. Aralarında London Mining ve African Minerals’ın da bulunduğu Batı Afrika’daki demir cevheri üreticilerinin faaliyetleri yavaşlamış durumda. Hastalık sebebiyle çalışanlarına bazılarına izin vermek zorunda kalan şirketlerin üretimleri azaldı. London Mining Sierre Leone’de üretim tahminlerini aşağı çekti ve sorunun derinleşebileceği uyarısı yaptı. Liberya’da demir cevheri üreten Çelik devi Arcelor- Mittal, genişleme projesi üzerinde çalışan müteahhitlerin bu ay projelerini askıya aldıklarını ve ülkeyi terk etmeye başladıklarını duyurdu. Macquarie analistleri bölgedeki madencilerin bilançolarının önemli bir baskı altına girdiğini belirtiyor. London Mining’in hisseleri bu yıl yüzde 68 civarında kayba uğrarken, African Minerals hisseleri yüzde 80 değer kaybetti. 

Uluslararası piyasalarda demir cevheri fiyatları bu yıl yüzde 30’dan fazla değer kaybederek 90 dolara indi. Afrikalı üreticilerin, ana pazar Çin’den uzak olmalarının nakliye maliyetlerini artırmasıyla Afrika’daki üreticiler giderek köşeye sıkışmaya başladı. 

Bu arada, Orta Afrika ülkelerinden Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde ilk Ebola vakasına rastlandığı bildirildi. 

Kongo Sağlık Bakanı Felix Kabanga, ülkenin kuzeybatı eyaletlerinden Equateur’den alınan örnekler üzerinde yapılan analizde Batı Afrika ülkelerinden binden fazla kişinin ölümüne yol açan Ebola virüsüne rastlandığını söyledi. Kabanga, “Salgının yayılmaması için her türlü önlemi almış bulunuyoruz” dedi.

120 sağlık personeli hayatını kaybetti 

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Batı Afrika’daki Ebola salgınında 120’den fazla sağlık personelinin hayatını kaybettiğini bildirdi. DSÖ’den yapılan yazılı açıklamada, Ebola salgınının tahmin edilemeyen boyutları bulunduğuna işaret edilerek, bunlardan birinin de salgında çok sayıda doktor, hemşire ve diğer sağlık çalışanının ölmesi olduğuna dikkat çekildi. Bugüne kadar Gine, Liberya, Sierra Leone ve Nijerya’da 240’tan fazla sağlık personelinin Ebola virüsünün yol açtığı hastalığa yakalandığı belirtilen açıklamada, bunlardan 120’sinin hayatını kaybettiği kaydedildi. Açıklamada, Sierra Leone ve Liberya’da hayatını kaybeden kişiler arasında kamuoyunda çok iyi bilinen doktorların da bulunduğu ifade edildi.