Nobelli profesörden 'çok pahalı' uyarı
Nobel ödüllü Yale profesörü ve Barclays’a yatırım danışmanlığı yapmış Robert Shiller New York Times’daki yazısında ABD hisse piyasalarının çok pahalı olduğunu ve boğa piyasasının sonlanacağını öngördüğünü yazdı
HİLAL SARI
Yale profesörü Robert Shiller tekrar balon uyarısı yaptı ve ABD hisse piyasalarının şu an çok pahalı göründüğünü söyleyerek yatırımcıların endişe etmesi gerektiğini belirtti.
Shiller cumartesi günü New York Times için kaleme aldığı makalesinde fiyat kazanç oranlarını gösteren CAPE rasyosunun (diğer adıyla Shiller F/K olan rasyo enfl asyona göre ayarlanmış karları kullanıyor) bir yıl önce 23 olduğunu, bunun 20. yüzyıl ortalaması olan 15.21’in çok üzerinde olduğunu belirtti. Ve bu oranın bugün 25’e yükseldiğini - böyle bir seviyenin ise 1881 yılından bu yana sadece 1929, 1999 ve 2007 yıllarında geçildiğini yazdı. Tüm bu tarihlerde ise hisseler zirve yaptıktan sonra krizler gelmişti.
Bu boğa piyasasının uzun süre devam etmeyeceğini tahmin eden Shiller yalnız değil. Shiller özellikle kendisinin de geliştirilmesine yardımcı olduğu CAPE rasyosundan rahatsız.
'Yüksek değerleme daha ne kadar sürebilir?'
Geçmiş on yıllık veriler de hesaba katılarak hisse fiyatlarının kurum kazançlarına bölünerek hesaplandığı CAPE rasyosunun bugün 25 seviyelerine gelmesini Shiller “Rasyo hisse piyasalarının yıllardır nispeten pahalı seyrettiğini gösteriyor. Ve bu beraberinde bir soru getiriyor: Bu hisse fiyatlarının yüksek değerlenmeye devam etmesi için gerekli etkenler onyıllarca devam edebilir mi?” ifadeleriyle endişe kaynağı olarak niteliyor.
‘2007’de 20’nin üzerine çıkıp 13.32’lere hızla düşmüştü’
Bank of America Merrill Lynch ise S&P 500 endeksinin fiyat kazanç çarpanının 15’in biraz üzerinde olduğunu belirtmiş ve bu oranın tarihi ortalamaya uygunsuz düşmediğini ifade etmişti. Öte yandan BoA döngüsel olarak ayarlanmış Shiller F/K rasyosunu göz önünde bulundurmadığı belirtiliyor. Shiller CAPE oranlarının geçtiğimiz yüzyılda büyük dalgalanmalar yaşadığı fakat her zaman tarihi ortalamasına istirarlı şekilde geri döndüğünü söylüyor. Yüksek değerleme dönemlerinin ardından ise zamanla hisse fiyatlarındaki düşüşler yaşandığını belirtiyor. Öte yandan CAPe oranının zamanlama gösteremeyeceğinin altını çizen Shiller örneğin 2007 yılında CAPE’in son 20 yıldır, 2008-2009 yılları resesyon süreci haricinde, nispeten yüksek olduğunu – 20’nin üzerinde – belirtti fakat sonrasında bu oranın 13.32 seviyelerine kadar tepe taklak düştüğünü yazdı. Başka bir değişle Shiller’in oranı hisse piyasalarının yıllardır çok pahalı seyrettiğini ve bunun endişe verici olduğunu söylüyor.
Güven endeksi-Shiller ilişkisi de izlenebilir
Değerlemelerin seyrini anlamak için 1989 yılından beri bireysel ve kurumsal yatırımcılara anketler yapan Shiller CAPE oranı 2000 yılında rekor 44 seviyelerine geldiğinde güven endeksinin ise rekor düşük seviyelerde seyrettiğine dikkat çekiyor. Fakat piyasa 2000 yılında geldiği zirveden düşmeye başladığında ise güven endeksinin – yakın bir zamana kadar - tekrar yükseldiği gözlemleniyor.
Gerçek dışı coşkunluk sönerse, yatırımlar hayalkırıklığı olur
Bu yıl bireysel yatırımcılar için güven endeksinin 2000 yılından beri en kötü seviyesine geldiğini belirten Shiller, profesyonel yatırımcıların güven endeksinin de - çok keskin olmasa da – düşüş yaşadığını yazdı. Kısacası Shiller yatırımcıların endişelenmeye başladığını ifade ediyor.
CAPE rasyosunun hiçbir zaman alım-satım zamanlaması için tasarlanmadığını, piyasaların yıllarca bu değerlerde kalmasının olağan dışı bir süreç olduğunu ve bu sebeple yatırımcıların ciddi sorular sorması gerektiğini söyledi. Shiller makalesinde yaapmış olduğu yatırımcı anketlerinde yatırımcıların gittikçe daha endişeli hale geldiğinin göründüğünün altını çiziyor ve bu yüksek değerlemeleri açıklayabilmek için herhangi bir ‘kesin sonuç’ bulunamadığını belirtiyor. Shiller’e göre gerçek cevap sosyoloji ve sosyal psikoloji diyarında yatıyor. Gerçekçi olmayan bir coşkunluğun geçmişte de sönüp gittiğine dikkat çeken Shiller “Eğer mod değişirse, hisse piyasası yatırımları bizi hayal kırıklığına uğratabilir” ifadelerini kullandı.
Chanos: ABD şirketleri artık büyümüyor!
Kynikos Associates fon yönetimi direktörü Jim Chanos da ABD’li şirketlerin pilinin bitiyor olmasından endişe eden ve gelir yaratmak için gerçek tüketici talebine ihtiyaç olduğunu vurgulayan yatırımcılardan. Chanos, Bloomberg’in Ustalarla İşdünyası adlı programına katıldı ve “Kurumsal Amerika artık büyümüyor” diye konuştu. Chanos, kurumların hisselerini geri almasının bir güç gösterisi olmadığını, daha çok bir yardım çığlığı olduğunu söyleyerek “Şirketlerin gelir büyümesi yaşamıyor olduklarını hisse geri alımlarıyla gizleyemeyecekleri bir zaman gelecek” dedi. İdeal olanın kriz sonrası şimdiye kadar para harcanmaya başlamış olması olduğunu belirten Chanos ABD’de perakende satışlarındaki büyümenin mayısta 0.4’ten haziranda 0.2’ye düşmüş olduğunu ifade etti Wal-Mart’ın yıl sonu hisse kazanç tahminini 5.10-5.45 dolar seviyelerinden 4.90-5.15 dolar seviyelerine çekmiş olmasına dikkat çekti.
