NATO’nun iki yakası ‘para’ için kapışacak
Brüksel, NATO zirvesine ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor. Ticaret savaşlarının alevlendiği bir süreçte gerçekleşecek kritik zirvede, ittifakın iki yakası ABD ile Avrupa arasında, harcamalar konusunda sıkı pazarlıkların yaşanması bekleniyor.
AYDIN ŞAHİNALP
DIŞ HABERLER - Geçen yıl savunmaya 686 milyar dolar gibi devasa bir harcama gerçekleştiren ABD artık kesenin ağzını kapatmak istiyor. Amerikan Başkanı Donald Trump, diğer 28 NATO ülkesinin savunma konusunda daha fazla harcama yapmasında diretiyor. Dünya tarihinin en önemli askeri ittifaklarından birisi olan NATO’nun üyeleri perşembe günü son bulacak zirvede Brüksel'de bir araya geliyor. Trump, başta Almanya olmak üzere NATO üyesi ülkeleri sık sık eleştirerek ve müttefiklerin katkılarını arttırmadığını sert biçimde eleştirerek ABD’nin desteğini azaltmakla tehdit ediyor. Geçen hafta perşembe günü Montana eyaletindeki bir mitingde konuşan ABD Başkanı Donald Trump, “NATO'ya ‘faturalarınızı ödemeye başlamalısınız’ diyeceğim. Artık Amerika her şeyle ilgilenmeyecek” ifadelerini kullanarak zirve öncesinde üye ülkelere gözdağı verdi.
NATO’nun 2017 yılı verilerine göre ABD, ittifakın toplam gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYH) yüzde 51.1'ine sahipken toplam savunma harcamalarının da yüzde 71.7'sini oluşturuyor. Kısacası ABD, NATO'ya Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, İngiltere ve Kanada’nın toplamından daha fazla katkı sağlıyor. Bununla birlikte ABD, savunmaya 685.9 milyar dolar harcadı. Ticaret savaşlarında duvarların gün geçtikçe yükseldiği bir ortamda konuya ilişkin açıklamalar yapan Trump, "Avrupa'yı askeri olarak korumak için yüzde 70 ila 90 arasında bir harcama yapıyoruz. Bu o kadar da önemli değil. Ancak bizi ticaret cephesinde öldürüyorlar. AB ile aleyhimize 151 milyar dolarlık bir ticaret açığımız var. Üstüne üstlük bizi NATO ile öldürüyorlar" dedi.
Trump’ın NATO ve Avrupa eleştirileri yeni değil. ABD’nin sivri dilli başkanı Beyaz Saray koltuğu için seçim yarışı mitinglerinde de NATO ve Avrupa ülkelerini eleştirmekten geri durmamıştı. Ancak Trump Montana konuşmasında Almanya Başbakanı Angela Merkel'i eleştirerek, “Onlar (Almanya) Rusya'ya karşı koruma istiyor ve Rusya'ya milyarlarca dolar ödüyorlar. Biz de her şey için para ödeyen enayileriz”diye sert çıktı.
“İlk kez ABD Başkanının Avrupa’ya gelişi korkuyla karşılanıyor”
Trump’ın yorumları, ABD Savunma Bakanlığı Pentagon'un Almanya'da konuşlu Amerikan birliklerinin büyük oranda geri çekme veya transferinin maliyeti ve etkisini değerlendiren raporları yayınlamasından sonra gelmesi dikkat çekiyor. ABD'nin NATO Daimi Temsilcisi Kay Bailey Hutchison, şimdilik böyle bir düşünceleri olmadığını söylüyor. Geçen hafta Beyaz Saray 'daki bir brifing sırasında gazetecilere verdiği demeçte Hutchison, “Almanya'da konuşlu 32 bin askerden oluşan gücümüzün konumunu değiştirecek herhangi bir şey sözkonusu değil” açıklamasını yaptı. Bununla birlikte Hutchison, 29 NATO ülkesinden 16'sının, 2014 yılında Galler'deki NATO zirvesinde kararlaştırılan harcama standartlarını karşılama yolunda olduğunu belirtti.
Financial Times Gazetesi'nde yer alan bir yorumda 1949 yılında kurulan NATO’nun kredilibilitesinin Trump ve ABD’nin çıkarına olacağı savunuluyor. Amerika’nın Avrupa’nın daha fazla ödeme yapmasında direteceği belirtilen yorumda şu ifadeler yer alıyor: “İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana ilk kez bir ABD başkanının Avrupa kıyılarına gelişi ürperti ve hatta korku ile karşılanıyor. Donald Trump’ın bu hafta Brüksel’deki Nato zirvesinde söyleyebilecekleri ve yapabilecekleri endişe yaratıyor. Yaklaşık 70 yıldır NATO, Amerikan gücünün temel dayanaklarından biri olmuştur. ABD başkanının bu durumu zayıflatması pek akıllıca olmaz”
Sadece 6 ülke yüzde 2'lik hedefi tutturdu
2014 yılında Galler’deki NATO zirvesinde üye ülkeler savunma bütçelerinde yeniden düzenlemeye gidip, NATO'ya sağladıkları katkı paylarını aşamalı olarak artırmayı ve 2024 yılına kadar gayri safi yurtiçi hasılalarının yüzde 2'si kadar katkı yapacaklarını taahhüt etmişti. Haziran 2017 itibarıyla, 29 ülkeden oluşan NATO’da sadece altı ülke yüzde gayri safi yurtiçi hasılalarının yüzde 2’si kadar harcama hedefine ulaştı. 6 ülke sırasıyla ABD, Yunanistan, İngiltere, Estonya, Polonya ve Romanya’dan oluşuyor. Polonya yüzde 2.01 ve Romanya ise yüzde 2.02 oranında katkı sağlayarak hedefi zar zor tutturabildi. NATO verilerine göre Türkiye ise 2017 yılı itibariyle ittifaka GSYH’sinin yüzde 1.5’i oranında katkı sağladı.
