Kazakistan'da düşen Azerbaycan uçağını vurduğu iddia edilen Pantsir füze sistemi nedir?

Kazakistan’ın Aktau kenti yakınlarında düşen Azerbaycan Hava Yolları’na (AZAL) ait uçak, Azerbaycan yetkililerinin açıklamalarına göre Rus hava savunma sistemlerinin saldırısına maruz kaldı. Bu doğrulamanın ardından, Rus menşeli kısa ve orta menzilde etkili "Pantsir-S" füze sistemleri yeniden gündeme geldi.

Pantsir-S Füze Sistemi nedir?

Açık kaynaklardan edinilen bilgilere dayanarak, AZAL uçağına karşı kullanıldığı düşünülen NATO kod adı "SA-22 Greyhound" olan Pantsir-S füze sisteminin özellikleri derlendi. Pantsir-S, karadan havaya, kısa ve orta menzildeki hava hedeflerine karşı etkili bir hava savunma topçu füze sistemi olarak biliniyor. Tekerlekli araca montelenebilen sistem, üç mürettebatla kullanılabiliyor.

1990’ların başında Rusya’nın Tula kentindeki KBP Enstrüman Tasarım Bürosu tarafından tasarlanmasına başlanan Pantsir-S1, Rus "Tunguska M1" hava savunma sisteminin devamı olarak geliştirildi. Pantsir-S1, en yaygın üretilen modeldir, ancak S1M, S2/S2E ve SA gibi çeşitli versiyonları da bulunmaktadır. Bu sistemler, farklı menzil, hedef tespit ve imha kabiliyetlerine sahip.

Pantsir-S1’in özellikleri

Pantsir-S1, 2012 yılında envantere girdi ve Suriye, Rusya-Ukrayna Savaşı ile Libya'da kullanıldı. Ayrıca, Cezayir, Irak, Sırbistan, Etiyopya ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ordularının envanterinde de yer alıyor.

Pantsir-S1, özellikle alçak irtifada ve düşük hızdaki hava hedeflerine karşı etkili bir sistem olarak biliniyor. Bu sistemin en bilinen özelliklerinden biri, 8×8 "Kamaz" kamyonlarına montelenmiş olması sayesinde yüksek hareket kabiliyetine sahip olmasıdır. Sistemde, füze fırlatıcıları, radar aracı ve komuta merkezi bulunuyor. Hedefleri arasında insansız hava araçları (İHA), seyir füzeleri, havadan karaya füzeler, helikopterler ve düşük irtifadaki uçaklar yer alıyor.

Pantsir-S1’in menzil ve ateş gücü

Pantsir-S1, aynı anda birden fazla hedefi takip etme ve imha etme kabiliyetine sahiptir. Radar sistemi, hedefleri 36 ila 40 kilometre mesafeden tespit edebilir ve 24 ila 28 kilometre mesafeden takip edebilir. Sistemde kullanılan "57E6" füze ailesi, 20-30 kilometre arasında bir menzile sahip olup, 15 kilometre irtifada etkili olabiliyor. Füze hızı, ses hızının 3,8 katına kadar ulaşabiliyor. Bu füzeler, araç hareket halindeyken de ateşlenebilir.

Sistem geliştirilmeye devam ediliyor

Pantsir-S, sürekli olarak geliştirilen bir sistemdir. Ağustos 2024’te Rusya Savunma Bakanlığı, "Pantsir-SMD-E" adlı yeni versiyonunu tanıttı. Bu versiyon, özellikle İHA’lara karşı daha etkili olduğu ifade edilen mini füzeler kullanıyor. Ayrıca, paletli zırhlı araçlara montelenen "Pantsir-SM-SV" modelinin de test aşamasında olduğu belirtiliyor.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev’den açıklamalar

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, kazanın ardından yapılan toplantılarda, olayın kapsamlı ve objektif bir şekilde soruşturulması talimatını verdi. Kazanın ardından, acil servislerin hızlı müdahalesine dikkat çeken Tokayev, kurtarma çalışmalarının büyük bir profesyonellikle yapıldığını ve halkın bu süreçte gösterdiği dayanışmayı vurguladı.

Rusya’dan kazanın nedenlerini araştırmada destek

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Moskova'da gazetecilere yaptığı açıklamalarda, Rusya'nın kazanın nedenlerini araştırmada Kazakistan ve Azerbaycan’a tam destek sağlayacağını belirtti. Peskov, soruşturmanın sonucunu beklediklerini ifade etti.

Ne olmuştu?

25 Aralık’ta Bakü-Grozni seferini gerçekleştiren AZAL’a ait Embraer 190 tipi uçak, Kazakistan’ın Aktau kenti yakınlarında düşmüştü. Uçakta 5 kişilik mürettebat ve 62 yolcu olmak üzere toplam 67 kişi bulunuyordu. Kazada 38 kişi hayatını kaybetti, 29 kişi ise sağ kurtuldu. Azerbaycanlı yetkililer, uçağın Rus "Pantsir-S" hava savunma sistemi saldırısına maruz kaldığını doğruladı.