Kamu-özel ortak yatırımları 107 milyar dolara ulaştı

EVRİM KÜÇÜK - DIŞ HABERLER

Altyapı yatırımlarımda özel sektörün katılımı dünyada giderek artarken, Türkiye gelişmekte olan ülkeler arasında kamu-özel sektör işbirliğinde altyapı yatırımı (PPI) yapan ikinci ülke oldu. Geçtiğimiz yıl dünya genelinde PPI yüzde 6 artarak 107.5 milyar dolara ulaşırken, yatırımların12.5 milyar doları Türkiye tarafından gerçekleştirildi. Türkiye’deki geniş çaplı özelleştirmeler, Orta ve Doğu Avrupa’da PPI’nin güçlenmesine yardımcı oldu. 

Dünya Bankası’nın 139 gelişmekte olan ülkeyi kapsayan “2014 Küresel Kamu-Özel Sektör Ortak Yatırımları” başlıklı araştırma raporuna göre, Türkiye geçen yıl Brezilya’nın ardından kamu-özel sektör işbirliğinde en çok altyapı yatırımı yapan ikinci gelişmekte olan ülke oldu. Brezilya’nın 44.2 milyar dolarla birinci, Türkiye’nin 12.5 milyar dolarla ikinci olduğu en çok altyapı yatırımı yapan ülkeler listesinde Peru 8.1 milyar dolarla üçüncü, Kolombiya 7 milyar dolarla dördüncü ve Hindistan 6.2 milyar dolarla beşinci sırada yer aldı. 

Türkiye’nin aynı zamanda Avrupa ve Orta Asya bölgesindeki en büyük 5 kamu-özel sektör ortak yatırım projesine ev sahipliği yaptığına dikkat çekilen raporda, şu ifadelere yer verildi: 
“Türkiye, 17 yeni projesiyle ikinci en yüksek yatırım hacmini elde etti. Hükümetin 2008 yılındaki önemli reformları, Türkiye’deki enerji yatırımlarını etkilemeye devam ederken, 3 büyük ölçekli özelleştirme gerçekleştirildi. 4,3 milyar dolar değerindeki Kemerköy ve Yeniköy termik santralleri, 1,1 milyar dolar değerindeki Yatağan Termik Santrali ve 350 milyon değerindeki Çatalağzı Termik Santrali. Buna ilaveten, 2,9 milyar dolar değerindeki 3. Boğaz Köprüsü ve 1,1 milyar değerindeki Salıpazarı limanı gibi ulaştırmaya yönelik projeler, Türk yatırımlarını daha da artırdı.” 
Kamu-özel sektör işbirliğinde ilk beş ülke yürütülen projelerin değeri, 139 gelişmekte olan ülkedeki toplam altyapı yatırımlarının yüzde 73’ünü oluşturdu. 

Latin Amerika lider konumda 

2014’te gelişmekte olan ülkelerde kamu-özel sektör işbirliğindeki yatırımların bir önceki yıla kıyasla yüzde 6 artarak, 107.5 milyar dolar olduğu bildirildi. Bu, bugüne kadar en yüksek dördüncü yatırım seviyesi ancak 2009-2013 yıllarının ortalamasının yüzde 9 altında. Yatırımlardaki artışın önemli bir kısmı 69.1 milyar dolarlık projeye imza atan Latin Amerika ve Karayipler (LAC) kaynaklı. 

Sadece Brezilya, Peru ve Kolombiya küresel yatırımların yüzde 55’ini gerçekleştirdi. LAC’ı yüzde 13’lük payla Orta ve Doğu Avrupa takip ederken, Orta Asya ve Pasifik yüzde 11 ile üçüncü sırada bulunuyor. Güney Asya’nın yatırımlardaki payı yüzde 6 olurken, Ortadoğu ve Kuzey Afrika yüzde 3, Sahra Altı Afrika yüzde 2’lik paya sahip. Ancak bu bölgelerden altısında yatırımların hızı önceki yıla göre hız kesti. Geçtiğimiz yıl tamamlanan proje sayısı da 239 oldu fakat bu da 2004 yılından bu yana en düşük yıllık rakama işaret ediyor. Dünya Bankası’na göre kamu-özel işbirliği yatırımlarında ‘daha az ama daha büyük’ trendi hakim. 

Ortalama büyüklük 419 milyon $ 

Orta ve Doğu Avrupa’da ortalama proje büyüklüğü, Türkiye’nin enerji sektöründeki büyük çaplı özelleştirmelerin yardımıyla, 594 milyon dolara çıktı ve bugüne kadarki en yüksek seviyeye ulaştı. Ancak bu bölgede projelerin sayısı yüzde 22 azalarak 30’den 23’e düştü. 

Bölgelerin geneline bakıldığında ortalama yatırım taahhüdü 419 milyon dolarla bugüne kadarki en yüksek seviyede gerçekleşti. 2002’de ortalama değer 112 milyon dolardı. 2007’de bu rakam 244 milyon dolara tırmanırken, 2012’de 291 ve geçen sene 419 milyon dolara çıktı. 2014’te bölgesel olarak en düşük ortalama, 144 milyon dolarla Güney Asya’da kaydedildi. 

Türkiye’de projelerin ortalama yatırım değeri 735 milyon dolarla dünya ortalamasının oldukça üzerinde bulunuyor. Örneğin, dünyanın ikinci büyük ekonomisi Çin’de projelerin ortalama büyüklüğü geriledi ve 2011 yılındaki 277 milyon dolardan geçtiğimiz yıl 72 milyon dolara indi.

En çok yeni proje enerjide

Dünya Bankası’na göre yeni proje sayısını en çok arttı sektör enerji. Bu alanda 157 proje tamamlanırken, ikinci sırada 49 projeyle ulaşım geliyor. Su ve kanalizasyon yatırımları 33 yeni projeyle üçüncü sırada. Enerji her ne kadar en çok yeni projenin hayata geçirildiği sektör olsa da, en büyük yatırımı 55.3 milyar dolarla ulaşım çekti. Ulaşımın toplam yatırım içindeki payı yüzde 51 olarak gerçekleşti. Enerjinin toplam içindeki payı 48.2 milyar dolarla yüzde 45’te oldu. Su ve kanalizasyon yatırımları 4.1 milyar dolar olarak hesaplandı. Bu da toplam taahhüt içinde yüzde 4’yük bir pay anlamına geliyor. Ulaşıma akan yatırımlara bakıldığında en büyük yatırımın yol yapımına aktığı görülüyor. 2014’te en büyük beş yol yapım projesinden biri Türkiye’de, dördü Brezilya’da gerçekleştirildi. 33 projeye 28.5 milyar dolar yatırım yapıldı. Hindistan, geçtiğimiz yıl 13 yeni proje için anlaşma yaptı. Havaalanları 13.2 milyar dolarla ulaşımda ikinci büyük yatırım adresi oldu. Demiryolları da önemli yatırımlar çekti. Brezilya, Peru, Çin’de önemli yatırımlar tamamlandı. Limanlara yatırım yıllık bazda geriledi ve sekiz projeye 3.2 milyar dolarlık yatırım yapıldı. Güney Asya, Latin Amerika ve Doğu Asya yatırımların merkezi oldu. Enerjide dağılıma bakıldığında doğalgazda 2.7 milyar dolarlık taahhüt dikkat çekiyor. 151 projeye 45.4 milyar dolar yatırım yapılan elektrik sektöründeki yatırım artışının ise hız kestiği görüldü. Su sektöründe yatırımlar 4.1 milyar doları bulurken; Çin, Meksika ve Peru önemli yatırımların gerçekleştirildiği ülkeler oldu. Dünyadaki toplam 33 projenin 20’si Çin’de iken, ülkenin su yatırımları içindeki payı 287 milyon dolar.

Türkiye, 12.5 milyar dolarla dünya ikincisi

►Dünyada PPI yatırımlarının büyüklüğü 2014’te yüzde 6 artarak 107.5 milyar dolar oldu. 
►Geçtiğimiz yıl dünyada tamamlanan proje sayısı da 239.
►En çok yeni proje 157 adetle enerjide gerçekleştirildi. 
►En büyük yatırım 55.3 milyar dolarla ulaşımda yapıldı. 
►Türkiye 12.5 milyar dolarla, en çok yatırım yapan ülkeler arasında ikinci. 
►Türkiye, 17 yeni projeye imza attı. 
►Dünyada projelerin ortalama değeri 419 milyon dolar oldu. 
►Türkiye’de ortalama yatırım değeri 735 milyon dolarla dünya ortalamasının çok üzerinde.