İsveç'in enerjisi 'çöpten'

ANKARA -  İsveç'te çöpten elde edilen enerji ile 1 milyona yakın evin ısıtılması sağlanırken, 300 bin evin ise elektrik ihtiyacı karşılanıyor.

İsveç, evsel atıkların modern yöntemlerle işlenmesi yoluyla elde ettiği biyogazı hem ısıtma hem de elektrik üretmek için kullanıyor. Nüfusu 10 milyona yakın ülkede, evlerde oluşan çöplerin yüzde 99'unu elektrik üretimi için kullanılırken, kalan yüzde 1'lik kısım ise tarımsal gübre amaçlı değerlendiriliyor. 

Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Çevre Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Göksel Demirer, AA muhabirine yaptığı açıklamada, İsveç'in biyogaz üretme konusunda oldukça gelişmiş bir ülke olduğunu, dünya sıralamasında ilk dört ülke arasında bulunduğunu söyledi.

Çöplerden enerji üretmenin son yıllarda enerji çeşitliliğini sağlamanın bir diğer yolu olduğunu belirten Demirer, İsveç'in sadece evsel atıkları değil, hayvansal atıkları ve hatta tek hücreli canlı olan algleri (su soyunu) kullanarak biyogaz elde ettiğine dikkati çekti.

Demirer, hanehalklarının çöpleri sulu dahi olsa ayırmaları halinde değerlendirilebileceğini vurgulayarak şöyle konuştu:

"Evsel katı atıklar cinslerine göre sınıflandırılırlar, örneğin plastik, cam ve metal olarak ayrıldıktan sonra, kalan kısım organik atık olarak adlandırılır ve su ihtiva eder. Bu sulu atığın yakılması yoluyla enerji elde edilmesi zor olduğundan nadiren gerçekleştirilebilir. Ancak daha etkili bir yöntem olan havasız ortamda bakterilerin beslenmesine imkan verilerek, çıkan gazı ki bu gaz biyogaz olarak adlandırılır, enerji üretmek için kullanılır. Bir diğer yöntem ise bakterilere maruz bırakmadan, kendi kendine havasız ortamda bırakarak kendi gazını üretmesine imkan vermektir, bu yöntem ise piroliz olarak adlandırılır."

Demirer, ayrıca Türkiye'de ODTÜ gibi üniversitelerde benzer çalışmalar yürütüldüğünü ifade etti ve şöyle özetledi:

"Çalışmalarımızda biz de 15 yıldır, diğer atıkların yanı sıra çöpün organik bölümünden biyogaz formunda enerji elde edilmesine ilişkin ulusal ve uluslararası çalışmalar yapmaktayız, ancak teorik düzeyde oldukça verimli olan bu çalışmalarımız ülke geneline yayılmalı ve biz de çöp potansiyelimizi etkin şekilde kullanmalıyız."

İsveçliler memnun

İsveç vatandaşı 33 yaşındaki James Cronin, AA muhabirine, 17 yaşından beri çöpleri ayıklayıp, en yakındaki istasyona bıraktığını, bu işlemi yapmadan önce özel bir eğitim almadığını ancak okulda fen derslerinde geri dönüşümün önemini öğrendiğini söyledi. Cronin, şöyle devam etti:

"Stokholm'de eğer geri dönüşüm yapmazsak bunun bir cezası yok ancak her gün televizyonlarda, radyoda, internette geri dönüşümle ilgili haberleri görüyoruz ve duyuyoruz, bu artık bizim için bir alışkanlık. Şimdiki çocuklar ise bu konuda daha şanslı, çünkü okulda derslerde bu konu ayrıntılarıyla işleniyor" 

Pernilla Enström ise evde çöpleri plastik, cam ve metal olarak üç kısma ayırdığını ancak annesinin biraz daha çok sınıflandırma yaptığını söyledi ve şunları kaydetti:

"O sprey kutularını, yemek artıklarını ya da pilleri de ayrı bir şekilde sınıflandırıyor, bazen kullanmadığımız eşyaları ikinci elde satıyoruz . Çöpleri evimize en yakın geri dönüşüm kutularına bırakıyoruz. Bazı apartmanlarda ise bu kutular konteyner şeklinde ve apartmanın içinde, birkaç yıl önce ise durum farklıydı, bisikletlerimize çöplerimizi yükleyip biraz uzaktaki konteynerlara bırakıyorduk" 

Yaklaşık 10 milyon nüfusa sahip İsveç, kendi çöp kaynaklarının bitmesi durumunda komşu ülkelerin yanı sıra İngiltere, İtalya, İrlanda ve Balkan ülkelerinden çöp alıyor. İsveç, 2013 yılında 25,5 gigawatt yenilenebilir enerji üretim kapasitesine ulaştı ve bu kapasite, 2014 yılı için 26,6 gigawatt olarak tahmin ediliyor.

Ülkede, 2013 yılında yenilenebilir enerji üretimi yatırımlarına 1 milyar dolar ayrılmış ve enerji verimliliği için uzun yıllardır enerji verimliliği çalışmaları yapılıyor.