İran fıstığı dünyayı istila edecek

EVRİM KÜÇÜK

DIŞ HABERLER - İran’ın nükleer programıyla ilgili yürütülen müzakerelerin başarısının ulusal, bölgesel ve küresel ekonomiyi ciddi şekilde etkileyeceği belirtiliyor. Uzmanlar, İran’a yönelik yaptırımların kaldırılması durumunda, bundan en çok enerji sektörünün etkileneceğini söylüyor. Ama İran petrol dışında emtia piyasalarında bir ürün ile daha iddialı; Antep fıstığı. Dünyanın önde gelen Antep fıstığı üreticilerinden İran, yaptırımların kalkmasının ardından uluslararası piyasaları uzmanlara göre yeni fıstık arzına boğacak. İran’ın satışlarının artmasının fiyatları aşağı çekebileceği belirtiliyor. 

İran’ın gıda sektörünün önemli ürünlerinden Antep fıstığı pazarında ham petrol ticaretinden daha fazla söz hakkı var. Dünyanın yedinci büyük petrol üreticisi olan İran, Antep fıstığında ise dünyanın en büyük üreticisi olmak için ABD ile yarışıyor. ABD ve Avrupa’nın nükleer programı nedeniyle İran’a uyguladığı yaptırımlar tıpkı petrol satışları gibi, Ortadoğu ülkesinin fıstık satışlarını da olumsuz etkilemişti. Ancak Washington ve Tahran arasında 10 yılı aşkın süredir devam eden nükleer anlaşmazlığı çözmeye yönelik görüşmelerin 30 Haziran’da uzlaşıyla sonuçlanması bekleniyor. Bu tarihten itibaren ülkenin fıstık ihracatının önemli ölçüde artacağı tahmin ediliyor. 

7 ayda 171 bin ton fıstık ihraç etti

İran’ın 21 Mart 2014’te başlayan ve 21 Mart 2015’te sona eren mali yılın ilk yedi ayında 171 bin ton fıstık ihracatı yaptı. İran Tarım Bakanlığı yetkilisi Ali Mohseni’nin verdiği bilgiye göre ülkenin ihracatı önceki yılın aynı dönemine göre %71 artış gösterdi. İhracatın parasal büyüklüğü 1.5 milyar dolar olarak hesaplandı. Mohseni, The Iran Project’in internet sitesinde yer alan açıklamasında, ülkenin söz konusu dönem içinde toplam üretiminin 235 bin ton olduğunu, önceki yıla göre üretimde %17 artış kaydedildiğini söyledi. 

Dubai merkezli tahıl, fındık, fıstık ticaret şirketi Hakan Agro DMCC’nin CEO’su Hakan Bahçeci, Bloomberg’e yaptığı açıklamada, İran’ın piyasadaki varlığını artırmasından en çok etkilenecek ülkenin ABD olacağını söyledi. Kuraklığa karşın son 10 yılda fıstık üretim alanlarını iki katına çıkaran Kaliforniyalı üreticiler, Bahçeci’ye göre İran’dan dolayı en büyük kaybı yaşayacak olanlar. ABD Fıstık İdari Komitesi (U.S. Administrative Committee for Pistachios) verilerine göre Antep fıstığı üretimine 1979 yılında başlayan Kaliforniya’nın üretimi geçtiğimiz yıl 513 milyon pounda (1 pound:453 gr) ulaştı. Bu rakam, 2004 yılına göre üretimin üçe katlandığına işaret ediyor.

Fiyatların düşmesine yol açabilir

İran’ın arzının artması fıstık severler için iyi haber çünkü arzın azalması nedeniyle son beş yılda fiyatlar % 40 yükselmişti.

ABD’li üreticiler ise sanıldığı kadar endişeli değil. Fıstık Komitesi’nden Bob Klein, yüksek afl atoksin seviyesi sebebiyle İran’ın, ABD ve Avrupa’ya ürün satmakta zorlanacağını savunuyor. Klein, fiyatlar düşse bile üreticinin fazla etkilenmesini beklemiyor çünkü fıstıkta kârlılığın yüksek olduğunu belirtiyor. ABD geçtiğimiz yıl 1.3 milyar dolarlık ürün alındığı tahmin ediliyor. İran’ın da benzer miktarda üretimi var. 

ABD Tarım Bakanlığı, 2014/2015 döneminde küresel üretimin yüzde 20 artışla 608 bin ton olmasını bekliyor. üretim ve stoklardaki artışa bağlı olarak tüketimin de artacağı tahmin ediliyor. Dünya genelinde ihracatın yüzde 3 artışla 335 bine çıkması bekleniyor.