Gürcistan'a enerji yatırımı koşusu
Türk şirketleri Gürcistan'da büyük enerji yatırımlarına giriyor. Bu ülkede şu ana kadar alınan santral projelerinin yatırım değeri 2 milyar dolara gidiyor.
İbrahim EKİNCİ
İSTANBUL - Son yıllarda şirketlerin en önemli yatırım alanı enerji oldu. EPDK'nın verilerinden hareketle yapılan hesaplamalara göre şirketlerin yurtiçinde gündemlerindeki enerji projelerinin toplamı 30 milyar doları geçiyor. Ancak dikkat çekici bir başka gelişme daha var. Enerji yatırımları yurtdışına taşınıyor... Bu alanda gözde ülke Gürcistan!
EPDK'nın başkanlığı görevinden ayrıldıktan sonra şirketlerin yanı sıra Gürcistan Hükümeti'ne enerji danışmanlığı yapan Yusuf Günay'ın verdiği bilgiye göre şu ana kadar Gürcistan'a enerji yatırımı amacıyla 6 Türk şirketi gitti. Bu şirketler EnerjiSA, Anadolu Grubu, Nurol Grubu, Limak, Kolin ve Ağaoğlu Grubu. Üç şirket daha Gürcistan'da enerji projesi bakıyor. Bunlar da İstikbal ve Ataç grubu, Çorum Doğalgaz'ın sahibi Ahmet Ahlatçı ve İbrahim Çeçen'in şirketi IC Holding.
Bu şirketlerden bazıları ön anlaşma imzaladı, temel atmaya hazırlanıyorlar. Enerjisa, önemli bir ihaleye girdi, sonucunu bekliyor. Projenin üzerinde gerçekleşeceği göl alanı için Gürcistan ve Türkiye arasında yapılması gereken anlaşmanın gerçekleşmesini bekliyor.
Ağaoğlu anlaşmayı imzaladı, saha çalışması devam ediyor. Bu sonbaharda temel atacak. Daha önce bir HES projesi alan Limak - Kolin ortaklığı 100 MW'lık yeni bir projeyi yürütüyor. Kesinleşenlerin projelerin dışındakilerden de sonuç alınması halinde Türk şirketlerinin proje büyüklüğü 1.500 MW'a gidecek. Bu güçteki sanatralların yatırım değeri yaklaşık 3 milyar dolar.
Yusuf Günay, yatırım ortamı hakkında şu bilgileri verdi: "Gürcistan'daki elektrik enerjisi üretimi öncelikle Türkiye'ye getirilebilecek. İki ülke arasında bin MW'lık iletim hattı kuruluyor. 2012'de faaliyete geçecek. Gürcistan kendi bölümünü yapıyor. Türkiye ihale aşamasında. Bu hat Gürcistan'da yatırım yapacak Türk şirketlerine tahsisli ve 2000 MW'a kadar çıkabilecek. Anlaşması yapıldı. Gürcistan su zengini bir ülke. Bu nedenle şimdilik gündemlerindeki enerji yatırımları HES projelerinden oluşuyor. Yatırım ortamı çok iyi. Liberal uygulamalar var.
Yatırımcı korunuyor. Üstelik enerji yatırımlarında Türkiye'den daha avantajlı koşullar sunuyor. Bizdeki gibi 49 yıllığına kiralık değil, lisans hakkı süresiz. Üzerinde özel mülk tesis edebiliyorsunuz. Tahkimi kabul ediyorlar. Gürcistan'da elektrik sıkıntısı var. Bu tür yatırımların anlaşmasına 'ihtiyacımız olduğunda biz alırız' maddesi koyuyorlar. Fiyatı da belli. Ayrıca Türkiye, Gürcistan dışındaki ülkelere de satma imkanı var."
Büyük rekabet var
Gürcistan'da enerji alanıyla ilgilenen başka ülke firmaları da var. Günay'ın verdiği bilgiye göre bu konuda danışmanlık yapan Norveç'li bir firma 100 MW'a yakın güçte santral işi de almış. Kanadalı bir başka firma da buna yakın bir güçte santral yapıyor. Çinli firmalar çok iştahlı ama şu ana kadar 10 - 20 megawat arası küçük işler almışlar. Rekabette Türk şirketler çok önde. Günay, yatırım ihtiyacı kapanmadan Türk şirketlerinin bu pazara ilgi göstermeleri gerektiğini belirtti. "Şimdiye kadar bazı yatırımlar olmuş. Gürcistan'da hala yatırım fırsatı var mı?" sorumuza, "Çok büyük fırsatlar olduğu kesin. Türk yatırımcılara kuvvetle tavsiye ediyorum. Bu yıl son şans. Bundan sonrası zor. 5 bin megavatlık iş var" diyerek yanıt verdi.
10 şirketin projesi
Ön anlaşması imzalanmış projeler:
Anadolu - Energon: 90 megavat
Ağaoğlu Grubu: 100 megavat (3 HES)
Nurol Grubu: 450 megavat
Limak-Kolin: 105 megavat
EnerjiSA: 200 megavat (İhalede)
Yeni veya ikinci proje bakanlar
İstikbal Grubu
Ataç Grubu
Çorum Doğalgaz
IC Holding
Limak - Kolin
EPDK eski Başkanı Yusuf Günay danışmanı olunca…
Türk şirketlerinin yurtdışınde petrol arama ve çıkarma, elektrik dağıtım gibi alanlarda faaliyetleri var. Elektrik üretimi amacıyla santral kurma konusunda Gürcistan öne çıkıyor. GAMA'nın İrlanda'da enerji santralı var. Gürcistan'da HES projeleri olan Zorlu'nun Rusya, İsrail ve Pakistan'da enerji projeleri bulunuyor. Gürcistan'ın öne çıkmasında en önemli unsurdan birisi EPDK'nın eski Başkanı Yusuf Günay'ın Gürcistan hükümetinin enerji danışmanı olması... Günay hem Gürcistan'da enerji piyasasının düzenlenmesi, planlanması konusunda hükümete yardım ediyor hem de Türk şirketlerine Gürcistan yatırım ortamını anlatıyor. Günay, 'Sizi nasıl buldular?' sorusuna şu karşılığı verdi:
"Gürcistan'da hükümet ve enerji yetkilileri ile EPDK'nın başındayken temaslarımız vardı. Beni biliyorlardı. Bizim dönemimizde piyasa liberalizasyonunu izlediler. Gürcistan'da Bakanlar Kurulu kendi aralarında tartışmış, beni danışman olarak çağırmaya karar vermişler. Temmuz 2009'da görüşmeler yaptık ve danışmanlığa başladık. Onlara, yatırımcının nasıl gelebileceğini, neye güveneceğini anlattım. Bunlar mevzuata dönüştü. Şimdi ara sıra gidiyorum. Çalışmalarımız devam ediyor."
