Gelişen ülkelerde enflasyon ateşi yükseliyor
Kısa bir süre öncesine kadar deflasyon korkusu yaşayan gelişmekte olan ülkelerde şimdi de enflasyonist baskılar gündemde. Goldman Sachs, yılın ikinci yarısında 14 ila 18 gelişmekte olan ülkede tüketici fiyatlarının artacağını öngörüyor.
Evrim KÜÇÜK
DIŞ HABERLER - Dünyanın ikinci büyük ekonomisi Çin’de talebin üretimin hız kesmesi deflasyon yeni fiyatlarda düşüş endişesini beraberinde getiriyor. Birçok ülke Çin’in dünyaya deflasyon ihraç etmesinden korkuyor. Dünya Asya’da yaşanabilecek fiyat düşüşlerinin dünyanın geri kalanına yayılmasından ve talebin önemli oranda azalarak ekonomiye darbe indirmesinden kaygılanırken, bazı analistler ise tam tersi bir sürece girdiğimizi savunuyor. Bu kesime göre, doların birçok para birimi karşısında güç kazanması ve petrol fiyatlarının geldiği noktalarda istikrar kazanıyor olması gelişmekte olan ülkelerde enflasyon anlamına geliyor.
Gelişmiş ülkeler ekonomiyi canlandırmak ve enflasyon yaratmak için çabalarken, parası son zamanlarda önemli oranda değer kaybına uğrayan gelişmekte olan ülkelerde tüketici fiyatları yükselişe geçmiş durumda. Petrol fiyatlarındaki gerilemeyle gelirinde büyük bir delik açılan Rusya’da eylül ayında enflasyon yüzde 15.7’ye tırmandı. Latin Amerika’nın en büyük ekonomisi Brezilya’da, parası realdeki sert gerileme nedeniyle enflasyon eylülde yüzde 9.4 ile son 12 yılın en yüksek seviyesine geldi.
Şampiyon yüzde 68 ile Venezuela
Gelişmekte olan ülkelerde enflasyon yüzde 16’lara kadar çıkıyor. Gelişmekte olan ülkeler arasında enflasyon şampiyonu en son Aralık 2014 verisine göre yüzde 68 ile Venezuela. The Economist, petrol fiyatlarının düşmesinden ciddi bir darbe alan ülkede bu yıl enflasyonun yüzde 84’ü bulmasını bekliyor. Rusya, eylül ayındaki yüzde 15.7’lik enflasyonla ikinci sırada bulunuyor. Rusya’yı yüzde 9.49 ile Brezilya, yüzde 7.95 ile Türkiye, yüzde 6.83 ile Endonezya, yüzde 5.35 ile Kolombiya, yüzde 4.6 ile Şili takip ediyor.
En yüksek enflasyona sahip 6. ülke ise ağustos ayını yüzde 4.6 enflasyonla kapatan Güney Afrika. Bu ülkenin ardından yüzde 3.66 ile Hindistan ve eylül ayındaki yüzde 2.49 ile Meksika geliyor.
Türkiye yılsonu hedefini yükseltti
Türkiye’de Merkez Bankası bu hafta, yıl sonu enflasyon tahminini 1 puan artırarak yüzde 7.9’a yükseltti. Banka 2016 tahminini de 1 puan artırdı. MB Başkanı Erdem Başçı enflasyon tahminleriyle ilgili “Enflasyonun 2015 sonunda yüzde 70 olasılıkla yüzde 7.4-8.4 aralığında, orta noktası yüzde 7.9 olacağı öngörülüyor. Enflasyonun 2016 sonunda yüzde 70 olasılıkla yüzde 5-8 aralığında, orta noktası yüzde 6.5 olacağı öngörülüyor. Enflasyonun 2017 yılında yüzde 5’e yaklaşarak orta vadede yüzde 5’te istikrar kazanmasını öngörüyoruz” dedi.
Amerikan finans kuruluşu Goldman Sachs tarafından yayınlanan bir rapor, gelişen ekonomilerde enflasyonist baskıların süreceğini gösteriyor. Rapora göre Gelişen ülkelerde tüketici fiyatlarında yaşanan yükselişin sebebi ağırlıklı olarak para birimlerindeki zayıfl ık. Ancak bazı uzmanlara göre, yüksek enflasyon gelişen ülkelerde merkez bankalarını faiz indirimlerinden alı koyarsa ya da bu ülkelerde faiz artışları gündeme gelirse tüketici talebi zayıfl ayabilir, bu da deflasyon endişelerini yeniden masaya getirebilir. Küresel deflasyonist baskı korukları genellikle üretici fiyatları ya da başka deyişle toptan fiyat enflasyonuna odaklanmış durumda. Goldman ise birçok faktörden etkilenen tüketici fiyatlarına odaklanıyor. Raporu değerlendiren Goldman’ın Gelişen Piyasalar makro strateji uzmanı Kamakshya Trivedi, “Geçtiğimiz yıl karşı karşıya kaldığımız deflasyonist hareketleri yeniden göreceğimizi çok sanmıyorum” dedi.
Yılın ikinci yarısında 18 ülkede fiyatlar artacak
Goldman’a göre yılın ikinci yarısında izlediği 14-18 gelişen ülkede enflasyonun yılın ilk yarısından daha yüksek olacağı tahmininde bulundu. Goldman’a göre en hızlı artış yaşanacak ülkeler Malezya, Tayland ve Meksika olacak. Rusya ile Brezilya’da ise fiyat artışlarında ciddi bir yavaşlama bekliyor. Şu an 15.7 olan Rusya’nın enflasyonun 2016’da yüzde 5’lere ineceği tahmininde bulunan Goldman, Brezilya’da ise daha yavaş bir gerileme ile enflasyonun yüzde 6’ler civarına gerileyebileceğini düşünüyor. Aynı süre zarfında Çin’de enflasyonun artacağını öngören Goldman; Macaristan, Güney Afrika ve Güney Kore’yi tüketici fiyatlarının artacağı ülkeler arasında gösteriyor. Amerikan kuruluşa göre Tayland, Tayvan, Singapur, Polonya, Romanya ve İsrail ise 2016’da deflasyonu geride bırakacak.
Zengin ülkeler enflasyon yaratmaya çalışıyor
Gelişmekte olan ülkelerde enflasyon korkusu yaşanırken, gelişmiş ülkeler ise düşük enflasyonla mücadele ediyor. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) verilerine göre, küresel kriz sonrası ekonomilerini yeniden düzenlemeye çalışan gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin hedefinde enflasyon bulunuyor. Japonya’dan Amerika’ya gelişmiş ülkelerin merkez bankaları, yüzde 2 enflasyon hedefine ulaşabilmek için çalışırken ABD Merkez Bankası (Fed) düşük enflasyonun ülke için ciddi bir tehlike olduğuna vurgu yapıyor. Amerika, İngiltere, Japonya, Almanya, İtalya, Fransa ve Kanada’dan oluşan G7 ülkelerinin ise Kanada hariç tümü, düşük enflasyonu artırmak ve ekonomiyi canlandırmak için parasal genişleme programları uyguluyor. ABD’nin ağustos ayı enflasyonu yıllık 0.2 seviyesinde gerçekleşmişti. Yine dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Euro Bölgesi’nde enflasyon eylül ayında yüzde -0.1’le Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) hedefi olan yüzde 2 seviyesinin oldukça altında gelmişti. Yaklaşık 1.1 trilyon euroluk bir bütçeyle 2015 Mart ayında parasal genişleme programına başlayan ECB’nin enflasyon görünümünde istenen oranda gelişme olmaması sebebiyle program bütçesini 2.4 trilyon euroya kadar yükseltebileceği ifade ediliyor. İngiltere de Mart 2009’dan sonra 375 milyar sterline ulaşacak kendi parasal genişleme programına başlamıştı. İngiltere Merkez Bankası’nın yüzde 2’lik hedefine karşın enflasyon ağustosta yüzde 0 seviyesinde gerçekleşti. Yola yaklaşık 1.4 trilyon dolar bütçe ve yüzde 2 enflasyon hedefiyle çıkan Japonya ise ilk çeyrekte olumlu sonuçlar almasına rağmen enflasyon ikinci çeyrekte tekrar yavaşladı ve enflasyon ağustosta yüzde 0.20 olarak gerçekleşti. Enflasyon yaratmaya çalışan Japonya Merkez Bankası(BOJ), teşviklere devam kararı aldı. BOJ bu ayki toplantısında gösterge faiz oranını değiştirmedi. Banka parasal tabanın yıllık 80 trilyon yen artırılması yönünde programında da bir değişikliğe gitmedi.
Merkez bankalarının para politikasını etkileyecek
Petrol fiyatlarındaki düşüşten kaynaklanan deflasyonist baskıların, gelişen ülkelerde paraların değer kaybı nedeniyle enflasyonla yer değiştireceğini öngördüklerini söyleyen Goldman’ın Gelişen Piyasalar makro strateji uzmanı Trivedi, bunun gelişen ülkelerin para politikalarına yansımaları olması beklediklerini ifade etti. Goldman Hindistan’ın parasal gevşeme turuna son vermek zorunda kalacağı görüşünde. Güney Afrika ve Türkiye’de ise merkez bankalarının, büyümeyi desteklemek ancak aynı zamanda enflasyonu kontrol altında tutabilmek amacıyla zor bir denge kurmak zorunda olduğunu düşünüyor. Bazı Latin Amerika ülkeleri de enflasyonla mücadelede ön safl arda yer alıyor. Goldman Sachs’a göre Kolombiya ve Şili, tıpkı Peru’nun yaptığı gibi faiz oranlarını artırabilir.
