Endüstriyel üretimde robot istilası!

EVRİM KÜÇÜK

İSTANBUL - Endüstriyel robotlar sanayinin her alanında ve üretimin her aşamasında kullanılır hale geldi. Otomotiv sektöründe montaj, boya, kaynak, kalite kontrol aşamalarında; elektronik sanayinde montaj, kalite kontrol, boya, nakliye, paketleme; gıda sanayinde üretim, paketleme, nakliye, etiketleme gibi çok çeşitli işlerde endüstriyel robotlar kullanılıyor. Son rakamlar, artan işgücü maliyetlerini aşağı çekmek ve verimliliği artırmak amacıyla şirketlerin otomasyona yönelmesiyle endüstriyel robot sektöründe önemli bir büyüme beklendiğini ortaya koyuyor. 2013'de dünya genelinde robot satışları yüzde 12 artarak tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. En büyük alımı ise Çin yaptı. Sektörel bazda en büyük talep ise otomotivden geldi. 2013'te dünya genelinde 179 bin adet endüstriyel robot satışı yapıldı. Bugüne kadarki en büyük yıllık satışa işaret eden bu rakam 2012'ye göre yüzde 12 artış anlamına geliyor. Robot satışları Asya, Avustralya, Amerika ve Afrika'da rekor seviyelere çıktı. Asya ve Avustralya'da satışlar yüzde 18 yükselirken, Avrupa pazarındaki satışlar yüzde 5 artarak 43 bin adet oldu. Amerika kıtasındaki ülkelerin alımları yüzde 8'den fazla artarak 30 bin adeti aştı. Afrika'da ise 700'den fazla endüstriyel robot satıldı. Afrika'nın alımları önceki yıla oranla yüzde 87 çoğaldı. Ülke olarak bakıldığında Çin'in yanında Tayvan ve Endonezya robot alımlarını en çok artıran ülkeler arasında. Avrupa'da önem kazanan pazarlar arasında ise İtalya ve İspanya dikkat çekiyor. Orta ve Doğu Avrupa'da da talep güçlenmeye başlarken, Meksika ve Kanada alımlarını hızlandırması beklenen ülkeler. Brezilya pazarı ise beklentilerin altında büyüme gösteriyor.

Çin robot alımında dünya lideri

Çin robot alımlarını önemli oranda artırdı ve 2013'te dünya genelinde satılan her beş robottan birini Çin aldı. Verimliliğini artırmaya çabalayan Çin, böylelikle Japonya'yı robot alımlarında geride bıraktı. Almanya merkezli Uluslararası Robot Federasyonu (IFR) verilerine göre Çin'in aldığı endüstriyel robot sayısı geçen yıl 2012'ye göre yaklaşık yüzde 60 artarak 37 bine yaklaştı. IFR'ye göre 2008-2013 arasında Çin'e robot satışları her yıl ortalama yüzde 36 artış gösterdi. Çin'de daha da büyüme için önemli bir potansiyel bulunuyor; 2012 yılı itibariyle Çin'de imalat sektöründe istihdam edilen her 10 bin kişiye 23 robot düşüyor. Güney Kore 396 ile bu alanda lider. Japonya ve Almanya'da sırasıyla 10 bin işçiye düşen robot sayısı 332 ve 273. Geçen yıl Japonya 26 bin 15 robot alırken, ABD 23 bin 679 adet alımıyla üçüncü sıraya yerleşti. Almanya pazarına satılan robot sayısında yüzde 4 artış yaşandı. Geçtiğimiz yıl robot ordusuna 18 bin yenisini ekleyen Almanya'da büyümenin itici gücü otomotiv sektörü oldu. Alımlarını yüzde 10 artıran Güney Kore'de ise endüstriyel robot kullanımının en yaygın olduğu sektör elektronik. Söz konusu dört ülke 2013'teki satış hacminin yarısından fazlasını oluşturdu.

Şu an sektörün hedef pazarlarının başında Çin geliyor. Bir zamanlar dünyanın 'en büyük atölyesi' olarak nitelenen Çin, dünyanın en büyük endüstriyel robot müşterisi haline geldi. Artan işgücü maliyeti ve gelişmekte olan ülkelerle artan rekabet Çinli üreticileri teknolojiyi daha iyi kullanmaya zorluyor. Nerseth, en hızlı büyüyen robot pazarının Çin olduğunu ve birkaç yıl içinde Çin'in en büyük ikinci ve üçüncü robot pazarlarından açık ara öne geçeceğini söylüyor. Çin'de robot talebini, başta otomotiv sektöründe olmak üzere çok uluslu üreticiler tetikliyor. Dünyanın en büyüğü olan Çin otomobil pazarı ülkedeki robot talebinin yüzde 60'ını karşılıyor. Danışmanlık şirketi Solidiance'a göre sensör, hidrolik, mobilitedeki gelişmeler robotların kullanımını daha esnekleştiriyor ve kullanım alanlarını çeşitlendiriyor.

IFR Başkanı Arturo Baroncelli, otomotiv ve yarıiletken dışında robot kullanılan sektörlerin çoğalmasıyla Çin'de büyümenin ivme kazanacağını belirtiyor. Küresel robot şirketleri, Çin'deki otomasyon furyasından avantaj elde etmek için bu ülkeye büyük kaynaklar ayırıyor. ABB, Kuka ve Yaskawa, son yıllarda üretim tesisleri açtı. Apple'ın montajını yapan Foxconn da, 2011'de üç yıl içinde bir 'robot ordusu' kuracağını duyurmuştu. Satışları açısından dünyanın en büyük endüstriyel robot firması olan Fanuc'un Çin'de fabrika kurma planları ise bulunmuyor. Solidiance'ın Asya Pasifik yöneticisi Pilar Dieter, şu an robot üretiminde kontrolün Japonya'nın elinde olduğunu ve Çin'deki tüm robot satışlarının neredeyse yarısının altı Japon firması tarafından gerçekleştirildiği bilgisini veriyor. Çin'in en büyük dört robot üreticisinin toplam pazar payı ise sadece yüzde 5. Çin her ne kadar en hızlı büyüyen robot pazarı olsa da şu an faaliyet gösteren endüstriyel robot adedine bakıldığında Japonlar önde gidiyor. 2012 rakamlarına göre Japonya'da robot sayısı 310 bin iken, Çin'de 96 bin ve ABD'de 168 bin robot çalışıyor.

En fazla yatırım otomotivde

Otomotiv, otomasyon yatırımlarının en yoğun olduğu sektör. 2010-13 döneminde robot yatırımları yılda ortalama yüzde 22 artarken, 2013 yılında bu sektöre yönelik satışlar yüzde 5 yükseldi. Metal ve makine alımlarını en çok artıran bir diğer sektör olurken, gıda, ilaç, elektrik/ elektronik alımlara ağırlık veren diğer sektörler olarak öne çıkıyor.

Elektronik, robot kullanımında otomotivi yakalamayı hedefliyor

Bugün telekomünikasyon, bilgisayar ve tüketici elektroniği sektöründe çalışan 6 milyondan fazla kişi var ve bu sektörde görece olarak otomasyon kullanımı düşük. Alman robot üreticisi Kuka'ya göre sektörde otomotivin 40 yıl öncesi gibi önemli bir büyüme fırsatı bulunuyor.

Sektörde dört büyük üretici var ve Financial Times gazetesinde yer alan bir analize göre, bunları fuarlarda tanımak mümkün; Kuka'nın robotları turuncu, ABB'nin grafit beyazı, Fanuc'un sarı ve Yaskawa'nın mavi ile beyaz. Yıllardır bu dört şirket sektöre hakim ve endüstriyel robot satışlarının yüzde 60'ından fazlasını gerçekleştiriyor.

Ancak sektörde rekabetin arttığı gözlemleniyor. Siasun ve Estun gibi Çinli oyuncuların dahil olduğu sektörde robot üretim maliyetleri geriliyor ve diğer büyük üreticileri fiyat düşürmeye zorluyor. Google ve Amazon'un son zamanlarda robot firmalarına almak için yaptığı hamleler Silikon Vadisi'nin sektörde söz sahibi olmak için kolları sıvadığını gösteriyor.

Universal Robots ve Rethink Robotics tarafından üretilen hafif robotlar da talep görüyor. Kuka'nın CEO'su Till Reuter, Financial Times gazetesinde yer alan açıklmasında, Google, Universal ve Robotics'in oyuna dahil olmasının kendilerine yeni pazarlar açacağını söylüyor. Sektör temsilcilerine göre sektöre yeni gelenler, hem gelişmekte olan ülkelerdeki hızlı artan talep hem de elektronik, sağlık-bakım, lojistik, gıda gibi sektörlerdeki yeni uygulamalar nedeniyle rekabet açısından büyük zorluk yaratmayacak.

Mühendislik devi ABB'nin robot bölüm başkanı Per Vegard Nerseth, sektörün şu an 'ikinci bir büyüme dalgası'ndan geçtiğini söylüyor. "Yeni pazarların otomasyonu yöneldiğini görüyoruz ve sektörde hızlı büyümenin süreceğini düşünüyoruz" diyor.

Endüstriyel üretim dışındaki en büyük robot pazarı olan savunma ve tarımdan sonra en çok gelecek vaat eden pazarlar olarak sağlık-bakım görülüyor. Bu alanda kullanılmak üzere tasarlanan robotların fiyatı ise oldukça pahalı; etiketlerinde tam 1.5 milyon dolar yazıyor.

Hizmet robotlarının yıldızı da parlıyor

Fraunhofer Enstitüsü bilimadamları, ofislerde yerleri silen ve çöp kutularını boşaltan CareO-Bot modelini geçtiğimiz haftalarda tanıtırken, Pol Robotics geceleri ürünleri kontrol etmek amacıyla mağazaların içinde gezen Stockbot’u fuarlarda görücüye çıkardı. Oppent’in otonom araçları hastanelerde çamaşırları ya da atık malzemeleri taşıyor, Yaskawa’nın Motoman’ı laboratuvar örnekleri hazırlıyor, Bristol merkezli OC Robotics nükleer santraller ya da uçak kanatlarının içi gibi tehlikeli noktalarda denetim yapması için yılan kollu robotlar üretiyor. Endüstriyel robot pazarıyla kıyaslandığında hizmet robotları niş bir pazar. IFR’nin tahminlerine göre 2013-2015 döneminde 17.1 milyar dolar değerinde 95 bin yeni hizmet robotu profesyonel olarak kullanılmaya başlanacak. Bu rakama otonom süpürgeler ve çim biçme makinesi gibi 22 milyon ev kullanımına özel robotlar dahil değil. Sektör temsilcileri, insanların hizmet robotlarından evlerinde ve bahçelerinde yararlanmaya başladıkça satışların artacağını söylüyor. İnsan-makine işbirliğinde kolay kullanım, pazardaki büyüme için önemli bir diğer nokta. Fabrikalarda işçiyle birlikte çalışan ya da üretim dışında kullanılan robotların insanlar tarafından sesli, işaretli komutları anlamasının, tecrübesiz insanların bile robot kullanmasına imkan vererek söktürün gelişmesine yardımcı olacağı belirtiliyor. Google ile Amazon gibi tüketici odaklı şirketler robot teknolojisi kullandıkça, kamunun ilgisinin de artması bekleniyor.