Endonezya ihracatını yasakladı emtia piyasaları ‘nikel’e kilitlendi

Hilal SARI

Dünyanın en büyük nikel ihracatcısı Endonezya nikel ve boksit konsantresi ihracatlarını yasakladı. Reuters’da yer alan habere göre nikel ve boksit madenlerinin ihracını yasaklayan düzenlemeye göre bakır, demir cevheri, çinko, kurşun, manganez konsantreleri düzenlemeye dahil olmayacak. Emtia piyasaları ise yasaktan sonra nikel fiyatlarına kilitlendi. Madenin Çin’deki devrimsel üretim teknikleriyle maliyetinin beş yıl öncesine göre kademeli olarak düşmesine rağmen, yasakla birlikte tekrar zirve yapması bekleniyor. Nikelin bir tonu Londra Metal Borsası’nda geçen haftayı 13 bin 675 dolardan kapatmıştı.

Devlet Başkanı Susilo Bambang Yudhoyono’nun daha önce yürütmeye koyduğu bazı kanunların bile durumu değiştirmeyeceği belirtilen habere göre, yeni maden ihracatı düzenlemesi dün yürürlüğe girdi. Endonezya Devlet Başkanı Susilo, cumartesi günü geç saatlerde bir son dakika düzenlemesi ile bakır, kurşun, demir cevheri ve manganez konsantresi ihracatlarını yeni düzenlemeye rağmen serbest bıraktı. Endonezya, başta bakır ve nikel olmak üzere yılda 10 milyar dolarlıkmaden cevheri ihraç ediyordu.

İhracatta 5 milyar dolarlık azalma olacak

Amerikan finans kuruluşu Citigroup geçen ay yayınladığı raporunda ihracat kontrollerinin 2014 yılında Endonezya’nın cari dengesini kötüleştireceğini ve ekonomik büyümesini 0.3 oranında yavaşlatacağını belirtmişti. Japon finans kuruluşu Nomura ise yasağın ihraç gelirlerini düşürerek en az 5 milyar dolara mal olacağını belirtiyor. Endonezya Ticaret ve Sanayi Odası 16 Aralık’ta yaptığı açıklamada sevkiyatlardaki yasağın 80 bin kadar çalışanın işsiz kalacağını öngörüyordu. 

Aralarında nikel madeni sahibi Mobi Jaya Persada’nın da bulunduğu yüzlerce küçük Endonezya maden şirketi hükümetin bu ihtilaflı ihracat yasağının ardından kendilerini en kötüye hazırlıyor ve kepenk kapatmayı ihtimaller arasında değerlendiriyorlar. Endonezya’nın dünyanın en büyük nikel ihracatçısı olmasına katkıda bulunan nikel üreticilerinden Mobi Jaya Presada düzenleme yürürlüğe girmeden önce bile 100 çalışanını işten çıkarttı. Sadece 44 çalışanı kalan Mobi Jaya Persada İş Geliştirme Müdürü Roj Kojongan da, düzenleme cevher ihracatını durdurursa işçi çıkartmaya devam edeceklerini söyledi.

ABD’li iki dev şirket yasaktan muaf

Endonezya’nın zaten yavaşlayan ekonomisine çok olumsuz bir etki yapacağından endişe eden Başkan Susilo Bambang Yudhoyono bir son dakika düzenlemesi ile kanunun ülkedeki en büyük maden şirketlerinin Freeport ve Newmont gibi ABD maden devlerinin ihracatına devam etmesine izin verdi. Fakat bu düzenleme, yasağın getireceği yükü, yüzlerce milyon doları harcayarak maden ocağı inşa etmeye gücü yetmeyen yüzlerce yerel maden üreticisinin sırtına yüklüyor. PT Harita Prima Abadi Mineral ve Sinapurlu Ibris Nickel Pte Ltd gibi yüzlerce küçük maden işletmesi, belirsizlik sebebiyle ya faaliyetlerini önemli ölçüde azalttılar ya da tamamen durdurdular. Aluminyum yapımında kullanılan boksit madenciliği yapan PT Harita Prima Abadi Mineral Genel Müdürü Erry Sofyan “Neden Freeport ve Newmont yasaktan etkilenmiyor fakat yerel şirketler bu sınırlandırmaya mazur bırakılıyor?” diye soruyor. Geçen aralık ayı sonu itibariyle madencilik faaliyetlerine son verdiklerini belirten Sofyan “Eğer boksit ihraç edemezsek 4700 çalışanımızı işten çıkartmak zorunda kalacağız” dedi.