Emtia yatırımları 300 milyar dolara ulaştı

Evrim KÜÇÜK

İSTANBUL - Yatırımcılar, bir varlık sınıfının performansı zayıfladığında para kazanmak için alternatif bir varlık sınıfının arayışına girince, emtia piyasalarının tahviller ve borsayla ters orantılı hareket ettiğini fark etti. Bu emtia piyasaları için bir dönüm noktası oldu ve 'emtia piyasasının' yükselişi başladı.

10 yıl önce dünyada yönetilen emtia fonlarının büyüklüğü sadece 10 milyar dolar iken, emtia yatırımlarının büyüklüğü bu yıl ilk kez olarak 300 milyar dolara ulaştı.

Emtia piyasasında yönetim altındaki fonların büyüklüğünü düzenli olarak yayınlayan Barclays Capital, emeklilik fonları, sigorta şirketleri, kamu sermaye yatırımları gibi kurumsal yatırımların emtia piyasalarına ilgisinin artmasıyla 2000 yılından bu yana yatırım akışının yılda ortalama 25 milyar dolar arttığını bildirdi. Son 10 yıl içinde genel olarak emtia piyasaları tahvil, borsa ve gayrimenkulden daha iyi bir performans gösterdi.

Örneğin Standard and Poor's (S&P) spot emtia endeksi yüzde 146 yükselerek Londra'daki FTSE 250 endeksinden üç kat daha iyi bir getiri sağladı. Barclays, hammadde fiyatlarında yaşanan artışın da etkisiyle yönetim altındaki emtia fonlarının büyüklüğünün 300 milyar doları bulduğunu kaydetti.

Yatırımcı 2000'lerin başında hücum etmeye başladı

Portföylerini çeşitlendirmek ve kendilerini enflasyona karşı güvence altına almak isteyen kurumsal yatırımcılar 1990'ların sonu, hatta 2000'lerin başına kadar emtia piyasalarındaki potansiyeli göz ardı ediyordu.

Ancak Amerikalı iki ekonomist Gary Gorton ve K. Geert Rouwenhorst'in emtia yatırımlarının portföyler üzerindeki etkisini anlatan ünlü araştırması "Vadeli Emtia İşlemleri Hakkındaki Gerçekler ve Fanteziler'in yayınlanmasının ardından yatırımcının bu piyasaya bakışı değişti.

Söz konusu araştırmada Gortan ve Rouwenhorst, kendi oluşturdukları örnek bir emtia endeksi üzerinde 1954 ve 2004 yılları arasında emtia piyasalarının getirisini hesapladılar ve emtia endeksindeki risk primi hisse senetleri ile aynı iken, getirinin borsa ve tahvil piyasaları ile ters orantı içinde olduğu sonucuna vardılar. İki ekonomist, bu sonuç üzerine, "Vadeli emtia işlemleri ve diğer varlık sınıfları arasındaki ters orantı, ağırlıklı olarak, ekonomik ortam karşısındaki farklı davranışlardan kaynaklanıyor. Üstelik, vadeli işlemlerin, enflasyon ile doğru orantılı olduğu görülüyor" değerlendirmesinde bulundular.

Yatırımın en iyi yolu emtia endeksleri

Bu teori, kurumsal yatırımcının emtia piyasalarına hücum etmesinin zeminini hazırladı. Yatırımcıların büyük bir çoğunluğu Gorton ve Rouwenhorst'in oluşturduğu metodu kullandı; pasif, uzun vadeli bir endeks.

S&P GSCI, Dow Jones-UBS ve hepsinden daha eski bir geçmişi olan Thomson Reuters/Jefferies gibi önemli göstergeler hâlâ emtia yatırımları için en çok kullanılan yollar.

Emtia endekslerinin yatırım için en iyi araç olarak görüldüğü 2000'li yılların başında piyasalar gerilerken, emtia güçlü getiri sağladı ama 2006'da başlayan gerileme süreci bazı kazanımları sildi.

Ancak son zamanlarda bazı yatırımcılar, ham petrol ve bakır gibi bazı hammaddelerin S&P 500 gibi endekslere paralel hareket eder hale gelmesi nedeniyle, emtia piyasalarındaki ters orantı tezini sorgulamaya başladı. Analistler ise, emtia ürünlerinin diğer varlıklarla aynı yönde hareket etmesinin ilk kez olmadığına işaret ediyor ve ikinci petrol krizini takiben 1980'lerde meydana gelen yüksek enflasyon dönemi, birinci KörfezSavaşı sonrasında ABD'nin ekonomik

durgunluğa girdiği 1991-92 yılları  ve internet patlaması sonrasında benzer fiyat hareketlerinin gözlendiğini hatırlatıyor.

Fakat son zamanlarda gözlenen paralel seyir analistlere göre gücü hem de süresi açısından 'olağandışı'. Barclays Capital, emtia analisti Roxana Muhammadian Molina da, yayınladığı bir araştırma notunda, doğru orantı döneminde önce yaşanan finans ve ekonomi krizinin derinliği ve uzunluğunun da normal almadığına dikkat çekti. Molina, bu nedenle son iki yılda yaşanan 'aşırı' gelişmelere bakarak varlık sınıflarının davranışları konusunda kalıcı bir sonuca ulaşmak için erken olduğu uyarısı yaptı.