Ekonomi dünyasında Piketty çılgınlığı

HİLAL SARI

İSTANBUL - Ebeveynleri Paris'te 1968 gösterilerine katılan solcu aktivistlerden olan Fransız ekonomist Thomas Piketty, yazmış olduğu kitabı 21. Yüzyılda Sermaye (Capital in the 21st Century) ile ekonomi dünyasının gündemine oturdu. Neredeyse her ekonomist 'eşitsizlik' ve gelir dağılımı konusuna değindiğindiği yazılarında Paris School of Economics Direktörlüğü görevini de sürdürmekte olan Piketty'nin 685 sayfalık kitabından alıntılarla başladı. Kitabın Karl Marx'ın Das Kapital'inin 21'nci yüzyıl versiyonu olarak algılanmasının da ekonomi dünyasında sükse yapmış olmasının payı olduğu belirtiliyor. Kitabın başlığında sermaye anlamına gelen "capital" sözcüğünün daha fazla öne çıkarılması Piketty'nin Marx'ı onaylayışı olarak yorumlanıyor. Amazon'da satışa çıktıktan sadece günler sonra küresel eşitsizliğe dair devasa bir çalışmayı içeren kitap çok satanlar listesine yerleşti. 200 binden fazla satan kitabın Harward University Press yayıncılıktan çıkan kitaplar arasında ilk yılda bu kadar satarak bir ilke imza attığı ifade ediliyor.

Son yüzyılın tüm vergi kayıtlarını titizlikle inceledi

Dünya basınından yoğun ilgi gören Fransız ekonomist Thomas Piketty ve küresel gelir eşitsizliği üzerine yaptığı kapsamlı titiz çalışmalara dayandırılan kitabı 21'nci Yüzyılda Sermaye, Time dergisinin son sayısında Marx 2.0 başlığıyla konu oldu. Kalın bir ekonomi kitabı olmasına rağmen Wall Street dahil Washington'un yeni nesil politika yapıcıları ve düşünce kuruluşlarınca da dikkate alındığını belirtilen Piketty'nin kitabı Fransa, İngiltere, ABD, Almanya ve Japonya'nın geçtiğimiz son yüzyıl vergi kayıtlarını analiz ediyor. Bu titiz araştırmanın amacının çok basit bir fikri kanıtlamak amacıyla yapıldığı belirtiliyor: Zenginler daha da zenginleşiyor. Kurumların daha az vergi ödediğinde ekonominin bir bütün olarak kalkınacağı, fakirlerin de kazanç sağlayacağı 'kalkınmanın damlama teorisi'nin geçerli olmadığını söyleyen Piketty eşitsizliğin gittikçe artacağını, zengin ve fakir arasındaki boşluğun önümüzdeki yıllarda giderek büyüyeceğini ifade ediyor.

'Kapitalizmi kapitalistlerden serveti vergilendirerek kurtarın'

Artan eşitsizliğin küresel çapta ele alınması gerektiğini yazan Thomas Piketty, Financial Times için kaleme aldığı bir makalesinin başlığında kapitalizmi kapitalistlerden kurtarmak gerektiğini yazdı. Ve bunun tek yolunun – kitabında da bahsettiği gibi - serveti vergilendirmek olduğunu söyledi.

Yakın bir geçmişte ABD'ye giderek Nobel ödüllü ekonomistlerle, milyarderlerle ve ABD Hazine Bakanı Jack Lew ve Ekonomik Danışmanlar Kurulu Başkanı Jason Furman gibi üst düzey politika yapıcılarla tanıştığı belirtilen Piketty liberal ekonomist Paul Krugman tarafından da 'ekonomide son on yılın en iyi çalışması' sıfatıyla takdir gördü. Birçok ekonomist de Krugman'la aynı fikirde olduğunu belirtiliyor. Öte yandan Piketty'nin ABD'de ve dünyada birçok ekonomist tarafından ağır şekilde eleştirildiğinin de altını çizelim. Piketty'nin fikirleri, her ne kadar sükse yaratsa ve ekonomi dünyasında ses getirse de, zenginlerden servet vergisi alınmasını önermesi sebebiyle birçok ekonomistin eleştirisine de maruz kaldı.

Son yüzyılın vergi kayıtlarını dayanarak verilerle konuşuyor

Yaşı geçkin ekonomistlerin sözlerinin nispeten daha fazla yer bulduğu 21'nci yüzyılda 1971 doğumlu ve Fransız olan Piketty'nin geçmişi de akademik başarılarla dolu. Fransa'nın en iyi üniversitelerinden matematik ve ekonomi dereceleri alan Piketty doktorasını 22 yaşında yaptı. Kariyerinin başlarında dünyanın en saygın üniversitelerinden biri olan MIT'de dersler verdi. Honoré de Balzac ve Jane Austen hayranı olan Piketty, ülkesine geri dönme kararı vererek kendisi de ekonomist olan ve medya iletişimi okuyan eşi Julia Cagé ile evlendi. Ardından da kulağa çok sıkıcı gelebilecek olan bir işe koyuldu: Fransa'nın yüz yıllık vergi kayıtlarını incelemeye başladı. Fakat bu çalışma, Emmanuel Saez'in de yardımıyla küreselleşti. Piketty ve Saez 30 ülkenin vergi kayıtlarını tam 15 yıl süren bir çalışmayla titizlikle ele alarak 21'nci Yüzyılda Sermaye'yi ortaya çıkardı.

Para kazandıranlar fakirleşirken servet sahipleri zenginleşiyor

Son yüzyılda ABD'de uygulanan vergi politikalarının yanlış olduğu iddia edilen kitapta iddialar verilerle destekleniyor. Time'da yer alan haberde Piketty'nin özellikle ABD'nin son 30 yıllık ekonomi politikalarını ağır şekilde eleştirdiği belirtiliyor. Piketty'nin bulguları milyarderinden tek tük hisse senedi sahibine tüm servet sahiplerinin, sabit gelirle onlara para kazandıranlar gittikçe fakirleşirken, çok daha zenginleştiklerini gösterdiği belirtiliyor. Ekonomi dünyasının gündemine 'servetlilerden daha fazla vergi alınmalı' önermesiyle düşen kitaba göre eşitsizliğin gerçek anlamda azaldığı tek dönemin, zenginlerin de büyük kayıplara uğradığı savaş yılları olduğu belirtiliyor.

'Eşitsizliğin kaynağı sermaye getirisinin ekonomiden daha hızlı büyümesi'

ABD orta sınıfının 80'li yıllar öncesinde otuz yıllık bir dönem boyunca orantısız bir refahın tadını çıkarttığını ifade eden Piketty, 80 sonrası yıkıcı dünya olaylarının yokluğunda ve zenginlerin servetine büyük vergi kesintileri yapılan Marshall gibi yardım programlarıyla bu durumun değiştiğini söylüyor. Piketty'nin çalışmasının ana tezi eşitsizliğin asıl sebebinin sermaye getirilerindeki artış hızının ekonomilerin büyüme hızından daha yüksek olmasından kaynaklanması. Fransız ekonomist bu gerçeğin servetlerini yatırımlardan alanların, ücret ve maaşlı çalışanlara göre daha zengin yaptığını ifade ediyor. Haberde ABD'de son birkaç yılda ücret ve maaşlarda duraklama yaşanırken borsaların rekor ardına rekor kırması da buna örnek olarak gösteriliyor.

Öte yandan Piketty kitabıyla ilgili verdiği röportajlarda küresel bir devrimin – bu devrim sadece servet hakkındaki bakış açısının değişmesi bile olsa – yaklaştığını dile getiriyor.

Piketty'nin çalışması liderleri harekete geçirdi

21. Yüzyılda Sermaye'nin basından da yoğun ilgi görerek kamuoyunca duyulmuş olmasının bazı liderleri eşitsizlik konusunda harekete geçirdiği belirtiliyor. ABD Başkanı Barack Obama'nın Beyaz Saray'da geçirdiği son iki yıldır gündeminin ana maddelerinden olan eşitsizlik NewYork' un yeni belediye başkanı seçilen Bill de Blasio'nun seçim kampanyasının ana dayanağını oluşturuyordu.

Eleştiriler 'vergi kayıtlarıyla servet incelenmez' diyor

Ekonomi dünyasında ses getiren 21'nci Yüzyılda Sermaye, yayınlandığı günden beri takdir görmesinin yanı sıra, sağ ve sol görüşlü birçok ekonomistin eleştirilerine de maruz kalıyor. Konu üzerine ciddi araştırmalar yapan birçok uzmanın Piketty'nin çalışmasındaki iddiaları çok basite indirgenmiş bulduğu belirtiliyor. Dahası bu uzmanlar vergi kayıtlarının servet konusunda detaylı bir inceleme yapmak için en doğru yol olmadığını ve yetersiz kalacağını belirtiliyor. Eleştirilerin önemli argümanlarından biri ise teknolojin yeni istihdam sağlayarak eşitsizliği azaltacak olması. Kenneth Rogoff ve Joseph Stiglitz de Piketty'yi eleştiren ekonomistler arasında yer aldı. Rogoff Project Syndicate dergisinde kaleme aldığı eşitsizlik konulu makalesinde Piketty'nin önermelerinin yetersiz olduğunu yazdı. "Piketty'nin önerdiği küresel servet vergisi eşitsizliğe çare olmaz" diyen Rogoff Piketty'nin, Saez'in ya da bu kitabın çözüm olarak sunduğu yeni bir model olmadığını, kitapta yer alan 'fakir' olarak adlandırılan kişilerin ise dünya standartlarında orta sınıf ya da varlıklı olarak nitelendirilebileceğinin altını çizdi. Rogoff Piketty'nin önerdiği küresel servet vergisi alma fikrini, politik olarak mantıksız olmanın yanında güvenilirlik ve uygulama problemleriyle dolu olduğunun altını çizdi. Rogoff makalesinde "Pikkety'nin takipçileri acaba önerdiği kademeli küresel servet vergisi, dünya standartlarına göre iyi durumdakiler ve ultra zenginler arasındaki eşitsizlik için değil de, en zengin ve en fakir ülkeler arasındaki büyük eşitsizlikleri gidermek için önerilmiş olsaydı heyecanlanabilecekler miydi?" diye yazdı.

DÜNYA Gazetesi yazarları Kemal Derviş de Piketty çılgınlığını gündemine alan birçok yazardan biriydi. Derviş kitapta yer alan işgücü ve eğitim konularına da değindi. Makalede Derviş "Thomas Pikkety Dahası birçoğu sermayenin çok yetenekli işgücünün yerine geçebildiğini, öte yandan eğitim sisteminlerinin büyük miktarlarda yeni yetenekler sağlamak için uzun adaptasyon sürelerine ihtiyaç duyduğunu gözlemlediler. Bu süreçte çok becerikli işgücü ve diğer işgücü arasındaki ücret farkları eşitsizliğin daha da kötüleşmesine yol açacak" ifadelerini kullandı.

Eşitsizlik kötüye gidecek

Piketty, "Gelir eşitsizliğinin kaynağı, sermaye getirilerinin artış hızının ekonomik büyüme hızından daha yüksek olmasıdır" diyor. Ayrıca eşitsizliğin daha uzun yıllar kötüye gitmesinin çok mümkün olduğunu ve servet vergisinin en başlıca şeklinin 21'nci yüzyıl servet yapısına uygun olmadığını belirtiyor.

Muhafazakarlar Piketty'nin önerilerinden korkuyor

Berkeley Üniversitesi Ekonomi Profesörü Brad Delong, Business Insider'la yapmış olduğu bir röportajda Piketty'nin kitabına yönelik yöneltilen sorulara "ABD'li ekonomistler Piketty'nin söylediklerini sindirmek için yeterli donanıma sahip değiller" diye konuşarak olumsuz eleştirilerin kalitesinin çok düşük olduğunun altını çizdi. Paul Krugman'ın Piketty'nin kitabına dair NewYork Times'a yazmış olduğu bir makalede kitabın son on yılın en önemli ekonomi yapıtı olduğundan bahsetti. Muhafazakarların Piketty'nin önermelerinden korktuğunu yazan Krugman makalesinin başlığında da bu noktaya değinerek "Piketty Paniği" dedi. Nouriel Roubini de Krugman'ın yazdıklarını onayladığını gösterircesine twitter hesabından bu makaleyi paylaştı. Wall Street Journal Piketty haberinde geliri 500 bin doların üzerinde olan kişilerin yüzde 80 vergi vermesini doğru bulmadığını, böyle bir vergi hamlesinin sadece bu gelirlere zarar vereceğini belirtti. Ekonomistler ve yayın kuruluşları, Piketty ve kitabı için çeşitli yorumlar yaptı. Örneğin Paul Krugman, "Son on yılın en önemli çalışmalarından biri" derken, Stiglitz "İlham verici bir çalışma" ifadesini kullandı. Guardian ise "Kapitaliz artık işlemiyor, Piketty'nin çalışmasında tüm soruların cevabı var" diye yazdı.