Dünya yeni bir soğuk savaşın eşiğinde

BERLİN  - Sovyetler Birliği’nin eski lideri Mihail Gorbaçov, Batılı ülkeler ile Rusya arasında güven ortamının çöktüğünü belirterek, “Dünya yeni bir soğuk savaşın eşiğinde” dedi.

Gorbaçov, Berlin Duvarı’nın yıkılmasının 25’inci yıl dönümünde, Yeni Politika Forumu tarafından Berlin’de düzenlenen “Yeni Krizler, Yeni Şüpheler, Yeni Duvarlar” başlıklı panelde yaptığı konuşmada, Batılı ülkelerin politikalarını eleştirdi.

1989 yılında Berlin Duvarı’nın yıkılması ve devamında Soğuk Savaş’ın sona ermesinin ardından Avrupa’da barış, istikrar ve işbirliği için büyük bir fırsat yakalandığını ancak Batılı ülkelerin son 20 yılda izlediği politika nedeniyle bunların değerlendirilemediğini savunan Gorbaçov, şöyle konuştu:

“Soğuk Savaş’ın sona ermesi, yeni bir Avrupa ve daha güvenli bir dünya düzeni yolunda bir başlangıçtı. Ancak Batı, özellikle de ABD, söz verildiği gibi Avrupa güvenliği için yeni kurumlar ve mekanizmalar inşa etmek yerine, zafer havasına girdiler. Rusya’nın zayıflamasından, dengeleyici bir karşı gücün olmamasından yararlanıp, dünyanın tek lideri gibi davranmaya başlayıp, birçoklarının uyarısını artık dikkate almamaya başladılar. Geçen birkaç ayda yaşanan olaylar, dar görüşlü politikaların, bir tarafın diğer partnerlerin çıkarlarını görmezden gelmesinin, kendi isteklerini ve oldu bittileri dayatmak istemesinin sonucudur.”

Dünyanın Berlin Duvarı’nın yıkılmasından bu yana hiç bir zaman bugünkü kadar gergin bir ortamda olmadığını kaydeden Gorbaçov, dünyanın büyük güçleri arasında diyaloğun kopmasından büyük endişe duyduğunu anlattı.

“Ben her zaman kendimi iyimser bir insan olarak görürüm. Ancak kabul etmeliyim ki mevcut durumda iyimser olmak çok zor” diyen Gorbaçov, “Dünya yeni bir Soğuk Savaş’ın eşiğinde. Hatta bazıları bunun çoktan başladığını söylüyor” şeklinde konuştu.

Güven ortamı çöktü

Soğuk Savaş’ın bitmesinin ardından Rusya ile Batı arasında kurulmaya çalışılan güven ortamından artık söz edilemediğine işaret eden Gorbaçov, BM Güvenlik Konseyi’nde artık karar alınamadığını, bu konuda kaygılı olduğunu söyledi.

Gorbaçov, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Son birkaç ay içinde yaşananları, güvenin çökmesi olarak nitelendirebilirim. Güven ortamı, Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle karşılıklı çabalar ve çok büyük emek verilerek oluşturulmuştu. Bu güven olmadan, bugünün küresel dünyasında uluslararası ilişkiler düşünülemez.”

Gorbaçov, Berlin Duvarı’nın yıkılmasının ardından Moskova’ya verilen sözlere rağmen NATO’nun genişlemeye devam etmesinin, Yugoslavya’da yaşananların, Kosova’nın bağımsızlığının, ABD’nin füze kalkanı projesinin, Irak ve Libya’da yapılan operasyonların ve son olarak Suriye’de yaşananların, bu güvenin çökmesine neden olan gelişmeler olduğunu kaydetti.

“ABD, Almanya’dan korkuyordu”

80’li yılların sonunda izlediği reform politikalarıyla Soğuk Savaş’ın sona ermesinde etkili olan, Berlin Duvarı’nın yıkılması ve iki Almanya’nın birleşmesine katkıda bulunan Gorbaçov, o dönemde yaşananlara ilişkin açıklamalarda bulunurken, ABD, İngiltere ve Fransa’nın Almanya konusunda kuşkuları bulunduğunu iddia etti.

Gorbaçov, dönemin ABD Başkanı George H. W. Bush ile yaptığı görüşmelerin ayrıntılarını anlatırken şunları kaydetti:

“Ben Almanya’nın tarafsız kalmasından yanaydım. Başkan Bush karşıydı. Bana, ‘Almanlardan korkuyor musunuz?’ diye sordu. Bush, Almanya’nın NATO’ya dahil edilmesini istiyordu. Bu şekilde Almanya’yı kontrol edebileceklerdi. Ben de ona şunu söyledim. Öyle anlaşılıyor ki Almanya’dan korkan sizsiniz.”

“Diyalog canlandırılmalı”

Gorbaçov, Batı ile Rusya arasında güven ortamının çökmesinin en çok Avrupa’ya zarar verdiğini iddia ederken, Almanya ile ilişkilerin geleceği konusunda da uyarıda bulundu.

Eski Rus lider, “Mevcut durumun devam etmesi, kısa zaman öncesine kadar örnek olarak görülebilecek ilişkilerimize kalıcı zarar verebilir.  Unutmayalım ki Rusya-Almanya ortaklığı olmadan, Avrupa’da güvenlik olamaz” ifadelerini kullandı.

Bugün Batı ile Rusya arasında diyaloğun ve güven ortamının yeniden tesis edilmesi, tarafların birbirini dinlemesi gerektiğini vurgulayan Gorbaçov, şunları kaydetti:

“Sizlere, Başkan Putin’in Valdai Forum’unda yaptığı açıklamayı dikkatli bir şekilde dikkate alma tavsiyesinde bulunmak istiyorum. Putin konuşmasında Batıyı ve özellikle ABD’yi sert bir şekilde eleştirdi. Ancak yine de konuşmada, gerilimi düşürme ve ortaklık yönünde yeni bir zemin inşa etme iradesini görüyorum. Bir an önce karşılıklı suçlamalardan ve polemiklerden vazgeçmeli, uzlaşma noktalarını aramalıyız. Her iki tarafa da zarar veren yaptırımlar, aşamalı olarak kaldırılmalıdır.”