Çinli Temu’dan “karanlık ticari tasarım” oyunu

Nagihan KALSIN

Ticaret Bakanlığı’nın sağlıksız ürünlerin kontrolsüz bir şekil­de yurtiçine girişini önle­mek için getirdiği düzenle­melerin önemi bir kez daha ortaya çıktı. Yurtdışından e-ticaret kapsamında ya­pılan alışveriş limitini dü­şüren ve ek gümrük vergisi getirerek yurtiçinden alış­verişi teşvik eden Ticaret Bakanlığı, Türkiye’de yerle­şik olarak faaliyet gösterme­yen Çinli e-ticaret firması Temu’nun oyununu da orta­ya çıkardı.

Hedef kitle gençler

Şirketin içerisinde Tür­kiye’nin de olduğu Avrupa Birliği (AB) pazarında “ka­ranlık ticari tasarımlar” ile eşcinsel ürünleri ana say­fasında listelediği belirlen­di. Özellikle gençlerin he­def kitle olarak belirlendiği tespit edilirken, gelişim ça­ğındaki gençler için bu tür ürünlerin özendirici bir şe­kilde pazarlanmaya çalışıl­dığı belirlendi. Ticaret Ba­kanlığı geçtiğimiz aylarda yaptığı düzenleme ile yurt­dışı hızlı kargo veya pos­ta yoluyla bireysel alışve­riş limitini 150 eurodan 30 euroya düşürmüş gümrük vergisini de artırmıştı. Ye­ni düzenlemeyle AB ülke­lerinden gelen ve değeri 30 euroyu geçmeyen ürünle­rin gümrük vergisi yüzde 20’den yüzde 30’a; diğer ül­kelerden gelmesi durumun­daki vergi oranı ise yüzde 30’dan yüzde 60’a yükseltil­mişti.

Bakanlık kararının önemi ortaya çıktı

Bakanlık bu kararı alır­ken hem yurt içindeki yer­leşik oyuncuları korumayı hedeflerken hem de kont­rolsüz şekilde yurtiçine ürün girişi ile halk sağlığı­nın tehlikeye düşmesini ön­lemeyi amaçlamıştı. Öyle ki bu yılın başında Türki­ye’den Çinli Temu’ya veri­len sipariş sayısı 6 bin 544 olurken, bu rakam haziran­da 600 bin, temmuzda ise 612 bine yükselmişti. Teh­likeyi gören Bakanlık hızla alışveriş limitini düşürerek, gümrük vergisini artırır­ken Bakanlığın bu endişesi Çinli Temu’nun “karanlık ticari tasarım” oyunu ile de gözler önüne serilmiş oldu. Kontrolsüz bir şekilde on­binlerce ürünü Türkiye’ye gönderen firmanın içeri­sinde Türkiye’nin de oldu­ğu AB pazarında eşcinsellik vurgusu içeren ürünleri ana sayfasında listelediği belir­lendi.

Gençler manipüle ediliyor

Karanlık tasarımlar ço­ğunlukla çevrimiçi kullanı­cı ara yüzlerinde bulunan ve tüketicileri genellikle çıkar­larına en uygun olmayan se­çimleri yapmaya yönlendi­ren, aldatan, zorlayan veya manipüle eden uygulamalar olarak tanımlanıyor.

Bakanlık tarafından ya­pılan tespitlerde de bu tür ürünlerin satışında özel­likle gençlerin hedef kit­le olarak belirlendiği anla­şılırken, gelişim çağındaki gençler için bu tür ürünlerin özendirici bir şekilde pazar­lanmaya çalışıldığı belirlen­di. Transparan kıyafetlerin erkekler için olduğu algısı oluşturulmaya çalışılırken bu ürünlerin “aşk ve kimlik­te homoseksüel çeşitlilik, gurur stickerları, parti kı­yafeti, modaya uygun, seksi gece kulübü partisi” gibi ifa­delerle satılmaya çalışıldığı görüldü.