Brezilya'nın kaderini değiştirebilecek mi?

Aydın ŞAHİNALP 

Brezilya’nın ilk kadın Devlet Başkanı Dilma Rousseff , Senatoda yapılan oylama ile 6 aylığına görevden alındı. Boşalan koltuğa geçici olarak Michel Temer oturdu. Rousseff ’in suçlu bulunması durumunda Temer, devlet başkanlığını 2018’de düzenlenecek seçimlere kadar yürütecek. 

Brezilya’da ateşli koltuğa oturan Temer, selefi Roussef’in sonunu hazırlayan bütün sorunlarla boğuşmak zorunda. Ülkede her geçen gün derinleşen siyasi kriz, Rousseff ’in geçici olarak görevden alınmasıyla bir nebze de olsa duruldu. Çiçeği burnundaki Devlet Başkanı Temer, hiç vakit kaybetmeden resesyonun pençesindeki ekonomiyi düzeltmek için kolları sıvadı. 

‘En kötü krizi yaşıyoruz’ 

Lübnan asıllı Temer görevi devralırken yaptığı konuşmada, “Tarihimizdeki en kötü ekonomik krizi yaşıyoruz. Brezilya ekonomisinin temellerini yeniden inşa etmek zorundayız” diyerek içinde bulunulan durumu özetlemişti. 

Ancak yeni devlet başkanının işi hiç de kolay olacak gibi görünmüyor. Zira Temer, 1930’lu yıllardan bu yana en uzun süren ekonomik resesyon içindeki bir ekonomiyi miras olarak aldı. Geçtiğimiz yıl yüzde 3,8 daralan Brezilya ekonomisinin bu yıl da yüzde 3,5 daralacağı öngörülüyor. Uluslararası Para Fonu (IMF) ise 2017’de durumun daha da kötü olacağı tahmininde bulundu. 

Wall Street umutlu 

Zorlu görevinin bilincindeki Temer, kabinedeki bakan sayısını 32’den 22’ye indirerek kamu harcamalarını kısacağı sinyalini verdi. Ancak Brezilya’nın yeni hükümeti sosyal medyada büyük tepkiye yol açtı. Brezilya’da 1979’dan bu yana ilk kez hiçbir siyahi bakanın kabinede yer almaması eleştiri oklarının hedefi oldu. 

Ancak dünya finansının kalbi Wall Street’in büyük kesimi Temer’in ekonomik A takımından yana umutlu. Çünkü takımın başında Maliye Bakanı Henrique Meirelles yer alıyor. Meirelles, Latin Amerika’nın en büyük ekonomisinin patlama yaşadığı 2003-2011 döneminde merkez bankasının başında paranın patronuydu. 

Brezilya Maliye Bakanı Henrique Meirelles’in Wall Street’in favorisi olmasının başlıca nedeni olarak Başkan Luiz Inacio Lula da Silva, kısaca bilinen adıyla Lula döneminde faizleri düşürme baskılarına boyun eğmemesi gösteriliyor. 

2 milyar dolarlık Latin Amerika kökenli potföyü yöneten BlackRock Fon Yöneticisi Will Landers, “Ekonomik takım usta isimlerden kurulu olduğu için çok heyecanlıyız” diyerek Temer’in ekonomik kurmaylarını destekledi. 

Yatırımcılar da Landers gibi Brezilya’nın yeni ekonomik takımını olumlu karşıladı. Ülkenin ana endeksi Bovespa perşembe günü yüzde 1 yükselmişti. Daha piyasa dostu bir yönetimin başa geçmesi iyimserliği rüzgarıyla Bovespa, yüzde 23’lük yükselişiyle 2016’da en iyi performans gösteren borsalar arasında yer alıyor. 

Ancak Brezilya’da piyasalar ekonominin içinde bulunduğu sıkıntıları yansıtmıyor. Uzmanlara göre Temer ve Meirelles’in yapması gereken birçok iş bulunuyor. Ülkede işsizlik yüzde 10,2, enflasyon halen çok yüksek, bütçe açığı büyük ve ekonomiye güven ise çok düşük seviyelerde. 

‘Hedef mali denge’

Tüm bu olumsuz tablo içerisinde Brezilya’nın en önemli sorunun mali denge olduğunu belirten Henrique Meirelles gazetecilere yaptığı açıklamada, “Şimdi hedef mali denge. Bunun başarmak için yeni bir vergi eklemek gerekli olursa geçici bir tedbir olarak bu önerilebilir” dedi. 

Yatırımcıların Temer ve ekibi hakkında duyduğu iyimserliğe rağmen yeni devlet başkanın önünde aşması gereken büyük engeller bulunuyor. Halk ve parti içi desteği düşük olan Temer’in adı tıpkı selefi Roussef gibi devlete ait Petrobras şirketiyle ilgili yolsuzluklar iddialarında geçiyor. Uzmanlar bu durumun Temer’in ekonomiyi canlandırmak adına gerekli reformları Senatodan geçirebilmesinin önünü tıkayabileceğini belirtiyor.

Vergi sisteminde reform şart

2016 Olimpiyat Oyunları’nda ev sahipliği yapacak Brezilya’nın başı detten kurtulmuyor. Önce ülke gündemine bomba gibi düşen Petrobras skandalı. Ardından hızla yayılan Zika virüsü. Ve son olarak ülkenin ilk kadın Devlet Başkanı Dilma Rousseff ’in azledilmesi... Geçici olarak koltuğa oturan Michel Temer siyasi ve ekonomik krizi aşabileceklerini söylüyor. Americas Quarterly Yazı İşleri Müdürü Brian Winter tarihi reseyonla boğuşan Brezilya ekonomisinin en büyük sorununun vergi sistemi olduğunu belirtiyor. Winter Dünya Bankası verilerine dayandırarak, “Brezilya Dünya Bankası’na göre en karmaşık vergi sistemine sahip ülkelerin başında geliyor. Sıradan bir şirketin sadece kaç lira vrgi borcu olduğunu hesaplaması saatler alıyor. Brezilya yapısal sorunların başında gelen vergi sistemi sorununu çözmeli” dedi.