Birçok ülke rekabet için devalüasyon kuyruğunda!

EVRİM KÜÇÜK / DIŞ HABERLER 

Çin Merkez Bankası'nın (PBoC), yuanın günlük referans kurunu art arda üç gün devalüe etmesinin ardından rekabet üstünlüğü elde etme yönündeki bu çabaların "kur savaşlarını" yeniden tetikleyebileceği beklentisi gerçeği dönüşüyor. Çin'in devalüasyona gitmesinin ülkenin ihracat avantajı yakalayacağı konusunda piyasada görüş birliği bulunurken, Kazakistan ve Vietnam paralarını devalüe ederek harekete geçti. Uzmanlara göre parasının değerini düşürecek ülkeler arasında sırada Nijerya ve Mısır var. Rusya ile yakın ticari ilişki içindeki eski Sovyetler Birliği ülkelerinde ve petrol ihracatçısı Körfez ülkelerinde de devalüasyonun yakın olduğu belirtiliyor. 

Geçtiğimiz hafta Kazakistan, para birimi tengenin 18 ay önceki devalüasyondan bu yana en yüksek seviyede zayıflamasına izin verdi. Tenge dolar karşısında yaklaşık yüzde 30 değer yitirdi. Vietnam para birimi ‘dong’un doları karşısındaki değerini yüzde 1 devalüe etti ve ABD Doları/Vietnam Dongu paritesinin işlem bandını da genişletti. Bu iki ülke, gelişen ülkelerde yeni devalüasyonların yolda olduğu sinyali verdi. 

Afrika ve Körfez paraları risk altında 
Rusya'nın 1998'de krize gireceğini ve Çin'in hamlelerini doğru tahmin eden Deutsche Bank eski stratejisti John Paul Smith, paraları en çok devalüasyon baskısı altında olan ülkeleri Nijerya ve Mısır olarak görüyor. Londra merkezli araştırma şirketi Ecstrat'ı kuran Smith, büyük emtia ihracatçılarının ciddi bir darboğazda olduğunu ifade ederek, "petrol fiyatlarının şu anki düşük sevieyelerde kalması hatta orta vadede daha da düşmesi olasılığı karşısında Körfez ülkelerinin paralarının da devalüasyon sarmalına katılacağını" belirtiyor. Ancak bu ülkelerde devalüasyona karşı siyasi direnç yanabileceğini söylüyor. 
Smith'e göre bu da yıllardır Körfez ülkelerinden mali yardım alan Mısır'ı zor durumda bırakacak. Mısır, yatırımcıların ülkeyi terk etmesi ve turistlerin kaçması nedeniyle ciddi bir döviz sıkıntısında. Parası bu yıl yüzde 8.6 değer kaybı yaşadı. 

Risk altındaki diğer grupta Afrika paraları var. Societe Generale stratejisti Bernd Berg, Nijerya'nın parası nairanın da olduğu Afrika para birimlerinin değerinde sert düşüş bekliyor. Berg, petrol fiyatlarının gerilemeye başlamasının yanı sıra Boko Haram terör örgütü ve seçimler öncesinde siyesi belirsizlik nedeniyle ülkede artan gerilimin Nijerya'nın parası nairayı baskılacağını söylüyor. Güney Afrika'nın bu yıl parasında yaşanan yüzde 11'lik düşüşün süreceğini ve randın dolar karşısında 12.9 olan seviyesinin 14'e kadar gerileyeceğini öngörüyor. Royal Bank of Scotland Group'un Rusya ekonomisti Tatiana Orlova'ya göre Çin'e yapılan ihracata bağımlı olması Güney Afrika'nın randını hassas bir konuma sokuyor. Nijerya'nın da kaçınılmaz olarak devalüasyona gideceği belirtiliyor. Ülkenin gelirlerinin yüzde 90'ı petrol ihracatı oluşturuyor ve petrol fiyatlarının son bir yıl içinde yaşadığı düşüş nedeniyle parası zatın baskı oltandı. Uluslararası keredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor's, nairada en üz yüzde 15 devalüasyon bekliyor. 

Eski Sovyet ülkeleri de paralarını zayıfltacak
Eski Sovyetler Birliği ülkelerinin, paralarının değerini düşürecek sıradaki ülkeler olduğu ifade ediliyor. Nomura Holdings gelişmekte olan piyasalar stratejisti Timothy Ash, eski Sovyet ülkelerinden özellikle Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan'ın düşüş baskısına dayanamayacak ülkeler arasında olduğunu söylüyor. Ash, bu ülkelerin birçoğunun 100 milyar dolar döviz rezervi olan Kazakistan'dan daha az cephanesi olduğuna dikkat çekiyor. 

Olumsuz etkileri konusunda uzmanlar uyarıyor 
Uzmanlara göre devalüasyon sermaye mallarını ve teknoloji ithalatını pahalılaştırarak ülke bir maliyet enfl asyonu süreci başlatabilir. Dolayısıyla fiyatlarda bir artış yaşanabilir. Bu ülkelerde dövizle ödenecek dış borçların yükünü artırır.

TL'de de gerileme sürecek
Çin'in parasını devalüe etmesinden bu yana en kötü performansı gösteren gelişen ülke paralarından TL'nin siyasi gerilim nedeniyle daha da gerilemesi bekleniyor. Geçtiğimz hafta Merkez Bankası'nın (TCMB) faiz tarafında bir adım atmak için ABD Merkez Bankası'nı (FED) bekleyeceğine işaret etmesi, seçim belirsizliği ve Türkiye genelinde güvenlik endişeleri TL'de sert değer kaybının sürmesine neden olurken, dolar 3 TL'ye kadar yükseldi. TL perşembe günü itibariyle gelişmekte olan ülke para birimleri arasında açık ara en kötü performansı gösterirken, kurun 3 TL'yi görmesiyle TL'nin yılbaşından bu yana dolar karşısında değer kaybı yüzde 22'ye ulaştı. Uzmanlar, içeride hükümet kurulur, ekonomik reformlar yapılır, terör ivme kaybederse TL’nin değer kaybbının diğer gelişmekte olan ülkelerle paralel düzeye inebileceğin aksi tekdirde düşüşün hızlanacağını söylüyor.

Risk altındaki para birimleri

NİJERYA NAİRASI 

Fiyatları düşen petrole bağımlı bu ülkede vadeli işlemler nairanın gelecek bir yıl içinde yüzde 20 zayıflayacağına işaret ediyor. Societe Generale stratejisti Bernd Berg de nairanın yüzde 15 gerileyeceğini öngörüyor. 

MISIR LİRASI 

Yönetim, döviz sıkıntısı nedeniyle yatırımcının dövize erişimini kısıtlayıcı tedbirler aldı. İşlemciler Mısır'ın parasının gelecek 12 ay içinde yüzde 22 zayıflayacağı tahmininde bulunuyor. S. 

ARABİSTAN RİYALİ 

Spekülatörler, petrol fiyatlarının yedi yılın en düşük seviyesine inmesi nedeniyle, ekonomisi petrole dayalı Suudi Arabisbtan'ın kur rejimini kırabileceği ve dolar bandından çıkabileceğini düşünüyor. Vadelili işlemlere göre gelecek 12 ayda riyalde yazde 1 gerileme bekleniyor. 

TÜRKMENİSTAN MANATI 

Rusya ile ekonomik bağları çok güçlü olan petrol ihracatçısı ülke geçen ocak ayında parasını yüzde 19 devalüe etmişti. SEB, önümüzdeki altı ayda yüzde 20 daha düşüş bekliyor. 

TACİKİSTAN SOMONİSİ 

Kazakistan, ülkenin ticaretinde yüzde 11 paya sahip ve Kazakistan'daki devalüasyonu bu ülkenin takip etmesi bekleniyor. 

ERMENİSTAN DRAMI 

Son 12 ayda ülkenin parası yüzde 15 değer kaybetti. Aynı dönemde Rus Rublesi yüzde 46 düştü. Ülkenin ticaretinin dörtte biri Rusya ile yapılıyor. 

GANA CEDİSİ 

Afrika'nın petrol ihracatçısı ülkelerinden Gana'nın parası mali dengesizlikler, artan enfl asyon ve yükselen borçların baskısı altında. 

MALEZYA RİNGİTİ 

Parasa geçtiğimiz hafta 17 yılın en düşük seviyesine indi ve ülkenin döviz rezervi 2010 yılından bu yana ilk kez 100 milyar dolar seviyesinin altına geriledi.