Belirsizlik emtia fiyatlarını vurdu

Evrim KÜÇÜK

İSTANBUL – Brothers'ın çökmesinin tetiklediği global finans krizinden bu yana en büyük düşüş trendi içinde. Hammadde fiyatları, nisan-haziran döneminde 2008'den bu yana en büyük çeyrek dönemlik düşüşünü gösterdi. Bu dönemde en büyük kayıp pamuk fiyatlarında yaşanırken, metallerin içinde en büyük düşüşü kalay, enerjide ise AB'nin karbon izinlerinde meydana geldi.

Küresel piyasaların seyri açısından gösterge niteliğinde olan ve 19 emtia ürününü takip eden Reuters-Jefferies CRB endeksi ikinci çeyreği yüzde 6 aşağıda bitirdi. Bu, 2008'in son çeyreğinden bu yana en büyük gerileme olurken, söz konusu dönemde emtiaların performansı borsaların ve tahvil piyasalarının gerisinde kaldı. 2011 yılında emtia piyasalarının görünümü analistlere göre belirsiz bir seyir izliyor.

Belirsizliği ise ABD Merkez Bankası'nın (Fed) piyasalara son dokuz ay boyunca para pompaladığı ikinci gevşeme programının sonrasında nasıl bir hamle yapacağının kestirilememesi ve olumsuz hava koşullarının arz üzerinde yarattığı baskı oluşturuyor. Diğer yandan Avrupa'nın borç krizinin, ABD'de ekonomik aktivitenin yavaşlamanın ve başta Çin ile Hindistan gibi büyük gelişmekte olan ülkelerde meydana gelen enflasyonist baskıların yarattığı yaratığı ekonomik sıtma yatırımcının risk iştahını azaltarak emtia fiyatlarının savunmaya geçmesine neden oldu.

National Australia Bank emtia ekonomisti Ben Westmore, emtia fiyatlarındaki hareketleri şöyle değerlendiriyor: "Fiyatlarda devam eden bir oynaklık ve bu küresel ekonomik büyümedeki zayıflığı yansıtıyor. Bu sürecin önümüzdeki dönemde devam edeceğini düşünüyorum."

Pamuk yüzde 41 geriledi

Yılın ikinci çeyreğinde emtia fiyatlarında yaşanan düşüşte pamuk başı çekti. Pamuk fiyatları bu dönemde yüzde 41 gerilerken, yüzde 23 değer kaybeden buğday bu dönemde en kötü ikinci performansı sergileyen ikinci emtia ürünü oldu. İkinci çeyrekte stok kaygılarıyla bir ara rekor seviyeye yükselen mısır fiyatları ise, geçtiğimiz hafta mısır fiyatlarında yaşanan sert düşüşle, en çok değer kaybedenler arasında yer aldı.

Altın gücünü korudu

Yılın ikinci çeyreğinde emtia fiyatlarında genel trend aşağı yönlü olurken, bazı ürünler gücünü korumayı başardı. Borç krizi yatırımcıyı risk almaktan alı koyup güvenli limanlara yöneltince ABD vadeli işlemlerinde altın yüzde 4.4, Londra'da spot piyasada ise yüzde 4.3 değer kazandı. Yılın ikinci çeyreğinde fiyatı en çok yükselen ise yüzde 14.9'luk artışla portakal suyu oldu. Ayrıca Chicago'da kakao fiyatları yüzde 6.7 yükselirken, Avrupa'da Liffe'deki işlemlerde şeker fiyatları ikinci çeyrekte yüzde 3.8 artış gösterdi. Ancak Amerikan piyasalarında şekerin fiyatı yüzde 2.8 geriledi.

Petrol, belirsizlik kurbanı

CRB endeksinde en büyük ağırlığa sahip hammaddelerden petrol, ikinci çeyrekte ekonomik belirsizliğin ve Avrupa'daki borç kaygılarının yarattığı endişelerin kurbanı oldu. İkinci çeyreği 95 dolar/varilin üzerinde kapatan Amerikan ham petrolünün varili ikinci çeyrekte yüzde 11 geriledi. Bu, CRB endeksi gibi, Amerikan petrolü için de 2008 yılından bu yana en kötü çeyrek dönem oldu. İkinci çeyrekte yüzde 5 gerileyen Brent tipi petrolün varili ise 2010'un ikinci çeyreğinden bu yana en büyük üç aylık düşüşünü kaydetti. Ham petrol fiyatları, Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgelerindeki ayaklanmalar nedeniyle yılın ilk çeyreğinde yüzde 25 yükselmişti.

En kötü metal kalay

Yılın ikinci çeyreğinde metal fiyatları global ekonomiden gelen haberlerle şekillendi. Gelişmekte olan ülkelerin enflasyonla mücadelede faiz artışlarına gitmesinin ekonomiyi frenleyeceği ve talebi azaltacağı beklentisiyle metal fiyatları yılın ikinci çeyreğinde geriledi. Metallerde stokların arttığı yolundaki haberler de metal fiyatları üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturdu.

Metal piyasalarına bakıldığında en kötü oyuncunun kalay olduğu görülüyor. Geçtiğimiz üç aylık dönemde kalay fiyatları yüzde 18'e varan oranda gerilerken, nikel yüzde 10.8 gerileyerek en çok düşen ikinci metal oldu. Endüstriyel metallerden bakır yatay bir şekilde ikinci çeyreği sonlandırırken, değerli metaller arasında en büyük düşüşü gümüş fiyatları gösterdi. Borç krizinin yatırımcıyı güvenli limanlara yöneltmesiyle altın, yılın ikinci çeyreğinde değer kazanan tek metal oldu

Bu dönemde en büyük kaybı yüzde 41 ile pamuk fiyatları gösterirken, yüzde 23 gerileyen buğday en kötü performans gösteren ikinci emtia ürünü oldu. Enerji ve endüstriyel metal fiyatlarının da düştüğü ikinci çeyrekte en iyi performans gösterenler ise portakal suyu, kakao, altın ve şeker oldu.

Mısır bir günde yüzde 12 düştü

ABD'DE çiftçilerin rekor kıran mısır fiyatlarından avantaj elde etmek amacıyla mısır ekimine yönelmesi ve ekili alan miktarının artması üzerine mısır fiyatları geçtiğimiz hafta bir gün içinde yüzde 11.9 değer kaybederek son 15 yılın en sert düşüşünü yaşadı. ABD Tarım Bakanlığı, ülkede mısır dikili alan büyüklüğünün 369.2 milyon dönüm ile II. Dünya Savaşı'ndan bu yana en yüksek seviyeye çıktığını bildirdi. Bunun üzerine mısır fiyatları geçtiğimiz perşembe günü Chicago Ticaret Borsası'nda yüzde 11.9 gerileyerek 6.15 dolar/buşele kadar geriledi.

Mısır kayıplarını cuma günü de sürdürdü ve yüzde 6 daha zayıflayarak 5.75 dolar/buşele indi. Temmuz 2010/Haziran 2011 döneminde dünya mısır üretiminin ise geçen sezona göre 3 milyon tonluk azalmayla 812 milyon tona gerilerken, tüketimin ise 26 milyon tonluk artışla 843 milyon ton olarak gerçekleşeceği belirtiliyor. Üretimin tüketimi karşılayamaması nedeniyle dönem sonu mısır stoklarının 29 milyon tonluk azalmayla 121 milyon tona düşmesi bekleniyor.