Avrupa’da sebze krizi büyüyor, fiyatlar yükseliyor

Evrim KÜÇÜK

DIŞ HABERLER - Avrupa’da kötü hava koşulları nedeniyle başlayan gıda krizi büyüyor. Dondurucu soğukların sebze üretimini vurması başta İngiltere ve İrlanda olmak üzere birçok ülkede sebze sıkıntısı yaratırken, fiyatlar da hızla yükselmeye başladı. İngiltere’de geçtiğimiz hafta başlayan ‘marul ve brokoli satışına sınırlama’ yetkilileri harekete geçirirken, sıkıntının ilkbahara kadar sürebileceği uyarısı yapılıyor. Avrupa’nın ekmek sepeti İspanya’nın güney kesimlerini etkisi altına alan kış Avrupa’da özellikle salatalık malzemesi olarak kullanılan sebzeleri vurdu. Kabak, patlıcan, marul, karnıbahar, ıspanak, kereviz, brokoli, domates üretiminin aldığı darbe Avrupa’nın birçok ülkesinde tüketiciye yansımaya başladı. Avrupa’da sebzenin ana vatanı İspanya’nın Murcia ve Valencia’daki ürünün karlar altında kalması, İtalya’da soğuk havanın Sicilya’ya kadar inmesi süpermarket raflarını etkilemeye başladı.

Alışverişte 3 adet ‘marul ve brokoli’ sınırı

İngiltere’de süpermarket zinciri Tesco, marul satışına kısıtlama getirdi. Tesco, müşterilerinin her alışverişlerinde en fazla üç marul satın almalarına izin vereceğini bildirdi. Bu arada İngiltere’nin bir diğer süpermarket zinciri Morrisons da müşterilerine brokoli satışını sınırlandırdı. Morrisons müşterilerinin her alışverişlerinde en fazla üç brokoli sınırı getirdi. İrlanda’nın önde gelen marketlerinden Jackie Leaonard & Sons yetkilileri de büyük bir sebze sıkıntısı baş gösterdiğini bildirdi ve sıkıntının altı hafta sürebileceği uyarısı yaptı. Benzer bir uyarı da Finlandiya’dan geldi. S Group ithal sebzede sıkıntı yaşandığını, fiyatların yükselmeye başladığını bildirdi. Kesko sebze satış müdürü Liisa Eronen de, son 20 yılın en kötü sebze açığı ile karşı karşıya olduklarını belirterek, özellikle domates, marul ve biberde ciddi bir sıkıntı yaşadıklarını kaydetti. Bu nedenle fiyatların bir süre daha yüksek kalmasını beklediklerini belirtti.

Patlıcan fiyatları bir haftada %132 arttı

Avrupa’da soğuk hava fiyatları giderek yükseltiyor. Avrupa’nın taze sebze ihtiyacının yüzde 80’ini karşılayan İspanya’da hükümet, 8 Ocak ile 15 Ocak arasında patlıcan kilogram fiyatının yüzde 132 yükseldiğini bildirdi. Kabak fiyatları yüzde 60 yükselirken aynı dönem içinde bazı domates türlerinin fiyatında yüzde 45 artış meydana geldi. İspanya’nın en büyük tarım birliği Asaja’nin sözcüsü Estrella Larrazabal, serada üretim yapan üreticinin de hasar bildirmeye başladığını ve bunun da yakında fiyatlara yansıyabileceğini söyledi. İspanya meyve ve sebze yetiştiricileri birliği FEPEX, ıspanak ve marul gibi ürünlerindeki kıtlığın ise nisanın başına kadar devam edeceğini söyledi. Yunanistan, İtalya ve Fransa’da da üretimin kötü hava koşullarından olumsuz etkilenmesi nedeniyle kıta genelinde sebze sıkıntısının derinleşmesinden endişe ediliyor.

AB’nin tarım sektöründe sebzecilik büyük bir önem taşıyor. AB’nin tüm tarımsal üretiminin yüzde 13.6’sını sebze oluşturuyor. Birliğin en önemli üreticileri, ekonomik değer açısından üretimin yüzde 17.8’ini yapan Hollanda, yüzde 16.7’sini gerçekleştiren İspanya ve yüzde 16.5’ini gerçekleştiren İtalya. 2015 yılında bu ülkeler, birliğin toplam üretiminin yarısından fazlasını gerçekleştirdi. 2015 yılına göre AB’nin sebze üretiminde en önemli ürünler domates, havuç ve soğan. AB28 ülkeleri 2015’te 17.6 milyon ton domates üretirken, bunun üçte ikisi İtalya kaynaklı. Havuç üretiminde başı Polonya ve İngiltere çekiyor. bu iki ülke AB28’teki toplam havuç üretimini dörtte birinden fazlasını yapıyor. Birliğin en büyük soğan üreticileri de, toplam üretimde yüzde 45’lik payı ile Hollanda ve İspanya.

Dünyada gıda fiyatları artıyor

Dünya genelinde gıda fiyatları ocak ayında son iki yılın en yüksek seviyesine çıkarken, fiyatlarda volatilitenin tüm yıl boyu sürmesi bekleniyor. BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) gıda endeksi arz fazlası nedeniyle son beş yıldır düşmesinin ardından ocak ayında yeniden yükselişe geçti. Yağlı tohum, süt ürünleri, et, şeker ve tahıl sepetinden oluşan endeks ocakta 173.8 puanla Şubat 2015’ten bu yana en yüksek değerini aldı. Endeksin yükselmesinde nebati yağ ve tahıl fiyatlarının artması etkili oldu. FAO Kıdemli Ekonomisti Abdolreza Abbassian, ABD Başkanı Donald Trump’ın ticaret politikalarının gıda fiyatlarındaki volatiliteyi artıracağını öngördü. Abbassian, mısır ihracatçısı Meksika ile ABD’nin ilişkileri, başlıca tahıl ihracatçıları Rusya ile Ukrayna’nın ilişkileri gibi jeopolitik faktörlerin fiyatların şekillenmesinde belirleyici olacağını dile getirdi.