Avrupa Parlamentosu seçimi başlıyor

BRÜKSEL - Avrupa Birliği çapında yarın başlayıp, pazar günü sona erecek Avrupa Parlamentosu seçimleri birliğin gücü ve rolü konusunda şimdiye dek görülmemiş bir mücadeleye sahne olacak.

İlk kez Avrupa Birliği (AB) karşıtı partiler pek çok ülkede önemli bir güç olarak ortaya çıktı.
Seçmenler 28 ülkedeki 500 milyon AB vatandaşını temsil edecek 751 parlamento üyesini seçecek.
Avrupa Parlamentosu AB'de üyeleri doğrudan halkoyuyla seçilen tek kurum.

Dolayısıyla beş yılda bir yapılan bu oylama, seçmenler için Brüksel'de kendilerini kimin temsil edeceğini belirlemek için tek şans.

Avrupalı Parlamenterler birliğin başkenti Brüksel'deki iktidar odaklarından sadece biri. Ama yapılan tüm yeni yasaları parlamentonun onaylaması gerektiğinden hayati önemde bir rol oynuyorlar.
Bu kez seçim önceki oylamalardan daha da önemli.

Çünkü kıtadaki ekonomik kriz AB'nin geleceğiyle ilgili tartışmaları keskinleştirdi.
Seçmenler daha yakın bir entegrasyon, hatta federal bir Avrupa mı istiyor, yoksa yetkilerin ulusal parlamentolara devrini, hatta ülkelerinin toptan AB'den ayrılmalarını mı tercih ediyor?

Çok sayıda seçmen ikinciyi tercih ederse, parlamentoda oluşacak büyük bir AB karşıtı blok çalışmaları önemli ölçüde aksatabilir.

Seçimde öne çıkan konular neler?

Göç, pek çok seçmenin gündeminde ön sıralarda. Birçok siyasetçi AB içindeki serbest dolaşım ilkesini eleştiriyor, çünkü AB'nin genişlemesi göçmen işçi akınını büyük ölçüde arttırdı.

Çok sayıda seçmenin kaygısı da istihdam. Milyonlarca Avrupalı iş bulmakta zorlanıyor. Dolayısıyla kampanya döneminde istihdam ve büyüme yoğun bir şekilde işlendi.

Kamuoyu yoklamaları borç kriziyle mücadelenin birçok ülkede AB'ye düşmanlığı arttırdığını gösteriyor. Dolayısıyla Fransa'da Ulusal Cephe ve İngiltere'de Birleşik Krallık Bağımsızlık Partisi (UKIP) gibi partilerin seçimlerde çıkış yapması bekleniyor.

Seçim sonuçları ilk kez AB'nin yürütme kurumu Avrupa Komisyonu Başkanı'nın kim olacağını doğrudan etkileyecek.

Başkan adayı 28 ülkenin devlet ve hükümet başkanlarından oluşan Avrupa Konseyi tarafından belirlenecek. Ancak bu adayı Avrupa Parlamentosu'nun da onaylaması gerekiyor. Aday parlamentoda yeterli çoğunluğu sağlayamazsa, yeni bir adayın belirlenmesi gerekecek.

Parlamento üyeleri ayrıca 27 Komisyon üyesinin her birini de oylayacak. Avrupa Parlamentosu geçmişte bazı komisyon üyesi adaylarını reddetmişti. Bir önceki seçimden bu yana Avrupalı Parlamenterler ‘in yetkileri Lizbon Anlaşması'yla önemli ölçüde artırıldı.

Parlamento üyeleri ulusal yönetimlerin bakanlarıyla, yani Avrupa Konseyi'yle yeni yasalar üzerinde müzakere yapabiliyor, daha sonra da parlamenterler yasayı oyluyor.

Avrupalı Parlamenterler ‘in tarım ve bölgesel yardım gibi büyük bütçe ayrılan alanlarda önemli ölçüde söz hakkı bulunuyor.

Komisyon'a belirli alanlarda yasal düzenleme için baskı yapabiliyorlar. Ayrıca seçmenlerin dilekçe ve imza toplama yoluyla doğrudan ilettikleri konuları ele alabiliyorlar. Örneğin kamuoyu baskısının önemli bir etki yarattığı balıkçılık alanındaki reformlar bu yolla yapıldı.

AB'nin üye olmayan ülkelerle yaptığı ticaret anlaşmaları ve yeni üyelerin katılımı da Avrupa Parlamentosu'nun onayına bağlı.

Nasıl seçiliyorlar?

Parlamenterler nisbi temsille seçiliyor. Bu sistem özellikle küçük partilere avantaj sağlıyor.
Her üye ülke açık ya da kapalı liste sistemini tercih edebiliyor. Açık liste sisteminde seçmenler bir ya da iki adayı tercih edebiliyorlar. 16 ülke bu sistemi uyguluyor.

Kapalı listedeyse seçmenler bir partiyi seçiyor ve partiler aday listesindeki sırayı kendileri belirliyor.
Fransa, Almanya ve İngiltere'de bu sistem uygulanıyor.

Parlamentoda gruplar nasıl oluşuyor?

Parlamentoda ülke başına ayrılan sandalye sayısı nüfusa göre belirleniyor. Almanya 96, Fransa 74, İtalya ve İngiltere 73'er sandalyeye sahip. Kıbrıs, Estonya, Lüksemburg ve Malta ise altışar parlamenter gönderebiliyor.

Seçimin ardından çoğu ulusal parti, parlamentoda benzer düşüncedeki uluslararası bloklara katılıyor.
Grup kurabilmek için yedi farklı ülkeden en az 25 parlamenter olması gerekiyor.

Böyle gruplara katılmak parlamenterlerin yasal düzenlemelerde daha çok etki sahibi olmasını ve parlamentodan ödenek alabilmelerini sağlıyor.

Aşırı sağdan aşırı sola tüm siyasi yelpazede gruplar bulunuyor. Ancak en büyükleri merkez sol, merkez sağ ve liberal gruplar.

Şimdiye dek hiçbir grup mutlak çoğunluğu sağlayamadı. Dolayısıyla Avrupa Parlamentosu'nda oyunun adı taviz ve uzlaşma.

Türkiye kökenli adaylar

Almanya, Hollanda ve Belçika gibi Türkler’in yoğun olarak yaşadığı Avrupa ülkelerinde Türkiye kökenli adaylar da yarışacak. Lahey’den gazeteci Yusuf Özkan’ın bildirdiğine göre Hollanda'da, 5 Türkiye kökenli aday yarışıyor.

Hollanda’da hiçbir Türkiye kökenki adayın doğrudan seçilme şansı yok. Adaylar, ülkedeki 200 bin dolayındaki Türkiye kökenli seçmenin oyumu alabilmek için yarışacak. AP üyeliğine seçilmek için 20 bin tercih oyu gerekiyor.