ABD liman grevinde ‘domino’ endişesi

Nurdoğan A. ERGÜN

ABD’nin doğusunda ve güneyinde bulunan li­manlarda çalışan işçi­lerin, maaş artışı ve otomas­yon konularında işverenlerle yaşanan anlaşmazlıklar nede­niyle başlattığı grev, Türk iş dünyası tarafından da yakın­dan izleniyor.

Eylül 2024 ve­rilerine göre, dokuz aylık dö­nemde ABD’ye 9.8 milyar do­larlık ihracat gerçekleştiren Türk ihracatçıları, kapanan limanlarla ikili ticarette ak­saklıklar yaşanmasından ve navlun maliyetlerinin artma­sından endişeli. Yaklaşık 36 li­manı etkileyen grev nedeniyle başta gıda, araç, ağır makine, inşaat malzemeleri, mobilya, giysi ve oyuncak ithalatı için kullanılan ana geçitlerden bazılarının kapanmasının, Türkiye’nin bölge ile olan ti­caretinde de aksaklıklara yol açacağına dikkat çekiliyor.

Türkiye, ABD’ye en fazla ma­kine ve mekanik parçalar, ha­lılar ve yer döşemeleri, demir çelik ürünleri, taş ve çimento benzeri maddelerden eşyalar, silah ve mühimmat, değerli taşlar ve metaller ihraç ediyor. Türkiye, hem pratik hem de uygun maliyetli olması nede­niyle Amerika’ya gönderdiği ürünlerde ağırlıklı olarak de­niz yolu parsiyel taşımacılığı­nı tercih ediyor. Türkiye-ABD ticaret hacmi 2023'te 30.6 mil­yar dolar olarak kayıtlara ge­çerken iki ülke arasında 100 milyar dolarlık bir hedef bu­lunuyor.

Teslimat süreleri uzayacak, maliyetler artacak ABD’de yaşanan liman kapat­ma grevinin büyük bir lojistik sorununa dönüşebileceğine işaret eden ARMATÜR Der­neği Başkanı Gökhan Tur­han, bu durumun da ‘en ciddi’ olarak Türkiye’nin ihracatını olumsuz etkileyeceğini söy­ledi. “Türkiye’nin Amerika’ya olan ihracatı ya da ithalatının direkt bu sebepten dolayı et­kileneceğini görmek hiç de yanlış olmaz” diyen Turhan, bu tür lojistik sorunlarının dünyada domino etkisi yara­tacağına da dikkat çekti.

“Diğer ülkelere de sıçrayabilir”

Grevin nedeninin Ameri­ka’daki lojistik merkezlerinin insansız çalışma sistemlerine dönmesi ve yapay zekâ gibi sis­temlerle otomasyonlara geç­mesi olarak anlatan Turhan, “Türkiye’de maalesef böyle ya­pay zekâ, insansız ölçüm mer­kezleriyle alakalı henüz bir ya­tırım yapılmadığı için ciddi bir sorun gelecekte yaşanacağını ben düşünmüyorum. Ama di­ğer ülkelerde Hong Kong’da, Çin’de, Çin’in belli ciddi büyük limanlarında da benzer sorun­lar yaşanma ihtimali olabilir” yorumunu yaptı.

Bu tür lojis­tik sorunlarının yaratacağı do­mino etkilerinden birinin de maliyetlerin artması yönünde olacağını dile getiren Turhan, şunları söyledi: “Nasıl pande­mi döneminde bin liralık bir konteyner maliyeti 10 bin do­larlara çıktıysa bu da nakliye giderlerinin masraflarını itha­latın, ihracat giderlerini dün­yadaki diğer lojistik merkez­lerinde de yükseltme yönün­de bir etki yapma ihtimali var. Ayrıca Süveyş Kanalı’ndaki ve Akdeniz’deki sorunlar, İran, İsrail’de olan gerginlikler de tabii bu maliyetleri direkt yük­selterek ihracatın önündeki ciddi engeller olarak karşımı­za çıkacak.”

İstanbul Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracat­çı Birliği Başkanı Erkan Öz­kan da mobilya, kağıt ve or­man ürünleri sektöründe ABD pazarının geçen yıla oranla ivmesini artırdığına işaret ederek, “Söz konusu grevin ABD’nin genelinde de­ğil, doğu kıyısında yer alan li­manlarda olduğu, dolayısıyla sektöre etkisi, kısa süreli ol­makla beraber, lojistik mali­yetlerinde artış olacağı öngö­rülebilir” diye konuştu.

Biden: Grev insan yapımı bir felakete dönüşebilir

ABD’de Başkan Joe Biden, grevdeki liman işçileriyle görüşmeleri yeniden başlatmaları için ABD’li liman işverenleri ve nakliye şirketleri üzerindeki baskıyı artırdı. Biden, bu grevin ‘insan yapımı bir felakete’ dönüşebileceği uyarısında bulundu. Biden, Atlantik ve Körfez kıyılarındaki tüm büyük konteyner limanlarını kapatan grev hakkında yaptığı açıklamada “Helen Kasırgası’nın yarattığı felaketin üzerine ihtiyacımız olan son şey insan yapımı bir felaket: limanlarda olup bitenler” dedi. Limanları kontrol eden ve ‘inanılmaz kârlar’ elde eden şirketlere müzakereleri yeniden başlatmaları çağrısında bulunan Biden, “Masaya oturmalarının ve bu grevi bitirmelerinin zamanı geldi” diye ekledi.

Beyaz Saray Basın Sekreteri Karine Jean- Pierre de çıkmazın sorumluluğunu doğrudan liman işverenleri ve nakliye şirketlerine yükleyerek, ABD’nin güneydoğusu kasırganın yaralarını sararken görüşmelerin yapılmamasını eleştirdi. Jean-Pierre, “Masaya gelmeleri ve uzun yol işçilerine adil bir teklif sunmaları gerektiğini” söyledi. “Bunu çözmek onlar için kolay olmalı. Bir kasırgadan kurtuluyoruz ve bunu mümkün olan en kısa sürede yapmaları gerekiyor” dedi.