2011 bakır ve altın yılı olacak

Evrim KÜÇÜK

İSTANBUL - Hindistan ve Çin gibi yeni endüstriyel güçlerin ortaya çıkmasıyla emtia piyasalarında yıllar sürecek bir ralliye start verildi.

Emtia fiyatları yaklaşık 10 yıl önce yukarı yönlü bir trend içine girerken, 2008'de emtiaların ayakları yeniden yere basmaya başladı. Sonrasında Amerikan Doları'nın zayıflamaya başlaması ve enflasyon kaygılarının artmasıyla yatırımcı emtia fiyatlarını tekrar zirveye taşıdı. 2010 yılında hızla toparlanan hammadde fiyatlarının, gelişmiş ülkelerin girdiği darboğaza karşın, gelişmekte olan ülkelerdeki hızlı büyümenin verdiği destekle 2011'de yükselişini sürdürmesi bekleniyor.

Dow Jones-UBS Emtia Endeksi'ne göre yılbaşından bu yana tarımsal emtia fiyatları yüzde 28 yükselirken, endüstriyel metaller yüzde 8 değer kazandı. Enerji fiyatlarında ise yüzde 13 düşüş vardı. Özellikle yılın ikinci yarısında ABD'nin piyasalara para pompalamaya başlayacağı sinyali vermesiyle birlikte emtiada çıkış grafiği hızlandı. Bu trend 2011'de de devam edecek.

Daha önceleri tüm emtia piyasasında ekonomilerden gelen haberlerin yansımasıyla yukarı ya da aşağı doğru toplu bir hareket yaşanıyordu. Ham petrol ve bakır ekonominin barometresi olarak görülüyordu ve her iki birbirini izliyordu. Ancak artık yatırımcıların ekonomik canlanmaya inancı arttıkça, her bir emtia ürünü kendi başına hareket etmeye başladı. 2011'de genel ekonomik görünüm emtia fiyatlarını etkilemeye devam edecek fakat fiyatların şekillenmesinde her biri ürünün kendi dinamikleri, arz ve talep dengesi büyük oranda belirleyici olacak. Gelecek yıl en iyi performansı değerli metallerin göstermesi bekleniyor.

Analistler, değerli metallerin tarım ve endüstriyel metallere göre ön planda kalmaya devam edeceğini söylüyor. 2010'de 'sessiz' kalan petrol fiyatlarının ise 2011'de 100 doları aşması bekleniyor.

Tahıllar yükselecek şeker ve pamuk dalgalı

2010 yılında hareketli bir dönem geçiren tarımsal emtia ürünlerinin 2011'de, değerli metaller kadar olmasa da, hızlı bir çıkış göstermesi bekleniyor. 2011'de tahıllar arasında en güçlü performansı, 2010'un ikinci yarısında yüzde 72 değer kazanan buğday ve mısır sergileyecek gibi gözüküyor. Dünya genelinde yüksek talebin sürmesiyle buğdayın özellikle yılın ilk çeyreğinde yüksek seviyesini koruması bekleniyor.

Societe Genarele, ocak-şubat dönemi için buğday fiyatı beklentisini yüzde 13 artırarak 7.70 dolar/buşel düzeyine çıkardı. Çin'de enflasyon kontrol altına alma çabalarına karşın talebin artması, mısır ve soya fiyatlarını destekleyecek. Societe Genarele'in yılın ilk üç ayı için mısırda beklentisi 6.60 dolar/buşel ve soya fasulyesi için beklentisi 13.60 dolar/buşel. Goldman Sachs'ın en hızlı çıkış beklediği ürünlerin arasında da soya fasulyesi yer alıyor. Kuruluşa göre soya fiyatı 2011'de 14.0 doları görecek.

Genel olarak tahıl fiyatlarının, arzın yeniden artamaya başlamasının beklendiği, yılın ikinci çeyreği sonuna kadar yükselişini sürdüreceği tahmin ediliyor. Özellikle stokların azaldığı mısırın 2011'in en hızlı çıkış yapacak emtia ürünleri arasında yer alacağı belirtiliyor. Uluslararası Tahıl Konseyi (IGC), 2010-2011 dönemi için mısır üretim tahminini düşürdü.

2010-2011 tahminin 4 milyon ton düşürerek 814 milyon tondan 810 milyon ton seviyesine çekti. IGC, yapılan son tahminin eylül ayında öngörülenden 20 milyon ton düşük olduğunu belirtirken, 2010-2011 üretiminin geçtiğimiz yıldan sadece 1 milyon ton düşük olacağını ifade etti. IGC, tahmini düşürmesine neden olarak ana üreticiler olan ABD ve Brezilya'daki üretim kayıplarını gösterdi. Global mısır tüketimi miktarının değişmeyeceğini tahmin eden IGC, dünya mısır stoklarının ise yüzde 20 gerileyerek son 4 yılın en düşük seviyesi olan 121 milyon tona inmesini bekliyor.

Soft emtia olarak nitelen hammadde grubu içinde şekerde, dalgalı bir seyir beklentisi var. Stoklar düşük fakat fiyatlardaki artış 2011'in ikinci çeyreğinin sonuna kadar sürecek. Hindistan'ın ihracatını artırması halinde ise fiyatların gerileyeceği ifade ediliyor. Societe Generale 2010'un son çeyreğinde ham şeker fiyatının 29.2 sent/pound, beyaz şeker fiyatını da 744 dolar/ ton düzeyinden satılmasını beklerken, 2011'in son çeyreği için tahmini sırasıyla 22.0 sent/pound ve 600 dolar/ton.

2010 yılında 140 yılın en yüksek seviyesine çıkan pamuk fiyatları için farklı görüşler var. Uluslararası Pamuk Danışma Komitesi, üretimin rekor seviye çıkması ve tüketicilerin daha ucuz olan elyafa yönelmesi nedeniyle pamuk fiyatlarının gevşeyeceğini düşünüyor. Goldman Sachs ise, Çin'in tüketimindeki artışa bağlı olarak pamuk fiyatının 2011 sonunda 1.25 sent/pound düzeyinden işlem göreceğini ve pamuğun iyi bir yatırım olduğunu bildiriyor.

Kakao fiyatları da gelecek yıl hız kesebilir. Emerging Markets Monitor, önde gelen üreticiler Fil Dişi Sahilleri, Gana ve Endonezya'da üretimin artmasıyla birlikte 2005/06 döneminden bu yana global kakao piyasasında ilk kez fazla oluşacağını ve 2011'de fiyatların bu yıla göre daha ılımlı seyredeceğini düşünüyor.

2010'da fiyatların ortalama 2.150 sterlin/ton olmasını öngören Emerging Markets Monitor, 2011 içinse 2000 sterlin tahmininde bulunuyor.

Kahve fiyatlarında ise 'yeni normalden' bahsediliyor. Global kahve fiyatlarının şekillenmesinde önemli bir rol oynayan Brezilya'da bu sezon üretiminin olumsuz hava koşullarının baskısı altında kalması nedeniyle fiyatların 2011'de 'yeni normal' olarak kabul edilen bir aralıkta gezineceği ifade ediliyor. Yılın ilk yarısında bu fiyat bandı 2.60 dolar/pound ile 1.60 dolar/pound.

Temel metallerde şampiyon bakır olacak

Analistler, metal fiyatlarının birçok faktörün yardımıyla 2011'de artacağını öngörüyor. Bunların ilki ABD Merkez Bankası' nın (Fed) niceliksel gevşeme programı.

Fed'in para pompalamasıyla oluşan enflasyon riskine ve düşük dolara karşı güvence olarak görülmesi, metal fiyatlarını destekleyecek. ABD'nin ihraç ettiği paranın gelişmekte olan ülkelere gitmesi de metali güçlendiren bir unsur. Temel metallerde en iyi performans ise bakırdan bekleniyor. Dünyada imalat verilerinin iyileşmesiyle 8.700 doların üzerini test eden bakır fiyatının gelecek yıl 11 bin doların üzerine çıkması bekleniyor.

Bakır arz-talep dengesinden de destek alıyor. Goldman Sachs 2011'de bakır ortalama satış fiyatının 11 bin dolar olacağını hesaplarken, Merill Lynch 11.250 dolar öngörüsünde bulunuyor. Bu, bakır fiyatlarının şu an ki seviyesine göre yaklaşık yüzde 25 artacağı anlamına geliyor. Uluslararası yatırım kuruluşu

Goldman Sachs tarafından hazırlanan raporda da gelişmekte olan piyasaların yönlendirmesi ve gelişmiş ülkelerdeki talep canlanması ile bakır fiyatının ton başına 11 bin doları aşacağı tahmin edildi.

Tüm metallerde ise bu kadar hızlı bir artış muhtemelen yaşanmayacak. Analistler, 2011'de metal grubu içinde en zayıf performansı alüminyumun göstereceği tahmininde bulunuyor. Analistler, alüminyum üretiminin talebi karşılamaya yeteceğini ve fiyatlarda büyük bir sıçramanın söz konusu olmadığını düşünürken, dünyanın önde gelen alüminyum üreticilerinden Rusal, 2.200-2.500 dolar aralığını temel alarak, 2011'de fiyatların mevcut seviyesini koruyacağı ya da biraz daha üzerine çıkacağı tahmininde bulunuyor. Goldman Sachs'ın 2011 yılı ortalaması beklentisini ise 2.200 dolar.

Diğer metallerde ise ılımlı bir artış beklentisi hakim. Emerging Markets Monitor, yaz aylarında 1.600 dolar/tonu gördükten sonra kasımda 2.500 doların üzerine çıkan çinko fiyatlarında artışın süreceği ve arzda ortaya çıkması beklenen sıkıntılardan dolayı önümüzdeki aylarda 2.800 doların deneneceğini tahmin ediyor.

Üç ay vadeli çinko fiyatının 2011'de ortalama fiyatının ise 2.450 dolar olacağını öngörüyor. İyimser bir tahminde bulanan Goldman Sachs'a göre çinko 2011 yılının sonlarında ise 3.100 doları test edebilir. Dünyanın en büyük nikel kullanıcılarından Çin'in tüketimindeki artış hızının 2011'de yüzde 2 ila 4'e gerileyeceği ve nikel fiyatlarındaki artışın da sınırlı olacağı belirtiliyor. Goldman Sachs, önümüzdeki 12 ayın sonunda nikelin 19.500 dolar seviyesinden işlem görmesini bekliyor.

2011'de kurşun piyasasında sıkışıklık yaşanabileceğini bildiren Emerging Markets Monitor, kurşun fiyatlarının 2011'de ortalama 2.400 dolar/ton civarında olmasını bekliyor. 2010 yılının en hızlı yükselen metallerinden kalayın fiyatında ise ortalama fiyat beklentisi 24 bin dolar. Fiyatların yukarı çıkmasındaki temel etken ise analistlere göre, Endonezya gibi önde gelen üreticilerin arzının azalması, Çin gibi tüketicilerin alımlarının ise artması.

Altın fiyatında yeni rekorlar yolda

Değerli metaller tarafına bakıldığında ise görünen o ki altın parlamaya devam edecek. Dolarla ilgili kaygılardın sürmesi ve enflasyon baskılarının artması altın fiyatını destekleyeme devam edecek. Gelecek yıl altın arzında artış beklenmesine rağmen fiyatlar yükselişini sürdürecek. İngiliz Barclays Capital, gelişen ülkelerin talebinin artacağı ve arzın talebi karşılamakta zorlanabileceğini bildirerek, altın fiyatlarının gelecek yılın sonunda 1.850 dolar/ons seviyesine yükseleceğini öngördü.

2011'in ilk aylarında fiyatların kar realizasyonu nedeniyle 1.310-1.325 dolar bandına geri çekileceği tahmininde bulunan Barclays, ancak daha sonra Asya'daki merkez bankalarının alımlarının sağladığı destekle fiyatların yıl ortasında 1.450 dolara çıkıp, yıl sonunda 1.850 dolar ile tepe noktaya ulaşacağını belirtti. Altın başta olmak üzere emtia fiyatlarının düşük dolar faizlerine bağlı olarak yükselmeye devam edeceği öne sürülen Goldman Sachs da, altın fiyatlarının 2011 sonunda ons başına 1.690 dolar düzeyine çıktıktan sonra, 2012 de ABD'de büyümeye bağlı olarak faizlerin yükselmeye başlamasıyla birlikte 1.750 dolarda zirve yapacağı öne sürüldü. Altın ve öteki değerli metallere 2011'de büyük şans tanıyan bir diğer kuruluş ise Societe Genarale.

Fransız bankanın emtia araştırmaları başkanı Frederic Lassere, merkez bankaların teşvik programları ve dolardaki zayıflık nedeniyle altın fiyatlarında bu yıl yaşanan rallinin süreceği ve fiyatların önümüzdeki yıl yüzde 11 daha yükseleceğini bildirdi. Lassere, doların euro karşısında 1.50 seviyesine gerilemesi halinde altın fiyatlarının 2011'de 1.500-1.600 dolara yükselebileceğini kaydetti. Geçtiğimiz günlerde 1.430 dolar ons seviyesini gören altın, yıl başından bu yana yüzde 24 değerlendi. Societe Generale, gümüş ve paladyum fiyatlarının da ivme kazanacağını tahmin etti. Ocaktan beri yüzde 75 değer kazanarak 700 doları aşan paladyum fiyatında gelecek yıl yüzde 21'lik artışa şahit olacağımızı öngören Societe Generale, yüzde 70'e yakın değerlenerek 30 doları aşan gümüş fiyatında ise 19 artış bekliyor.

Gümüşe yatırım amaçla talebin artması, fiyatlara ciddi bir şekilde yukarı itiyor. Değerli metaller içinde uzak durulması gereken ise platin. Societe Generale, arzın artması diğer taraftan ise mücevher talebinin azalması nedeniyle yatırımının platinde bulunmasını pek tavsiye etmiyor. Değerli metallerde yatırım yapmak isteyen için en iyi seçenek, diğerlerinden daha iyi bir performans sergilemesi beklenen paladyum.

Petrol fiyatları 100 doları devirecek

Son haftalarda artan talep ve piyasalara akan likidite nedeniyle hızlı bir yükseliş göstererek 90 dolar/varil seviyesinin üzerini test eden petrol fiyatlarının gelecek yıl yükselişini sürdürmesi bekleniyor. Önde gelen yatırım bankalarının önemli bir bölümü Amerikan ham petrolü için 2011 fiyat beklentilerini yukarı doğru revize ederek 100 doların üzerine çekti. Analistler, petrol fiyatının 100 doların üzerine çıkacağını, yıllık ortalamanın ise 100-90 dolar arasında olacağını öngörüyor.

ING, 2010 yılında genellikle 70-85 dolar aralığında seyreden petrol fiyatlarının önümüzdeki dönemde 80-100 dolar aralığında dalgalanmasını beklediğini bildirdi. Deutsche Bank, önümüzdeki dört yıl için ortalama fiyat tahminini 87.5 dolar olur ve 2015 için 100 dolar olarak belirledi. Daha önce 2011 yılı ortalama fiyat beklentisi 89.75 dolar olan JP Morgan, bu rakamı 93 dolar olarak revize etti. Banka, fiyatların 2012 yılı sonuna kadar 120 doları bulacağını tahmin etti. Goldman Sachs, gelecek yıl için ortalama 100 dolar öngörüsünü korurken, 2012'de petrolün 110 dolar seviyesinden işlem göreceği tahmininde bulundu. Fransız Societe Generale de Brent türü hafif petrol için beklentisini yükseltti ve 8 dolar artışla 93 dolara çıkardı.

Reuters tarafından bu ayın başında sonuçları yayınlanan bir anket de, petrol fiyatlarının 2011'de 83.66 dolar olacağı beklentisini ortaya koydu. Ankete katılan analistler, Euro Bölgesi'ndeki borç sıkıntıları ve Çin'in faizleri yükseltmesinin yukarı yönlü hareketi sınırlandıracağı uyarısında bulunmakla birlikte, fiyatların bu yılın üzerinde seyredeceğini söyledi. Ankette görüş bildiren 33 analist, banka ve devlet ajansının neredeyse yarısı, gelecek yıla ilişkin beklentilerini yükseltti ve 83 doların üzerine çıkardı.

Yatırım bankaları, petrol fiyatlarındaki artış beklentilerini, ekonomik canlanmaya bağlı olarak talepte meydana gelecek artış ve arz sıkışıklığına dayandırıyor. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), bu yıl ve gelecek yıl için küresel petrol talebi tahminini geçtiğimiz hafta yükseltmişti. IEA, küresel petrol talebinin gelecek yıl 260 bin varil artarak günlük 88.8 milyon varil olacağını tahmin ediyor. Bu yıl içinse petrol talebinin günlük 87.4 milyon varil olması öngörülüyor.