'Savaş tekrarlanmaz'

BERLİN - Almanya Uluslararası İlişkiler ve Güvenlik Enstitüsü (SWP) Başkanı Prof. Dr. Volker Perthes, Batı ile Rusya arasında Ukrayna nedeniyle ortaya çıkan gerilimin büyük risklere yol açtığını ancak eski Sovyetler Birliği lideri Mihail Gorbaçov'un aksine Soğuk Savaş'ın tekrarlanmasını beklemediğini kaydetti. 

Perthes, 1991'de dağılan Sovyetler Birliği'nin son lideri Mihail Gobaçov'un Berlin Duvarı'nın yıkılmasının 25'inci yıl dönümünde yaptığı "Dünyanın yeni bir Soğuk Savaş'ın eşiğinde olduğu" uyarısını  değerlendirdi.  

"Gorbaçov'un söylediklerinin üçte ikisinin doğru olduğunu düşünüyorum" diyen Perthes, Gorbaçov'un uyarısına katılmadığını söyledi. Perthes, "Soğuk Savaş tekrarlanmaz. Bunun aynı şekilde tekrarlanacağını düşünmüyorum çünkü Ukrayna ihtilafı, Soğuk Savaş'a göre daha az uluslararası nitelik taşıyor, daha az küresel bir niteliğe sahip bulunuyor" dedi.   

Perthes, Gorbaçov'un "Batı ile Rusya arasında güven ortamının çöktüğü" uyarısı hakkında ise şu değerlendirmeyi yaptı: 

"Gorbaçov'un bu analizine katılıyorum. Batı ile Rusya arasında güven ortamı yıkıldı. Bunu yeniden inşa etmek çok zor olacak. Batı ile Rusya arasında güvenin yeniden tesis edilmesi çok uzun yıllar alacak. Almanya Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier bir konuşmasında, dört günlük bir sürede yaşananların büyük bir ihtilafa yol açabileceğini ancak güveni yeniden inşa etmenin 14 yıl sürebileceğini söyledi. Şu anda bulunduğumuz nokta bu." 

"Putin, Ukrayna'nın Avrupalılaşmasını tehdit olarak gördü" 

 Avrupa Birliği'nin (AB) Ukrayna konusunda geçen yıllarda izlediği politikanın hatalı olduğunu, Rusya'nın kaygılarının ve olası tepkilerinin öngörülemediğini belirten Perthes, şunları kaydetti: 

"Gorbaçov'un, konuşmasında güven ortamının çökmesi konusunda tüm kabahati Batı'da gördüğü konusunda emin değilim, belki de bilinçli olarak bunu yapmadı. Uluslararası ilişkilerde hiç kimse hatasız değildir. AB Ukrayna konusunda hata yaptı. AB'nin doğu ortaklığı politikaları konusunda Moskova'nın endişelerini okuyamadığını, hafife aldığını düşünüyorum. Özellikle de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Ukrayna'nın Avrupalılaşmasını, Ukrayna'da başarılı bir demokratik dönüşümün yaşanmasını, kendi devleti ve rejimi için büyük bir tehdit olarak gördüğünü AB yeterince iyi okuyamadı." 

Eski Sovyetler Birliği lideri Gorbaçov'un son 20 yılda Batı'nın izlediği politikaları eleştirmesi, Moskova'ya verilen sözlere rağmen NATO'nun genişlemeye devam ettiği yönündeki sözlerini değerlendiren Perthes, burada özellikle ABD'nin yaklaşımının belirleyici olduğunu kaydetti. 

Perthes, "Özellikle NATO genişlemesinin gerçekleştiği Boris Yeltsin döneminde Rusya çok zayıf görülüyordu. Rusya ABD tarafından o kadar zayıf görülüyordu ki çıkarları dikkate ele alınması gereken ciddi bir müzakere partneri olmaktan çok uzak değerlendiriliyordu" diye konuştu.  

"Güveni yeniden tesis etmek yıllar alacak" 

Volker Perthes, Batı ile Rusya ilişkilerinde gelinen aşamada güveni yeniden tesis etmenin zor olduğunu ancak bunun için çaba gösterilmesi gerektiğini vurgularken, sözlerini  şöyle tamamladı: 

"Batı ve Rusya diyaloğa devam etmeli, İran nükleer krizine çözüm gibi alanlarda işbirliğini sürdürmeli. Görüşmeler ve diyalog sürmeli, Minsk protokolü gibi sonuçlandırılmış anlaşmalar uygulamaya geçirilmeli."  

Sovyetlerin eski lideri Gorbaçov, Berlin Duvarı'nın yıkılmasının 25'inci yıl dönümü 8 Kasım'da Berlin'de yaptığı konuşmada, Soğuk Savaş'ın sona ermesinin ardından Avrupa'da barış, istikrar ve işbirliği için büyük bir fırsat yakalandığını ancak Batılı ülkelerin izlediği politika nedeniyle bunların değerlendirilemediğini savunmuştu. 

"Dünya yeni bir Soğuk Savaş'ın eşiğinde. Hatta bazıları bunun çoktan başladığını söylüyor" diyen Gorbaçov, "Berlin Duvarı'nın yıkılması, Soğuk Savaş'ın sona ermesi, yeni bir Avrupa ve daha güvenli bir dünya düzeni yolunda bir başlangıçtı. Ancak Batı, özellikle de ABD, söz verildiği gibi Avrupa güvenliği için yeni kurumlar ve mekanizmalar inşa etmek yerine zafer havasına girdiler. Rusya'nın zayıflamasından, dengeleyici bir karşı gücün olmamasından yararlanıp dünyanın tek lideri gibi davranmaya başlayıp, birçoklarının uyarısını artık dikkate almamaya başladılar" şeklinde konuşmuştu.